فلسفه
تفسیری از نظام دانش به‌مثابه بسط تاریخی «مفهوم» بر اساس پیشگفتار پدیدارشناسی روح

مصطفی عابدی جیغه

دوره 19، شماره 76 ، دی 1402

https://doi.org/10.22054/wph.2023.73660.2153

چکیده
  در اندیشه هگل دانش به‌عنوان یک نظام توصیف می­شود. هگل همانند کانت بنیاد نظام دانش را بر مفهوم مبتنی می­سازد و معتقد است آگاهی به‌عنوان یک کل تنها در سایه مفهوم قابل توضیح است. او ازاین‌جهت، در مقابل ایدئالیسم نخبه­گرای فیشته و شلینگ قرار می­گیرد که معتقد بودند نظام علم را تنها بر پایه شهود عقلانی می­توان توضیح داد. حال سؤال ...  بیشتر

بررسی نسبت و تمایز میان جامعه‌مدنی و دولت، و چگونگی شکل‌گیری اراده عمومی در فلسفه سیاسی هگل

محسن باقرزاده مشکی باف

دوره 18، شماره 69 ، فروردین 1401، ، صفحه 79-104

https://doi.org/10.22054/wph.2022.62228.1997

چکیده
  در این مقاله پس‌ازآنکه نگارنده به لحاظ نظری به بررسی رخدادهای سیاسی- اجتماعی و چگونگی تکوین نظریه جامعه مدنی پرداخت به سراغ فهم و بررسی تکوین اراده عمومی در جامعه مدنی و دولت و دیالکتیک میان آن‌ها در اندیشه سیاسی هگل می‌رود. هگل نخستین فیلسوف تاریخ فلسفه است که به‌طور آگاهانه جایگاهی استراتژیک برای جامعه مدنی قائل می‌شود؛ و از ...  بیشتر

بدنمندی مُدرِک به عنوان مقدمة صیانت ذات در ملاصدرا و هگل

پیام آقاسی؛ عزیزاله افشار ;کرمانی

دوره 17، شماره 68 ، دی 1400، ، صفحه 1-28

https://doi.org/10.22054/wph.2021.50951.1830

چکیده
  تعریف متفاوتِ عقل‌گرایان و تجربه‌گرایان از انسان رویکردهای متفاوتی به انسان را در پی دارد. هگل با نگاه دیالکتیکی خود با کنار هم نشاندن کل و جزء در بستری کانتی– اسپینوزایی تعریفی از انسان به‌عنوان سوژة مدرِک ارائه می‌دهد که در عین اینکه به کلیت او توجه می‌دهد، اهمیت جزئیت و فردیت او را هم نشان می‌دهد. از طرفی ملاصدرا نیز برای ...  بیشتر

تفسیر حکومت ترور براساس پدیدارشناسی روح و جایگاه آن در فلسفۀ سیاسی هگل

محمود صوفیانی؛ محمد اصغری؛ محسن باقرزاده مشکی باف

دوره 16، شماره 63 ، مهر 1399، ، صفحه 61-86

https://doi.org/10.22054/wph.2021.47338.1772

چکیده
  انقلاب فرانسه به‌مثابة نخستین حضور انضمامیِ فردِ مدرن در تاریخ شناخته می‌شود، جایی‌‌که او از برای تحقق حق و آزادی در برابر قدرت مطلق پادشاه می‌ایستد و خواهان آزادی مطلق است. اما هگل با وجود ستایش‌های بسیار از این انقلاب به آسیب‌شناسی و نقد معنای اراده، آزادی و فردیت در نزد آنان می‌پردازد. هگل در اواخر فصل روح از کتاب پدیدارشناسی، ...  بیشتر

خوانش هگل از تراژدی «آنتیگونه»

امیر مازیار؛ محدثه ربانی نیا

دوره 16، شماره 62 ، تیر 1399، ، صفحه 35-64

https://doi.org/10.22054/wph.2020.48191.1783

چکیده
  تراژدی آنتیگونه در نظر هگل نه‌تنها آشکار کننده روح قومی یونان، بلکه برترین اثر هنری تمامی ادوار بود. نقش حیاتی که هگل برای این اثر ادبی در پدیدارشناسی روح قائل بود آشکار کردن «منطق تاریخ» بود. مقاله پیش رو در پی پاسخ به این پرسش است که هگل چه خوانشی از تراژدی آنتیگونه ارائه می دهد و چگونه «منطق تاریخ» را در این اثر درمی یابد؟ ...  بیشتر

نقد و بررسی نسبت هنر با حقیقت در فلسفۀ هگل

نوش آفرین شاهسون؛ محمد جواد صافیان؛ غلامعلی حاتم

دوره 16، شماره 61 ، فروردین 1399، ، صفحه 41-61

https://doi.org/10.22054/wph.2020.43831.1739

چکیده
  نسبت بین هنر و حقیقت در تاریخ تفکر غرب لااقل از هنگام طرح مباحث نظری راجع به هنر از زمان افلاطون و ارسطو مطرح بوده است. در دوران جدید نیز فیلسوفان به این نسبت اندیشیده‌اند. می‌دانیم که در دورۀ جدید و با تأسیس زیبایی‌شناسی  توسط بومگارتن بین حقیقت و هنر به‌کلی جدایی و مفارقت حاصل شد و این مفارقت با کانت قطعیت پیدا کرد. اما پس از او ...  بیشتر

مطلق به مثابۀ اندیشۀ خوداندیش: تأملی انتقادی بر تفسیر هگل از فعلیت محض نزد ارسطو

مصطفی زالی

دوره 15، شماره 58 ، تیر 1398، ، صفحه 161-189

https://doi.org/10.22054/wph.2019.33076.1577

چکیده
  یکی از مهم‌ترین منازعات تفسیری حول فلسفه هگل، تأکید بر وجه مدرن یا کلاسیک اندیشه اوست؛ از یک سو برخی با تأکید بر وامداری هگل به کانت، پروژه او را تکمیل پروژه استعلایی کانت قلمداد می‌کنند و از سویی برخی دیگر، او را متافیزیکدانی می‌دانند که در بستر اندیشه‌های افلاطون و ارسطو، اندیشه‌های نوین خویش را بیان می‌کند؛ این مقاله با تمرکز ...  بیشتر

منطقِ نخستین هگل (منطقِ ینا)

محمد مهدی اردبیلی؛ علیرضا آزادی

دوره 12، شماره 45 ، فروردین 1395، ، صفحه 7-24

چکیده
  چکیده برای فهم مبانی و خاستگاه منطق هگل، علاوه بر منبع اصلی مورد استناد مفسران؛ یعنی کتاب علم منطق، لازم است نخستین رسالۀ منطقی هگل طی سال های حضورش در ینا مورد بررسی قرار گیرد. رساله‌ای که نه تنها در زبان فارسی هیچ شرحی از آن در دسترس نیست، بلکه حتی در زبان انگلیسی نیز مهجور است. مقالۀ حاضر برای نخستین بار شرحی از سیر تکوین منطق ینای ...  بیشتر

بررسی تعبیر هیدگر از نسبت روح1 و زمان (وجود2) در پدیدارشناسی روح هگل

حسین رستمی جلیلیان؛ محمد رضا اسدی

دوره 11، شماره 41 ، فروردین 1394، ، صفحه 29-48

چکیده
  این مقاله برآن است تفسیر هیدگر از نسبت روح و زمان(وجود) در پدیدارشناسی روح هگل را موردبررسی قرار دهد. بدین منظور، نقد هیدگر به هگل راجع به نسبت بین زمان و روح، تعبیر او از پدیدارشناسی روح به‌عنوان فلسفه‌ای سوژه محور و نمونه‌ای از متافیزیک فیخته‌ای و دکارتی، و نقش فلسفه روح در تبیین متافیزیک جدید خودبنیادی موردبررسی قرار گرفته‌است. ...  بیشتر

هگل و مشکل معناداری زبان دین

قاسم پورحسن

دوره 6، شماره 21 ، فروردین 1389، ، صفحه 81-107

https://doi.org/10.22054/wph.2010.5790

چکیده
  گرچه شهرت چنان است که مسئله معناداری زبان، گزاره‌ها و مدعیات دینی از دهه بیست سده بیستم مطرح گردید لیکن بررسی نزاع‌های متفکران و مکاتب الهیاتی و فلسفی نشان می‌دهد که این مناقشه یکی از موضوعات مهم و تأثیرگذار در تاریخ تأملات فلسفی- دینی به شمار می‌آید. از دوره تسلط رهیافت الهیات سلبی(نخستین رویکر در معناداری زبان دین) تا واپسین نظریه ...  بیشتر

تحلیل و ارزیابی نقد هگل بر کانت

مهدی دهباشی

دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1384، ، صفحه 6-16

https://doi.org/10.22054/wph.2005.6655

چکیده
  با اینکه هگل هیچگاه عظمت فکری کانت را نادیده نگرفته و او را به بزرگی یاد می کند ولی به طور مستقیم و غیرمستقیم به نقد افکار کانت پرداخته و معتقد است که فیخته اصول فکری کانت را به شکل و قالبی انتزاعی ارائه می‌دهد. وی اصطلاحاتی که کانت در فلسفه خود مورد استفاده قرار داده را مخدوش و روش فلسفی او را به نوعی روش روانشناختی می‌داند تا روشی ...  بیشتر