فلسفه
ضرورت و تصادف در رساله‌ی دکتری مارکس

علی کرباسی زاده اصفهانی؛ میلاد عمرانی

دوره 20، شماره 77 ، فروردین 1403، ، صفحه 85-112

https://doi.org/10.22054/wph.2024.75760.2186

چکیده
  مطابق تفسیر مارکس در رساله‌ی دکتری‌اش، در دستگاه دموکریتی، اتم‌ها در خلأ طبقِ ضرورتی کور حرکت می‌کنند. اطلاق لفظ تصادفی به‌نظام دموکریتی دلالت بر حرکتِ پیش‌بینی‌ناپذیر یا بدونِ علتِ اتم‌ها ندارد؛ بلکه حاکی از عدم وجود طرح و نقشه‌ی پیشین یا غایتی مشخص در خلقِ جهان‌هاست. گویی که اتم‌ها به سمت و سویی می‌روند که انتهای مسیر آن، ...  بیشتر

کارکردهای من استعلایی کانت

مسعود امید؛ بهزاد حسن پور

دوره 15، شماره 59 ، مهر 1398، ، صفحه 33-61

https://doi.org/10.22054/wph.2019.37482.1650

چکیده
  من استعلایی کانت سوژۀ نهایی مطلقی است که بنیاد منطقی معرفت و تجربه را تشکیل می‏‏‏دهد. من استعلایی امری کاملاً سوبژکتیو است که در مقام ضروری‏‏‏ترین و بنیادی‏‏‏ترین رکن معرفت‏‏‏شناسی کانت هر گونه حکم، شهود و تصور، تألیف، مقوله و در یک کلام هر‌گونه معرفت و تجربه را به نحو پیشین همراهی می‏‏‏کند. یکی از مسائل بسیار ...  بیشتر

جبر و اختیار از دیدگاه علامه طباطبائی

عبدالله نصری

دوره 9، شماره 36 ، دی 1392، ، صفحه 71-82

چکیده
  بحث جبر و اختیار یکی از مسائل مهم و معضلات فلسفی است. در طول تاریخ، فیلسوفان شرق و غرب در باب آن به تأملات بسیار پرداختند. فیلسوفان‌اسلامی در لابلای مباحث مربوط به کیفیات نفسانی، اصل علیت و صفات الهی به بحث دربارة این مسأله پرداختند. علامه طباطبائی، هم در آثار فلسفی خود و هم در تفسیر المیزان ابعاد مختلف جبر و اختیار را مورد بررسی و توجه ...  بیشتر

کانت، آغازگر مابعدالطبیعه زمان

مهدی طاهریان

دوره 6، شماره 21 ، فروردین 1389، ، صفحه 71-80

https://doi.org/10.22054/wph.2010.5789

چکیده
  تصور غالب بر این است که کانت بحث زمان را فقط در حسیات استعلائی و در تحلیل استعلائی در بحث شاکله مطرح کرده است، ولی این تصور چندان درست نیست، حقیقت این است که سراسر فلسفه نقادی کانت به خصوص نقد عقل محض، بحث زمان است. در واقع کانت در نقد عقل محض نوعی خاص از مابعدالطبیعه را بنیان می‌گذارد که می‌توان آن را مابعدالطبیعه زمان نامید و بدین‌گونه ...  بیشتر

کواین و موجهات

فرشته نباتی

دوره 1، شماره 3 ، مهر 1384، ، صفحه 21-41

https://doi.org/10.22054/wph.2005.6695

چکیده
  کواین، فیلسوف تحلیلی قرن بیستم در طی حدود 20 سال (1961- 1941) مقالاتی در باب منطق موجهات نگاشته و ایراداتی به آن وارد کرده است. سالهاست که این ایرادات مورد بحث جدی منطقیون بوده است و اکثر کسانی که در باب موجهات سخنی گفته‌اند، خود را ملزم دیده‌اند که موضعشان را نسبت به این اشکالات روشن کنند. در این مقاله در پی آنیم که انتقادات کواین را مطرح ...  بیشتر