نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محسن فرمهینی فراهانی ¹
• نجمه احمدآبادی آرانی ²
• علی عبداله یار ³
• حمید احمدی هدایت ⁴

¹ دانشیار دانشگاه شاهد ومعاون فرهنگی دانشگاه

² دانشگاه پیام نور تهران

³ دانشگاه شاهد

⁴ دانشجوی دکتری دانشگاه شاهد

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی معرفت‌شناسی اسپینوزا و لوازم تربیتی آن با رویکرد انتقادی بر مبنای آموزه‌های اسلامی است. برای نائل شدن به اهداف این پژوهش از روش‌های تحلیل مفهومی، توصیفی- تحلیلی و انتقادی استفاده‌ شده است. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است نظریۀ شناخت، جایگاه ویژه‌ای در نظام فلسفی اسپینوزا دارد. اسپینوزا معرفت بشری را به چهار دسته تقسیم می‌کند: 1-علم افواهی ناشی از مسموعات؛ 2-ادراکات ناشی از تجربه مبهم؛ 3-معرفت استنتاجی؛ 4-معرفت شهودی. با نظر به مبانی معرفت‌شناختی اسپینوزا، مهم‌ترین لوازم تربیتی آن مشتمل بر تلقین در تربیت، تجلی ماهیت عقلانی در تعلیم و تربیت، دستیابی به یگانگی و نائل شدن به مراحل بالا در تعلیم و تربیت، تلاش و پشتکار متربیان ، تأکید بر نقش فطرت در تربیت، توجه به نهادهای مذهبی در تربیت اخلاقی و پرهیز از تعارض در فرایند یادگیری است. علی‌رغم نکات مثبتی که در مبانی معرفت‌شناختی و نظریه تربیتی اسپینوزا وجود دارد ازجمله فعال بودن متربیان و تأکید بر عقلانیت، چالش‌هایی نیز دیده می‌شود که می‌توان بر مبنای آموزه‌های تربیتی اسلام مورد نقد قرارداد ازجمله: معرفت‌شناسی اومانیستی نظریۀ اسپینوزا، نسبیت‌گرایی شناختی در نظریۀ اسپینوزا، تأکید اسپینوزا بر روش تلقین در تربیت، نادیده گرفتن تفاوت‌های فردی در تربیت و عدم توجه به تفکر انتقادی در تربیت را می­توان اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

• اسپینوزا
• تعلیم و تربیت
• معرفت‌شناسی
• نقد
• آموزه‌های اسلامی

عنوان مقاله [English]

A Study of Spinoza's Epistemology and its Educational Supplies with a Critical Approach Based on Islamic Teachings

نویسندگان [English]

• Mohsen Farmahini. Farahani ¹
• Najmeh AhmadAbadi Arani ²
• Ali Abdolayar ³
• hamid ahmadi hedayat ⁴

¹ Associate Professor of Philosophy Of Education, University of Shahed, Tehran, Iran

² PhD Candidate in Philosophy Of Education, University of Payam noor, Tehran, Iran

³ PhD Candidate in Philosophy Of Education, University of Shahed, Tehran, Iran

⁴ Shahed university

چکیده [English]

This paper is an attempt to study Spinoza's epistemology and its educational supplies with a critical approach based on Islamic teachings. To achieve the objectives of this research, conceptual, descriptive, analytical and critical methods have been applied. The results revealed that issue of recognition plays an important part in his philosophical system. Spinoza divided knowledge into four categories including: knowledge from the senses, experiences, inference and intuitive. Based on his epistemology, the most important educational supplies consist of indoctrination in education, the manifestation of the rational nature in education, the attainment of unity and high stages in the education, the efforts and perseverance of educators, the emphasis on the role of nature in education, paying attention to religious institutions in moral education and avoiding conflicts in learning process. Despite the positive points that exist in the epistemological and educational theories of Spinoza including the activation of educators and the emphasis on rationality, there are also challenges that can be criticized based on Islamic teachings. These include humanistic epistemology of Spinoza's theory, cognitive relativism in Spinoza's theory, and Spinoza’s emphasis on indoctrination in education, ignoring individual differences in education, and lacking of attention to critical thinking in education.

کلیدواژه‌ها [English]

• Spinoza
• Education
• epistemology
• Criticism
• Islamic teachings