تدقیق در «می‌اندیشم هستم» (cogito sum)؛ راهی به جانب مبانی پرسش از وجود نزد مارتین هیدگر

مژگان احمدی

دوره 18، شماره 69 ، فروردین 1401، ، صفحه 27-57

https://doi.org/10.22054/wph.2022.64750.2034

چکیده
  هنگامی‌که از cogito sum سخن می‌گوییم مرادمان چیست؟ اشارة این الفاظ در به‌کار بردنشان به چه چیزی است؟ نخستین بار به چه صورتی به دیده آمده‌اند؟ چه طور پیشرفت کرده‌اند؟ و هم‌زمان پیشرفت چه مفاهیمی هستند؟ مقالة حاضر بر آن است تا کوگیتو سوم را در ابعادی صوری و مفهومی موردبررسی قرار دهد. لذا از ساختار صوری و مفهومی کوگیتو سوم و چرایی و چگونگی ...  بیشتر

کشف مضمون آگاهی؛ راه گذار دکارت از آزادی به خود‌آیینی

مصطفی عابدی جیغه؛ محسن باقرزاده مشکی باف؛ محمد اصغری

دوره 16، شماره 61 ، فروردین 1399، ، صفحه 64-88

https://doi.org/10.22054/wph.2020.42079.1721

چکیده
  با توجه به جایگاه محوری «من اندیشنده» در فلسفۀ دکارت این پرسش پیش می‌آید که چگونه «من» به آزادی و خود‌آیینی دست می‌یابد و قانون جهان را با توجه به قانون عقلانی خویش بنا می‌نهد؟ دکارت به این پرسش، از طریق تمایز نهادن ساحت آگاهی از ساحت معرفت‌شناسی پاسخ می‌دهد. او در معرفت‌شناسی که سوژه به شناخت ابژه‌های مستقل اقدام می‌کند، ...  بیشتر

معنای «موقت» در اخلاق موقت دکارت و بررسی انتقادی چند برداشت معاصر

مهدی بهنیافر

دوره 15، شماره 58 ، تیر 1398، ، صفحه 75-105

https://doi.org/10.22054/wph.2019.39115.1670

چکیده
  این مقاله به مجموعۀ اصول چهارگانۀ موسوم به اخلاق موقت دکارت و برخی لوازم معرفتی آن می‌پردازد. ضمن معرفی دو خوانش رقیب از این اصول که یکی جایگاه قابل اعتنایی برای این اصول قائل نیست و آن را جزء اساسی منظومۀ معرفتی دکارت نمی‌داند و دیگری این اصول را هم دائمی و هم همگانی می‌انگارد، تبیین مورد نظرمان را از قلمرو معرفتی و همین‌طور قلمرو ...  بیشتر

تحلیل مواضع ویتگنشتاین متأخر و دکارت و تأکید بر مشابهت آن‌ها در برون‌رفت از مسئلۀ دوآلیسم

جعفر مذهبی؛ محمد مشکات

دوره 13، شماره 51 ، مهر 1396، ، صفحه 63-82

https://doi.org/10.22054/wph.2017.8066

چکیده
  این نوشتار می­کوشد به این پرسش پاسخ گوید که آیا رویکرد ویتگنشتاین متأخر در رویارویی با دوآلیسم نسبتی با پاسخ دکارت دارد. ارزیابی رویکرد ویتگنشتاین از استدلال زبان خصوصی آغاز می‎شود و برای فهم موضع دکارت یکی از مکاتبات او با پرنسس الیزابت و همچنین مفهوم طبیعت در تاملات تحلیل می‌شود تا بر این نسبت با وجود تمامی اختلافات بنیادین، ...  بیشتر

جایگاه شک در تأسیس نظام فکری دکارت

سید مصطفی شهرآیینی؛ سید محسن آزادی خواه

دوره 10، شماره 37 ، فروردین 1393، ، صفحه 63-78

https://doi.org/10.22054/wph.2014.6144

چکیده
  "دکارت" به‌رغم اینکه در روزگار خود و حتی بعدها متهم به شکاکیت بود اصلاً شکاک نبود؛ بلکه او شک را همچون وسیله‌ای برای غایتی به‌کار می‌برد. او هرکجا از فلسفه و مابعدالطبیعة حقیقی سخن می‌گوید مخاطب را به پاکسازی ذهن از هرچه که می‌شود کمترین تردیدی در آن کرد، فرا می‌خواند. آنچه باید به‌ آن توجه داشته باشیم این است که شک ‌و شکاکیت تنها ...  بیشتر

بررسی انتقادی شأن علین در فلسفه دکارت (نگاهی تطبیقی در مبحث ادراکات)

سیدصدرالدین طاهری

دوره 2، شماره 8 ، دی 1385، ، صفحه 43-56

https://doi.org/10.22054/wph.2007.6681

چکیده
  رنه دکارت بنیانگذار فلسفه جدید غرب در قرن هفدهم میلادی، فلسفه خود را براساس شک دستوری و گذشتن از همه باورهای پیشین خود بنیان نهاد و به تدریج با تکیه بر یک شهود غیرقابل انکار یعنی «می‌اندیشیم» کوشش کرد تا فلسفه‌ای را بنیاد دهد که از آغاز تا انجام خود یقینی باشد. ارزش انقلابی نخستین گام دکارت قابل انکار نیست ولی ممکن است برخی گام‌های ...  بیشتر