نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار فلسفه دانشگاه تبریز
چکیده
مفهوم «اراده» جزء یکی از مفاهیم کلیدی فلسفة اخلاق "کانت" و "شوپنهاور" محسوب می شود. در نظام اخلاقی کانت، اراده زمانی وجهة اخلاقی پیدا میکند
که کاملاً تابع عقل و قوانین ماتقدم و مطلق آن باشد. اما شوپنهاور معتقد است که چون ارادة انسان مقدم بر عقل اوست، بنابراین عقل نمی‌تواند اراده را به انجام
کاری وادارد. او به‌جای عقل، انگیزه‌ها و محرکها را به‌عنوان منشأ اصلی شکل‌گیری هر عمل ارادی- ازجمله عمل اخلاقی- می‌داند. ولی نکتة مهم اینجاست که او با تقسیم محرکها به سه نوع «همدلی»، «اگوئیسم» و «سوء‌نیت»، فقط همدلی
را به‌عنوان محرک عمل اخلاقی یا پایة اصلی اخلاق قرار می‌دهد و دو محرک دیگر را به‌عنوان محرک‌های ضداخلاقی کنار می‌گذارد. او با انجام این کار پایة عقلانی اخلاق کانت را در قالب سه نوع استدلال مورد انتقاد قرار می‌دهد: او ابتدا فرمالیسم اخلاقی کانت و ادعاهای ماتقدم آن را زیر سؤال میبرد، سپس تزلزل مفهومی موجود در اخلاق کانت را (که ناشی از ناسازگاری میان ادعای ظاهری او مبنی‌بر تأسیس اخلاق بر پایة عقل و علاقة باطنی‌اش به اخلاق کلامی است) مورد انتقاد قرار داده و درنهایت نظام اخلاقی کانت را متهم به اگوئیسم میکند. در نتیجه، مقالة حاضر سعی میکند با توصیف انتقاد شوپنهاور از نظام اخلاقی کانت، جایگاه و ویژگی اصلی اخلاق شوپنهاور را مشخص نماید.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Schopenhauer’s Critique of Kant’s Moral Philosophy
نویسنده [English]
- Mohammadreza Abdulahnezhad
Assistant Professor of Philosophy, University of Tabriz
چکیده [English]
The concept of ‘free will’ is central in both Kant’s and Schopenhauer’s moral philosophy. In the Kantian moral system, ‘free will’ is only regarded as moral when it dutifully follows reason and its a priori, absolute rules. Schopenhauer, on the other hand, holds that since human will is a priori to his reason, reason cannot engage will into any action. Instead of reason, he regards human motivations and stimulations as the main sources which shape any action, including moral actions. The important point is that he identifies three types of stimulations, namely ‘compassion’, ‘egoism’ and ‘pessimism’, among which he finds only ‘compassion’ to be the true stimulation for moral action and the basis of moral acts, and he dismisses the other two as immoral stimulations. He criticises foundations of the Kantian moral philosophy with the help of three following arguments: first, he questions the Kantian moral formalism and his a priori claims; second, he criticises the conceptual flaw in Kant’s moral philosophy (which is the result of an inconsistency between his claim that morality should be based on reason and his inner appreciation of verbal morality); third, he accuses Kant’s moral system of being one based on egoism. The present paper aims to explain the main status and characteristic of Schopenhauer’s moral system by way of explaining his criticism of Kant’s moral system.
کلیدواژه‌ها [English]
- Kant
- Schopenhauer
- will
- Reason
- motives
- duty
- compassion
)