نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سیاوش اسدی ¹
• محمد سعیدی مهر ²

¹ دانشجوی دانشگاه تربیت مدرس

² هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

مفاهیم کلی (معقولات) به سه دستة اولی، ثانی فلسفی و ثانی منطقی تقسیم می‌شوند. "صدرالمتألّهین"، انتزاع مفاهیم‌کلی از امور عینی و نیز نحوة وجود این مفاهیم در ذهن را ملاک تمایز معقولات قرار می‌دهد و "حاجی‌سبزواری"، معیار تمایز معقولات را در ذهنی یا عینی بودن ظرف عروض و اتصاف می‌داند. از طرفی، "مطهری" برمبنای نظریة وجود رابط و نفسی در دیدگاه صدرالمتألهین، معیار دیگری را مطرح می‌کند که ما از آن به معیار وجود شناختی تعبیر می‌کنیم و در آن ذهنی یا خارجی بودن وجود رابط و وجود نفسی معقولات، معیاری برای تمایز آن‌ها معرفی می‌شود. این مقاله ضمن تشریح معیارهای حاجی‌سبزواری و صدرالمتألّهین در این زمینه، نشان می‌دهد که این معیارها درحقیقت به یک امر واحد دلالت دارند و معیار وجود شناختی نیز تلفیقی از دیدگاه‌‌های حاجی ‌سبزواری و صدرالمتألّهین است. همچنین این مقاله در تلاش است نقدهای مطهری را بر این معیارها بررسی کند و برای این نقدها، پاسخ‌هایی ارائه دهد و نشان دهد در غالب موارد، نقدهای مطهری بر آرای صدرالمتألهین و حاجی‌سبزواری وارد نیست.

کلیدواژه‌ها

• معقول اول
• معقول ثانی‌فلسفی
• معقول ثانی‌منطقی
• عروض
• اتصاف

عنوان مقاله [English]

Distinguishing Factors for Triple Intelligibles: An Analysis of Motahhari’s Criticisms of Mulla Sadra’s and Hajji Sabzevari’s Views

نویسندگان [English]

• siavash asadi ¹
• mohammad saeedi mehr ²

چکیده [English]

The intelligibles are divided into primary, secondary philosophical, and secondary logical intelligibles. Mulla Sadra differentiates between the three according to the process of abstraction of general concepts from particulars as well as their position in the mind. Hajji Sabzevari, however, distinguishes between them on the basis of objectivity or subjectivity of prosody and ascription. On the other hand, Motahhari introduces another distinguishing factor, an ontological one, on the basis of Mulla Sadra’s theory of copulative and non-copulative types of existence. Studying Mulla Sadra’s and Hajji Sabzevari’s factors, the authors of this article prove that they refer to a single fact, and the ontological factor is the combination of the two. They also seek to analyze Motahhari’s criticisms of Mulla Sadra’s and Hajji Sabzevari’s factors in order to demonstrate that they are often irrelevant.

کلیدواژه‌ها [English]

• primary intelligible
• secondary philosophical intelligible
• secondary logical intelligible
• prosody
• ascription