کشف مضمون آگاهی؛ راه گذار دکارت از آزادی به خود‌آیینی

مصطفی عابدی جیغه؛ محسن باقرزاده مشکی باف؛ محمد اصغری

دوره 16، شماره 61 ، فروردین 1399، ، صفحه 64-88

https://doi.org/10.22054/wph.2020.42079.1721

چکیده
  با توجه به جایگاه محوری «من اندیشنده» در فلسفۀ دکارت این پرسش پیش می‌آید که چگونه «من» به آزادی و خود‌آیینی دست می‌یابد و قانون جهان را با توجه به قانون عقلانی خویش بنا می‌نهد؟ دکارت به این پرسش، از طریق تمایز نهادن ساحت آگاهی از ساحت معرفت‌شناسی پاسخ می‌دهد. او در معرفت‌شناسی که سوژه به شناخت ابژه‌های مستقل اقدام می‌کند، ...  بیشتر

از صورت منطقی تا صورت زندگی: بررسی انتقادی دنیل هوتو از ویتگنشتاین

عطیه زندیه

دوره 16، شماره 62 ، تیر 1399، ، صفحه 65-89

https://doi.org/10.22054/wph.2020.27205.1475

چکیده
  از آنجا که ویتگنشتاین دارای دو فلسفه است، یکی از دغدغه‌های مفسران او، درک ارتباط بین دو فلسفة اوست. هوتو از جمله مفسرانی است که تلاش کرده ارتباطی وثیق میان فلسفه‌های او برقرار کند تا تفسیری منسجم و سازگار از آن‌ها ارائه دهد. به اعتقاد او، چنین دیدگاهی منجر به رفع اختلافات سطحی و عمیق در فلسفه‌های ویتگنشتاین می‌شود. به بیان هوتو، ...  بیشتر

فلسفة تطبیقی هنر با رویکرد پدیدارشناسانة هانری کربن

سید رحمان مرتضوی؛ امیر نصری

دوره 14، شماره 54 ، تیر 1397، ، صفحه 69-89

https://doi.org/10.22054/wph.2018.9165

چکیده
  کربن در طرح عام تطبیقی خود، جایگاهی ویژه برای فلسفۀ تطبیقی هنر قائل است؛ فلسفۀ تطبیقی هنر با نشان دادن مشترکات انضمامی‌تر فرهنگ‌های دینی، امکان برابر نهی آن‌ها و کشف تناظرات موجود را سهل‌تر می‌کند؛ این رویکرد با روش «تأویل باطنی» یا پدیدارشناسی (البته پدیدارشناسی به معنایی کربن مراد می‌کند) میسر خواهد بود؛ این تأویل باطنی ...  بیشتر

علم دینی با رویکرد متافیزیک‌گرایانه: بررسی امکان و معناداری آن

سید هدایت سجادی

دوره 15، شماره 60 ، دی 1398، ، صفحه 69-98

https://doi.org/10.22054/wph.2020.35918.1621

چکیده
  هدف از این نوشتار بررسی معناداری و امکان علم دینی از منظر سازگاری میان متافیزیک دو حوزۀ علم و دین است. سعی شده است از دو روش تاریخی و تحلیل فلسفی به بررسی این پرسش پرداخته شود که آیا علم دینی علی‌الاصول امکان‌پذیر و معنادار است؟ در پاسخ به این پرسش ضمن تمایز قائل شدن میان ساحت علوم طبیعی از ساحت تکنولوژی از یک طرف و نیز از علوم انسانی ...  بیشتر

اصل قاعدۀ زرین در علم اخلاق افریقایی و امر مطلق کانت: مطالعۀ تطبیقی بنیاد اخلاق

گادوین آزنابور

دوره 4، شماره 14 ، تیر 1387، ، صفحه 79-90

https://doi.org/10.22054/wph.2008.6108

چکیده
  تحقیق حاضر با بررسی بنیان علم اخلاق و اخلاقیات در دو نظام مختلف، سعی در بررسی و نشان دادن شباهت‌ها و تفاوت‌های بنیادین میان مفاهیم اخلاقی در تفکر افریقایی و غربی دارد، و بدین منظور از اصل قاعدۀ زرین در علم اخلاق افریقایی و امر مطلق کانت در اخلاق غربی به مثابه ابزارهایی برای تحلیلی تطبیقی استفاده می‌کند. اخلاق بومیِ افریقایی حول «اصل ...  بیشتر

ماهیِّّّت هنر در اندیشه فارابی

نادیا مفتونی

دوره 8، شماره 32 ، دی 1391، ، صفحه 81-88

https://doi.org/10.22054/wph.2013.6136

چکیده
  فارابی پیرامون هنردر دو سطح سخن می گوید. هنری که در جامعه محقق می شود، مشتمل بر هنرهای محمود و هنرهای پلید است. البته هنر فاضله و هنری که به دست هنرمند مدینه فاضله تولید می شود، صرفا هنر محمود است. هنر محمود یا هنر فاضله، خیر و سعادت معقول را در قوای خیالی مجسم می کند و در صدد ایجاد اعتدال در عواطف و احساسات است. در حالی که هنر پلید،درست ...  بیشتر

معرفت و واقعیت در مکتب ودانتا با تاکید بر آراء شانکارا

علی نقی باقر شاهی

دوره 7، شماره 28 ، دی 1390، ، صفحه 99-115

https://doi.org/10.22054/wph.2012.6129

چکیده
  از میان متفکران مکتب ودانتا دیدگاه شانکارا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و بیش‌ترین تفاسیر و مقالات نیز به آراء او اختصاص یافته است. از این رو، بی‌مناسبت نیست که او را متنفذترین حکیم هندی مکتب ودانتا خواند. مقالة حاضر نیز می‌کوشد به آراء متافیزیکی و معرفت‌شناختی وی در مکتب ودانتا بپردازد. مکتب ودانتا بیش‌تر با نام شانکارا عجین ...  بیشتر

تحلیلی بر ضرورت تعامل میان مابعدالطبیعه و علوم

علی مرادخانی

دوره 5، شماره 18 ، تیر 1388، ، صفحه 121-132

https://doi.org/10.22054/wph.2009.6114

چکیده
  این مقاله تأملی است در باب تعامل میان مابعدالطبیعه و علوم که نمونهای از آن در عصر پیشمدرن، در نظام ارسطو تحقق یافت. با این حال، این تعامل به تدریج با ظهور انقلاب علمی، به ویژه علم کلاسیک، در قرن هفده و هجده، در عصر مدرن تضعیف شد. در قرن نوزده، پیدایش پوزیتیویسم موجب شد تا مابعدالطبیعه معناداری خود را از دست بدهد و بیرون از حوزه شناخت ...  بیشتر

تکثرگرایی منطقی: اختلاف نظر حقیقتا بر سر چیست

محمدمحسن حائری؛ داوود حسینی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 شهریور 1398

https://doi.org/10.22054/wph.2019.36309.1628

چکیده
  در سالهای اخیر توجه خاصی به مساله تکثرگرایی منطقی شده است؛ عمده این مباحث در عکسل العمل به نظریه بیل و رستال درباره چگونگی تحقق بیش از یک منطق بوده است. نظریه ایشان این است که عدم تعین معنای اعتبار منطقی فراتر از تمایز میان اعتبار استنتاجی و اعتبار استقرایی است. مفهوم اعتبار استنتاجی نیر نامتعین است. این عدم تعین ریشه در عدم تعین امر ...  بیشتر

Review of the Effect of Non-Epistemic Factors on Religious Belief from the Perspective of William James

نجم السادات الحسینی؛ اعلی تورانی؛ نرگس نظر نژاد

دوره 11، شماره 42 ، تیر 1394، ، صفحه 5-22

چکیده
  یکی از مباحث مهمّی که امروزه در حوزة معرفت‌شناسی مطرح است، بحث میزان تأثیر عوامل غیرمعرفتی بر باور دینی انسان می‌باشد. بررسی امکان تأثیر عوامل غیرمعرفتی بر معرفت، به عهدة معرفت‌شناسان است و در این مقاله می‌کوشیم تا دریابیم که آیا فرایند تکوین باورهای انسان در مسیری جدای از ساحت غیرعقیدتی شکل می‌گیرد یا آنکه ساحت‌های وجودی انسان ...  بیشتر

بررسی انتقادی شأن علین در فلسفه دکارت (نگاهی تطبیقی در مبحث ادراکات)

سیدصدرالدین طاهری

دوره 2، شماره 8 ، دی 1385، ، صفحه 43-56

https://doi.org/10.22054/wph.2007.6681

چکیده
  رنه دکارت بنیانگذار فلسفه جدید غرب در قرن هفدهم میلادی، فلسفه خود را براساس شک دستوری و گذشتن از همه باورهای پیشین خود بنیان نهاد و به تدریج با تکیه بر یک شهود غیرقابل انکار یعنی «می‌اندیشیم» کوشش کرد تا فلسفه‌ای را بنیاد دهد که از آغاز تا انجام خود یقینی باشد. ارزش انقلابی نخستین گام دکارت قابل انکار نیست ولی ممکن است برخی گام‌های ...  بیشتر

معرفت‌شناسیِ اخلاقیِ سقراط: پیوندِ نظر و عمل در نوشته‌های آغازینِ افلاطون

ایمان شفیع بیک

دوره 12، شماره 46 ، تیر 1395، ، صفحه 51-72

https://doi.org/10.22054/wph.2016.6749

چکیده
  نوشته‌های آغازین افلاطون حول محور نوعی معرفت می‌گردند که متعلَقِآنفضیلت‌های اخلاقی ا‌ست. دیدگاهِ معرفت‌شناختیِ این نوشته‌ها نظر را با عمل گره می‌زند؛ چراکه بر اساس آن، معرفت به فضیلتِ اخلاقی، ما را در عمل نیز اخلاقی، و جهل به آن، ما را مبتلا به رذیلت می‌سازد. اراده نیز از معرفت پیروی می‌کند؛ به‌گونه‌ای که اگر کسی نیکی را بشناسد، ...  بیشتر

نقد و بررسی روش‌شناسی در فلسفه دکارت و آراء پوپر

مهین عرب

دوره 5، شماره 20 ، دی 1388، ، صفحه 53-74

https://doi.org/10.22054/wph.2010.5782

چکیده
  قطعا تفکرات فلسفی در دوران مدرنیته در رشد و توسعه فرهنگ و تمدن مغرب زمین نقشی اساسی به عهده داشته است. در این میان، آن گروه از فلاسفه که علاوه بر ارائه آراء صرفاً نظری، در صدد پیشنهاد روشی کارآمد در مطالعه پدیده‌های طبیعی و انسانی بوده‌اند، تاثیر بیش‌تری در نهادینه کردن و کاربردی کردن تفکرات فلسفی در رشد علمی، تکنولوژیکی و فرهنگی ...  بیشتر

آزادی اجتماعی از دیدگاه علامه طباطبائی ره و کانت

هاجر نیلی احمد آبادی؛ علی کرباسی زاده

دوره 8، شماره 31 ، مهر 1391، ، صفحه 55-80

https://doi.org/10.22054/wph.2012.5852

چکیده
  این مقاله بر آن است که به بررسی تطبیقی آزادی اجتماعی از دیدگاه دو فیلسوف و متفکر جهان اسلام و جهان غرب، علامه طباطبائی و کانت بپردازد. در دو بخش نخست دیدگاه علامه و سپس دیدگاه کانت مطرح می شود و در بخش آخر مقایسه و تطبیق نظرگاه ای دو بیان می گردد. علامه آزادی حقیقی را آزادی از همه قیود، جز عبودیت الهی می داند اما کانت آزادی حقیقی را آزادی ...  بیشتر

«ایمان گروی»

محسن جوادی

دوره 2، شماره 7 ، مهر 1385، ، صفحه 55-57

https://doi.org/10.22054/wph.2006.6677

چکیده
  اینمان گروی بنا به تعریف مؤلف «نظریه‌ای است که براساس آن باورهای دینی نیازمند توجیه معرفت شناختی نیست» (ص 14). مراد مؤلف از توجیه معرفت شناختی آنطور که از مطالب کتاب برمی‌آید همان استدلال و در واقع توجیه استنتاجی است. ایمان گروی بنا به تعریف فوق دامنه گسترده‌ای دارد و در میان متفکران مسلمان هم نشانه‌هایی از آن وجود دارد، اما ...  بیشتر

پیوند معرفت و قدرت در فلسفه سیاسی افلاطون

عبدالرسول حسنی فر؛ محسن کدیور

دوره 3، شماره 9 ، فروردین 1386، ، صفحه 55-75

https://doi.org/10.22054/wph.2007.6685

چکیده
  اساسی‌ترین اصل فلسفه سیاسی افلاطون، قرار گرفتن ساختار مدینه فاضله براساس قدرتی است که فقط از طریق معرفت و شناخت حقیقی به‌دست می‌آید. از دیدگاه افلاطون ملاک قدرت در جامعه معرفت است، به‌طوری که هرکس در جامعه معرفت بیشتری داشته باشد، شایستگی بیشتری برای کسب قدرت دارد. افلاطون چاره رهایی از بحران و دگرگونی سیاسی را استواری سیاست بر ...  بیشتر

خاستگاه نوافلاطونی مسألۀ شر از دیدگاه دیونیسیوس مجعول

امیر نصری

دوره 8، شماره 30 ، تیر 1391، ، صفحه 57-68

https://doi.org/10.22054/wph.2012.5845

چکیده
  دیدگاه دیونیسیوس مجعول در باب شر متأثر از سنت نوافلاطونی است. او همچون فیلسوفان نوافلاطونی، شر را فقدان و نقصان می‌دانست و بر این عقیده بود که شر فی‌نفسه و به ‌ماهو شر موجود نیست، چراکه هر موجودی برخاسته از خیر است و در آن مساهمت دارد. از این‌رو، هر آنچه فاقد خیر باشد، اصلاً امکان وجود نمی‌یابد. وی بر این مبنا، شر را همان فقدان کمال ...  بیشتر

آیا ویتگنشتاین ایمان‌گراست؟نگاهی مجدد به معرفت شناسی دینی منسوب به او

مصطفی حسینی کلگار؛ محمد محمدرضایی

دوره 10، شماره 39 ، مهر 1393، ، صفحه 59-94

چکیده
  چکیده در باب ایمان‌گرایی ویتگنشتاینی دو پرسش مغفول‌افتاده: اولاً آیا "ویتگنشتاین" صراحتاً از ایمان‌گرایی دفاع کرده‌است؟ و ثانیا آیا ایمان‌گرایی از اندیشه‌های او. قابل استنباط می‌باشد؟ در مقاله حاضر پس از پژوهشی در چیستی ایمان‌گرایی، نشان داده‌شده ادعای انتساب ایمان گروی به ویتگنشتاین اغلب بر مبنای تفسیری خاص از بخشی از آموزه‌های ...  بیشتر

نقد و بررسی نظریه امام خمینی (ره) درباره جعل

صدر الدین طاهری؛ محمد هادی توکلی

دوره 5، شماره 19 ، مهر 1388، ، صفحه 59-73

https://doi.org/10.22054/wph.2009.5775

چکیده
  در مورد اینکه جعل و آفرینش به چه چیزی تعلق می‌گیرد، نظریات گوناگونی ارائه شده است و در میان آراء مختلف، مرحوم امام خمینی (قدس سره) نظری خاص در مسئله جعل دارند و با توجه به اینکه ایشان قائل به توحید عرفاء یعنی وحدت شخصی وجود بوده‌اند و طبق این دیدگاه نمی‌توان گفت که وجود مجعول است، چرا که کثرت حقیقی در موجودات تحقق می یابد، امام مجعول ...  بیشتر

تصویر خدا در اندیشۀ دو حکیم مسلمان (ناصرخسرو و سنایی)

مجتبی مجرد؛ عبداله رادمرد

دوره 10، شماره 38 ، تیر 1393، ، صفحه 61-74

چکیده
  سیمای خداوند در هر فرهنگ و تمدنی به‌گونه‌ای خاص ترسیم شده‌است. این تصویر از خدا که زاییدۀ باورها و عقاید خاص یک مکتب یا اندیشه است به‌صورتی مستقیم در افکار و اعمال افراد و نیز ساخت ایدئولوژی و جهان‌بینی آنها تأثیر‌گذار است. تلاش ما در این نوشتار بر این خواهد بود تا به بررسی و مقایسه تصویر خداوند در نگاه دو حکیم مسلمان یعنی "ناصرخسرو ...  بیشتر

"نیچه" و رویکرد دیونوسوسی به زندگی و مرگ

حمیدرضا محبوبی آرانی

دوره 9، شماره 35 ، مهر 1392، ، صفحه 61-82

چکیده
  در نظر "شوپنهاور"، مواجهة آدمی با مرگ و رنج از او موجودی متافیزیکی ساخته است که به‌معنای جستجوگری برای یافتن پاسخ یا معنایی برای آن‌هاست. نیچه در فلسفة خود از همان ابتدا تا حد زیادی با این برداشت شوپنهاوری موافق است و ازاین‌رو در این مقاله کوشیده‌ام نشان دهم چگونه نیچه در آثار گوناگونش که هر کدام بازنمایندة مرحله‌ای از مرحله‌های ...  بیشتر