حکمت و فلسفه

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

ناهم‌سنجگی تامس کوهن و نسبی‌انگاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار فلسفه علم، مؤسسة پژوهشی حکمت و فلسفة ایران، تهران، ایران

چکیده

یکی از مفاهیم کلیدی در اندیشة تامس کوهن (1922-1996)، فیلسوف و مورخ علم شهیر آمریکایی، «ناهم‌سنجگی» (incommensurability) است. به‌طورکلی، ناهم‌سنجگی به دو دستة روش‌شناختی (methodologic) و معناشناختی (semantic) تقسیم می‌شود. ناهم‌سنجگی روش‌شناختی ناظر به تغییر معیارهای (Standard Variance) ارزیابی و توجیه نظریه، از نظریه‌ای به نظریة دیگر است و ناهم‌سنجگی معناشناختی ناظر به تغییر معناشناختی (Semantic Variance) اصطلاحات به‌کاررفته در نظریه از نظریه‌ای به نظریة دیگر است. این انگارة کوهن منبع الهام تازه‌ای برای آموزه‌های نسبی‌انگارانه در فلسفه ـ دربارة صدق و معرفت ـ بوده است. تمرکز این مقاله بر ارتباط‌های ممکن میان ناهم‌سنجگی و آموزه‌های نسبی‌انگارانه برحسب رابطة استلزام منطقی است. ازاین‌رو، پرسش اساسی آن است که آیا اِمکان برقراری ارتباطی منطقی میان این انگاره و نسبی‌انگاری وجود دارد یا خیر. در بخش آخر، انواع ارتباط‌های منطقی میان ناهم‌سنجگی معناشناختی و روش‌شناختی با نسبی‌انگاری صدق و معرفت برحسب شرایط لازم و کافی با استفاده از استلزام منطقی ارائه می‌شود. سپس تلاش می‌شود هرکدام از گزاره‌های حاصل‌شده تحلیل و بررسی شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Thomas Kuhn’s Incommensurability and Relativism

نویسنده [English]

  • Hassan Amiriara

Assistant Professor of Philosophy of Science, Iranian Institute of Philosophy, Tehran, Iran.

چکیده [English]

One of the central notions in Thomas Kuhn’s thought is the notion of incommensurability. Generally, we can distinguish two kinds of incommensurability: methodological and semantic incommensurability. The methodological incommensurability is the thesis that the standards of theory appraisal are themselves theory-dependent. So, some kind of standard variance can be recognized at the level of theory appraisal. On the other hand, semantic incommensurability seems to imply semantic variation between theories or paradigms, regarding the terms occurring in them. These two kinds of dependencies have been employed in support of two forms of relativism: truth relativism and epistemic relativism. The main focus of this paper is on the possible relations that one can depict between incommensurability and these two kinds of relativism. First, I outline possible connections articulated by sufficient and necessary conditions. After that, I attempt to assess the viability of the resulting propositions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Methodological Incommensurability
  • Semantic Incommensurability
  • Truth Relativism
  • Epistemic Relativism
  • Theory Choice
مراجع
Baghramian, M. (2004). Relativism. Routledge.
Barnes, B. (1982) T. S. Kuhn and Social Science. New York: Columbia University Press.
Bird, A. (2000). Thomas Kuhn. Acumen.
----------- (2011). Thomas Kuhn's Relativistic Legacy. A companion to relativism, 475-488.
----------- (2018). Thomas Kuhn. Stanford Encyclopedia of Philosophy. https://plato.stanford.edu/entries/thomas-kuhn/
Carnap, R. (1956). The methodological character of theoretical concepts. Studies in the Philosophy of Science 1. 38 – 76.
Davidson, D. ([1974] 1984). On the Very Idea of a Conceptual Scheme., reprinted in D. Davidson (1984) Inquiries into Truth and Interpretation, Oxford: Oxford University Press: 183–98.
Feyerabend, P. (1962) ‘Explanation, Reduction and Empiricism’, in H.Feigl and G.Maxwell (eds) Scientific Explanation: Space and Time. University of Minnesota Press. 28–97.
Hoyningen-Huene, P. (1993). Reconstructing Scientific Revolutions: Thomas S. Kuhn’s Philosophy of Science. Chicago: University of Chicago Press.
https://plato.stanford.edu/entries/thomas-kuhn/
Kitcher, P. (1978) Theories, Theorists, and Theoretical Change. Philosophical Review 87: 519-47
Kuhn T.S. ([1962] 1970a) The Structure of Scientific Revolutions, Chicago: University of Chicago Press.
Kuhn, T. S. )1970b(. Reflections on my Critics. I. Lakatos & A. E. Musgrave (eds), Criticism and the Growth of Knowledge. Cambridge University Press, 231-78.
Kuhn, T. S. (1977). Objectivity, Value Judgment, and Theory Choice. The Essential Tension, Chicago: University of Chicago Press: 320–39.
Kuhn, T. S. (1982, January). Commensurability, comparability, communicability. In PSA: Proceedings of the biennial meeting of the Philosophy of Science Association (Vol. 1982, No. 2, pp. 669-688). Philosophy of Science Association.
Kuhn, T. S. (1993). Afterwords. in World Changes. Thomas Kuhn and the Nature of Science, edited by P. Horwich, Cambridge MA: MIT Press: 311–41.
Laudan, L. (1984) Science and Values. Berkeley, California: University of California Press.
Nagel, E. (1961). The Structure of Science: Problems in the Logic of Scientific Explanation. Harcourt, Brace & World.
O’Grady, P. (2003). Relativism. acumen.
Oberheim, E., & Hoyningen-Huene, P. (2018). The incommensurability of scientific theories. Stanford Encyclopedia of Philosophy, https://plato.stanford.edu/archives/fall2018/entries/incommensurability/
Putnam, H. (1981) Reason, Truth, and History. Cambridge University Press.
Sankey, H. (1993). Kuhn's changing concept of incommensurability. The British Journal for the Philosophy of Science, 44(4), 759-774.
Sankey, H. (2011). Incommensurability and Theory Change. A Companion to Relativism. Hales, S. D. (Ed.). Wiley-Blackwell.
Scheffler, I. (1967 ). Science and Subjectivity. Indianapolis: Bobbs - Merrill.
Shapere, D. (1966). Meaning and scientific change. Mind and Cosmos: Essays in Contemporary Science and Philosophy, University of Pittsburgh Series in the Philosophy of Science, vol. 3, ed. R. G. Colodny
حکمت و فلسفه
دوره 18، شماره 69
فروردین 1401
صفحه 58-78
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار