استدلال خاطره‌نویس ویتگنشتاین در نفی زبان خصوصی

عبدالرزاق حسامی فر

دوره 11، شماره 41 ، فروردین 1394، ، صفحه 49-68

چکیده
  یکی از نظریات مهم ویتگنشتاین متأخر، نفی زبان خصوصی است؛ زبانی که معنای واژگان‌اش را تنها کاربر آن زبان می‌داند. ویتگنشتاین در استدلال خاطره‌نویس برای اثبات امتناع زبان خصوصی می‌گوید که محال است شخص بتواند احساس خودش را با نشانه‌ای مثل «S» نامگذاری کند و آن را در دفتر خاطراتش یادداشت کند و بعد از آن بخواهد تکرار آن احساس را ...  بیشتر

نگاهی به آموزش فلسفه در آسیای میانه (با تأکید بر ازبکستان)

عباس علی وفایی

دوره 5، شماره 17 ، فروردین 1388، ، صفحه 49-59

https://doi.org/10.22054/wph.2009.5767

چکیده
  از گذشتههای دور، افکار بلند و شخصیتهای علمی و فرهنگی فراوانی در آسیای میانه ظهور کردهاند. شهرهای بنامی چون بخارا، سمرقند، خوارزم، فرغانه، خیوه و مرو در این منطقه پناهگاه نیکی برای بالندگی علم و دانش و شخصیتهای علمی بودهاند. در این سرزمین، عرفان و تصوف و اندیشههای فلسفی جریان غالب در دورههای گوناگون بودهاند. امّا بخت با آن چنان بوده ...  بیشتر

افلاطون به روایت سهروردی

حسن سید عرب

دوره 5، شماره 19 ، مهر 1388، ، صفحه 49-58

https://doi.org/10.22054/wph.2009.5774

چکیده
  شهاب‌الدین سهروردی (549-587ق) نماینده اندیشه‌های افلاطون (347؟-427؟ق.م) در فلسفه اسلامی است. او در حکمت اشراق، مقام و اهمیت ارسطو را در فلسفه مشّاء دارد. سهروردی در نوشته‌های خود از افلاطون با عنوان «افلاطون الإلهی» و «إمام الحکما» و تعبیراتی شبیه به این دو استفاده کرده است. او خود را افلاطونی می‌داند. در گزارش وی ز آراء افلاطون ...  بیشتر

«ماهیت تکنولوژی» در فلسفة هیدگر

محمدرضا اسدی؛ محد مهدی موسوس مهر

دوره 6، شماره 21 ، فروردین 1389، ، صفحه 49-69

https://doi.org/10.22054/wph.2010.5788

چکیده
  هیدگر از نخستین متفکرانى است که در تکنولوژى به بررسى شأن وجودى تکنولوژى، روح حاکم بر آن و نسبت آن با علم جدید و هنر پرداخت. در این مقاله سعی برآن است تا تصویر دقیق‌تری از «ماهیت تکنولوژی» در نزد هیدگر ارائه شود و ارزیابی مناسب‌تری نسبت به بدبینانه یا خوش‌بینانه بودن فلسفه تکنولوژی او به عمل آید. به نظر هیدگر، «ماهیت تکنولوژی» ...  بیشتر

«اعتراضات و پاسخ‌ها»

روح الله عالمی

دوره 2، شماره 6 ، تیر 1385، ، صفحه 49-51

https://doi.org/10.22054/wph.2006.6673

چکیده
  دکارت را به حق پدر فلسفه جدید دنیای غرب می‌دانند. اگرچه این فیلسوف کمتر به تألیف کتاب پردخت و آثار محدودی از او به جای ماند اما به دلایل مختلف آن چنان تأثیری در دنیای اندیشه متفکرین مغرب زمین گذاشت که آثار آن هنوز پابرجاست. برخی معتقدند فلسفه دکارت از عمق و گستره ویژه‌ای برخوردار نیست و تنها شرایط اجتماعی و سیاسی باعث شد که تحولی این ...  بیشتر

روزگار

فرزین بانکی

دوره 4، شماره 13 ، فروردین 1387، ، صفحه 51-64

https://doi.org/10.22054/wph.2008.5746

چکیده
  یکی از مهم‌ترین کارهایی که در هر ترجمه‌ای انجام می‌شود، معادل‌یابی درست است. اهمیت این کار بدین سبب است که پیوندِ مفهومِ تازه را با فرهنگ بومی امکان‌پذیر می‌کند. برای انتخاب درست توجه به چند نکته اهمیت دارد. به ویژه اینکه در معادل‌یابی نباید ارتباط واژۀ تخصصی و طیف معنایی آن در زبان روزمره را نادیده گرفت. این مقاله برای معادل‌یابی ...  بیشتر

مفهوم زبان در اندیشة ریچارد رورتی

محمد اصغری؛ نبی الله سلیمانی

دوره 7، شماره 25 ، فروردین 1390، ، صفحه 51-66

https://doi.org/10.22054/wph.2011.5816

چکیده
  برحسب خوانش رورتی از سنت فلسفة تحلیلی، زبان به مثابة یک واسطه/ رسانه برای انعکاس واقعیات بیرونی عمل می‌کند و همین مستلزم قبول یک واقعیت پیشینی و مستقل از ماست. اما رورتی معتقد است که زبان آینه‌ای برای بازنمود حقایق فرازبانی نیست؛ بلکه ابزاری برای تحقق‌بخشیدن به اهداف انسان‌ها و سازگاری با زیست‌بوم است و همین ویژگی باعث تنوع آن ...  بیشتر

تحلیل عشق و پیامدهای معرفت‌شناسانه آن در اندیشه گابریل مارسل

طناز رشیدی نسب؛ عظیم حمزئیان؛ رستم شامحمدی

دوره 17، شماره 66 ، تیر 1400، ، صفحه 51-73

https://doi.org/10.22054/wph.2021.51579.1843

چکیده
  عشق یکی از واژه‌های مهمی است که در اخلاق، فلسفه و عرفان و مکاتب مختلف فلسفی از جمله اگزیستانسیالیسم، مورد بحث قرار گرفته است. گابریل مارسل (1889-1973م)، فیلسوف فرانسوی قرن بیستم در تاملات فلسفی خویش با تفکیک «مساله» از «راز»، عشق را از مصادیق راز به­شمار آورده است. از نظر وی «راز» امری است که نمی­توان آن را از راه روش­های ...  بیشتر

آراء معرفتی دنس اسکوتوس و مقایسة آن با آراء ابن‌سینا

مهدی عباس زاده

دوره 6، شماره 23 ، مهر 1389، ، صفحه 53-74

https://doi.org/10.22054/wph.2010.5809

چکیده
  این نوشتار بر آن است که به بررسی و تبیین آراء فیلسوف و متکلّم اسکاتلندی مَدرسی، یوهانس دنس اسکوتوس (1308-1266 م.) دربارة «معرفت» و مقایسة اجمالی آن با آراء معرفتی ابن‌سینا بپردازد. اسکوتوس ترجمة لاتین کتاب «الشفاء» ابن‌سینا را مطالعه کرده است و آنگونه که در ضمن این نوشتار مشاهده خواهد شد، افکار و آراء معرفتی ابن‌سینا بر آراء ...  بیشتر

قدرت، روح کین‌خواهی، برداشت وجودی و آری‌گویی به زندگی. اهمیت «والا» در فلسفة هنر کانت

رضا ماحوزی

دوره 7، شماره 26 ، تیر 1390، ، صفحه 53-74

https://doi.org/10.22054/wph.2011.5823

چکیده
  کانت در تحلیل زیبایی طبیعی و هنری، لذت زیباشناختی ناشی از صورت‌های محض اعیان را به‌مدد بازی آزاد خیال و فاهمه و برمبنای اصل غایتمندی بدونِ غایت تبیین کرده است. بنابه این قاعده، احکام زیباشناختی محصول هارمونی نامتعیّن و خودانگیختة قوای خیال و فاهمه می‌باشند. با این‌حال، کانت در تحلیل امر والا و احساس زیباشناختی حاصل از آن، به هارمونی ...  بیشتر

بررسی ریشه‌های امر دیونیزوسی و آپولونی فلسفة هنر نیچه در فلسفة شوپنهاور

احمدعلی حیدری؛ علی عزیزیان

دوره 14، شماره 55 ، مهر 1397، ، صفحه 53-76

https://doi.org/10.22054/wph.2018.9362

چکیده
  هدف این مقاله، بررسی ارتباط امر دیونیزوسی و آپولونی در فلسفة هنر نیچه با فلسفة شوپنهاور است. در این زمینه، ضمن بیان سابقة تفاسیر موجود در ارتباط امر دیونیزوسی و آپولونی با اراده، تصور، والا و زیبا، به بررسی نقاط قوّت و ضعف آن می‌پردازیم. سپس در بحثی تکمیلی و متفاوت با سنّت تفاسیر موجود، رابطة امر دیونیزوسی و آپولونی را در فلسفة اخلاق ...  بیشتر

گذر به ایده‌آلیسم عینی و تحقق شناخت و آگاهی در بستر پدیدارشناسی هگل

کاوه خورابه؛ احمد علی حیدری

دوره 16، شماره 64 ، دی 1399، ، صفحه 53-68

https://doi.org/10.22054/wph.2020.38750.1681

چکیده
  مسئلة شناخت یکی از مسائل مهمی است که فیسلوفان بر آن بوده‌اند تا با مواجهه به جهان واقعیت بیرون فرایند شناسایی و تعامل آن را با ذهن یا سوژة اندیشنده دریابند. در این فرایند آنچه مقدم بر شناخت است، مسئلة هستی‌شناختی واقعیت موجود است و تعامل سوژة اندیشنده با جهان بیرون. از آنجا که فیلسوفان میان شناخت و واقعیت فاصله انداخته و ذهن را ابزار ...  بیشتر

بررسی رابطة میان سکنی‌گزیدن و فراخواندن از نظر هیدگر

محمد جواد صافیان؛ ناصر مومنی

دوره 6، شماره 22 ، تیر 1389، ، صفحه 55-68

https://doi.org/10.22054/wph.2010.5802

چکیده
  در تفکر جدید، آدمی به فاعل شناسا تبدیل شده است و جهان به امتداد صرف و متعلّق شناسایی. حاصل این تفکر، جدایی بین عالم و آدم و بیگانگی آدمی از جهان است. تلاش هیدگر آن است که بار دیگر بین جهان و انسان قرابتی را که تا پیش از دورة جدید وجود داشته است، احیا کند، چرا که از جمله مهمترین ویژگی‌های دورة جدید، سوبژکتیویسم (اصالت فاعل شناسا) است که ...  بیشتر

تفسیر شوپنهاور بر اصل جهت کافی

عبدالله امینی؛ محمد جواد صافیان

دوره 7، شماره 27 ، مهر 1390، ، صفحه 55-72

https://doi.org/10.22054/wph.2011.5830

چکیده
  اصل جهت کافی یکی از اصول بسیار مهم فلسفی است. آرتور شوپنهاور فیلسوف مشهور آلمانی، بر این اصل بسیار تأکید کرد و آن را مدخلی برای ورود به نظام فلسفی خویش قرار داد. وی بر آن است تا حدود و شرایط اطلاق این اصل را به نحو دقیق مشخص کند و از کاربرد ناروای آن در ساحت ماورای واقعیت پدیداری بپرهیزد. این اصل در نظام فلسفی وی حاکم بر روابط و نسب میان ...  بیشتر

نقد و بررسی استدلال‌های ابن‌سینا در الهیات نجات بر «عرض» بودن وحدت

محمدهادی توکلی

دوره 18، شماره 71 ، مهر 1401، ، صفحه 55-75

https://doi.org/10.22054/wph.2022.65728.2047

چکیده
  به گواهی ارسطو، در یونان باستان نظریه‌ای رواج داشته که بر اساس آن، «واحد» به‌عنوان جوهری مستقل تلقی می‌شده است که در نسبت با سائر جواهر نقش علّی دارد. ارسطو با بیان «محمول» بودن «واحد» و نیز اشاره به تالی‌فاسد های مترتب بر نظریه کذایی، سعی در ابطال آن نمود. این نظریه و نقدهای ارسطو بر آن مورد توجه ابن‌سینا قرار گرفت ...  بیشتر

جایگاه عقل در روش‌شناسی علمی جالینوس

روح الله فدائی؛ آقای دکتر سعیدی مهر

دوره 18، شماره 70 ، تیر 1401، ، صفحه 55-83

https://doi.org/10.22054/wph.2022.60683.1971

چکیده
  جالینوس یکی از بزرگ‌ترین اندیشمندان و عالمان طبیعی در یونان باستان است که به روش‌شناسی علوم طبیعی توجهی ویژه داشته است. از سوی دیگر با توجه به انتقال سنت جالینوسی به جهان اسلام و تأثیرگذاری آراء وی در حوزه‌های مختلف اندیشه‌ای ازجمله روش‌شناسی، بررسی و فهم اندیشه‌های روش‌شناختی وی از اهمیت بالایی در درک درست از سنّت علمی در سده‌های ...  بیشتر

بررسی معرفت‌شناسی اسپینوزا و لوازم تربیتی آن با رویکرد انتقادی بر مبنای آموزه‌های اسلامی

محسن فرمهینی فراهانی؛ نجمه احمدآبادی آرانی؛ علی عبداله یار؛ حمید احمدی هدایت

دوره 13، شماره 52 ، دی 1396، ، صفحه 57-76

https://doi.org/10.22054/wph.2018.8402

چکیده
  هدف پژوهش حاضر، بررسی معرفت‌شناسی اسپینوزا و لوازم تربیتی آن با رویکرد انتقادی بر مبنای آموزه‌های اسلامی است. برای نائل شدن به اهداف این پژوهش از روش‌های تحلیل مفهومی، توصیفی- تحلیلی و انتقادی استفاده‌ شده است. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است نظریۀ شناخت، جایگاه ویژه‌ای در نظام فلسفی اسپینوزا دارد. اسپینوزا معرفت بشری را به چهار ...  بیشتر

ناهم‌سنجگی تامس کوهن و نسبی‌انگاری

حسن امیری آرا

دوره 18، شماره 69 ، فروردین 1401، ، صفحه 58-78

https://doi.org/10.22054/wph.2022.46162.1762

چکیده
  یکی از مفاهیم کلیدی در اندیشة تامس کوهن (1922-1996)، فیلسوف و مورخ علم شهیر آمریکایی، «ناهم‌سنجگی» (incommensurability) است. به‌طورکلی، ناهم‌سنجگی به دو دستة روش‌شناختی (methodologic) و معناشناختی (semantic) تقسیم می‌شود. ناهم‌سنجگی روش‌شناختی ناظر به تغییر معیارهای (Standard Variance) ارزیابی و توجیه نظریه، از نظریه‌ای به نظریة دیگر است و ناهم‌سنجگی معناشناختی ...  بیشتر

نقش هیجانات در حکم اخلاقی از نظر جاشوا گرین

حسین خوارزمی

دوره 17، شماره 65 ، فروردین 1400، ، صفحه 59-85

https://doi.org/10.22054/wph.2020.41200.1713

چکیده
    روانشناسان اخلاق، برای دهه‌ها، براین باور بودند که حکم اخلاقی از طریق عقل و استدلال بوجود می‌آید. آزمایش‌ها و تحقیقات تجربی اخیر نشان داد که هیجانات، نقشی بنیادین در حکم اخلاقی ایفا می‌کنند. تفاوتی که در بین اغلب این پژوهشگران وجود دارد، در خصوص سهم هریک از عقل و هیجانات در حکم اخلاقی ست. از این رو، هریک از پژوهشگران، مُدل‌های ...  بیشتر

بررسی دیدگاه ابن‌سینا دربارۀ حیث التفاتی به گذشته و آینده

مهدی اسدی

دوره 15، شماره 57 ، فروردین 1398، ، صفحه 61-90

https://doi.org/10.22054/wph.2019.38576.1662

چکیده
  در این نوشتار به بررسی دیدگاه ابن‌سینا دربارۀ دشوارۀ حیث التفاتی و صدق خبر در مورد گذشته و آینده می-پردازیم، که در آن‌ متعلَّق معرفت وجود ندارد. نشان خواهیم داد که پیوند شدیدی بین حیث التفاتی مشهور علم و صدق خبر وجود دارد و ما می‌توانیم در مشخص کردن دیدگاه‌ ابن‌سینا از هر دو بحث یاری جوییم. سپس به تعارضی در حیث التفاتی نزد ابن‌سینا ...  بیشتر

الهیات ایجابی و سلبی درنظر مایستر اکهارت

سید ضیا الدین حسینی؛ سید حمید طالب زاده

دوره 9، شماره 34 ، تیر 1392، ، صفحه 63-80

چکیده
  بحثِ «الهیات‌ایجابی و سلبی»، دو جریان متقابلی که در طول تاریخ تفکرِفلسفی در باب خدا هر یک متفکران بزرگی را از آنِ خود کرده­اند، بحث از یکی از مهم­ترین وجوه رابطة معرفت­شناختی انسان و خداست. مقالة‌حاضر به بحث از تلقی "مایستر اکهارت" (Meister Eckhart) (حدود1260-1328م)، عارف بزرگ مسیحی، در باب این دو رویکرد ایجابی و سلبی می­پردازد. در ...  بیشتر

مقایسۀ آراء حسن حنفی و محمد آرکون دربارۀ علل انحطاط مسلمانان و راه رهایی از آن

امیر روشن؛ فرزاد آذرکمند

دوره 10، شماره 40 ، دی 1393، ، صفحه 63-82

چکیده
   این مقاله درصدد بررسی مقایسه‌ای آراء حسن حنفی و محمدآرکون است. حنفی از جمله نواندیشان اسلامی است که برای رهایی مسلمانان از وضعیت انحطاط و همچنین ارائۀ راهکار برای آیندۀ جوامع اسلامی به نقد سنت اسلامی و تمدن غربی می‌پردازد. وی معتقد است پیروی تمام و کمال از الگوهای غربی برای جبران عقب‌ماندگی مسلمانان راهگشا نیست و همچنین فاصلۀ ...  بیشتر

تبیین و بررسی وحدت اشیاء از جمله انسان با اتکاء بر صورت‏گرایی توماس آکوئیناس؛ تفسیر نخست: اوصاف به‏ منزله قوا

مهدی امیریان

دوره 15، شماره 59 ، مهر 1398، ، صفحه 63-83

https://doi.org/10.22054/wph.2019.32175.1559

چکیده
  ادربرگ به‏‏‏عنوان یکی از صورت‏‏‏گرایان تحلیلی مایل است با اتکاء بر آموزه‏‏‏های آکوئیناس، وحدت شئ را به صورت نسبت دهد. به‏‏‏نظر وی این مهم تنها درگرو آن است که خود صورت واحد باشد نه مرکب. ما در این مقاله نشان داده‏‏‏ایم که هرچند می‏‏‏توان با این ادعای ادربرگ همراۀ کرد اما متافیزیک خاص او توان آن را ندارد ...  بیشتر

فهم به مثابه امر ذهنی از منظر ویتگنشتاین متأخر

ابوالفضل صبرآمیز

دوره 17، شماره 67 ، مهر 1400، ، صفحه 63-86

https://doi.org/10.22054/wph.2021.61490.1986

چکیده
  بخش قابل توجهی از نظرات ویتگنشتاین متأخر درباره چیستی فهم است. ویتگنشتاین برای بررسی چیستی فهم و بحث ایجابی خود از فهم، ابتدا نشان می‌دهد که فهم چه نیست. از نظر او، در عرف، فهم یک احوال ویژۀ ذهنی دانسته می‌شود که سرچشمه کاربرد صحیح است. وی معتقد است که فهم یک امر ذهنی نیست. منظور او از اینکه فهم امر ذهنی نیست، این است که فهم نه یک تجربۀ ...  بیشتر

لوفور یا دریدا: پرسش‌های واسازی درباره مفهومِ حق به شهر

حجت اله رحیمی

دوره 17، شماره 68 ، دی 1400، ، صفحه 63-99

https://doi.org/10.22054/wph.2021.49681.1808

چکیده
  در سال­های اخیر پژوهش­های گسترده­ای بر اساس مفهوم حق به شهرِ لوفور، بدون نقد اساسی خودِ این مفهوم، در علوم اجتماعی انجام شده است. نوشتار حاضر بر مبنای رویکرد واسازیِ دریدا می­کوشد این مفهوم را بر محور دو پرسش زیر به نحو انتقادی ارزیابی کند: 1) مفهوم حق به شهر بر اساس چه عناصر و پیش­فرض­هایی صورت­بندی شده است؟؛ و 2) مفهوم حق ...  بیشتر