نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطببایی
چکیده
در علم اخلاق، با مجموعه‌ای از بایدها و نبایدها سر و کار داریم. تحلیل چیستی این بایدها و نبایدها، برعهدة فلسفة اخلاق یا فرا اخلاق است، یعنی اینکه بایدها از کدام دسته از مفاهیم فلسفی هستند؟ از معقولات اوّلی هستند، یا معقولات ثانی فلسفی یا از اعتباریات؟ به‌علاوه، تحلیل قضایای اخلاقی و اینکه این دسته از قضایا را می‌توان به قضایای اخباری ارجاع داد یا نه، یکی دیگر از مسائل مهم فلسفة اخلاق است. پرسش هیوم در مورد رابطة هست و بایدها نیز، از جمله مباحث فرا اخلاق است که فیلسوفان را درگیر پاسخ‌گویی کرده است. برخی از فیلسوفان معاصر اسلامی، چون علامه طباطبائی، مرتضی مطهری، محمدتقی مصباح و حائری، از جمله متفکرانی هستند که در باب پرسش‌های فوق به بحث و بررسی پرداخته‌اند. در این میان، حائری آراء خاص خود را دارد. از جمله آنکه همة بایستی‌های اخلاقی را به هستی‌ها ارجاع می‌دهد، یعنی بایستی‌ها را به وجوب بالغیر تفسیر می‌کند. حائری در این زمینه با علامه طباطبائی وجه اشتراک خاصی دارد، همان‌گونه که با مصباح نیز از جهتی وجه اشتراک و از جهت دیگر اختلاف نظر دارد. دیدگاه‌های علامه طباطبایی، مصباح و حائری از تحلیل بایستی‌ها، مورد نقد صادق لاریجانی قرار گرفته که در این مقاله به تحلیل آراء وی پرداخته شده است. دیدگاه هیوم در باب رابطة هست و باید، مربوط به دو مطلب مهم در منطق صورت است که حائری با تفکیک آن‌ها از یکدیگر، آراء خاص خود را در این زمینه بیان کرده است
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Professor Mahdi Haeri Yazdi's Analysis of Imperative Statement
نویسنده [English]
- abdollah nasri
چکیده [English]
In moral science, we deal with normative statements (ought and ought not). The analysis of these kinds of statements is one of the most crucial tasks in ethics: To which category of philosophical notions do these statements belong? Whether or not they belong to primitive intelligibles, secondary intelligibles, or mental considerations? In addition, the analysis of moral statements is another one of main topics in ethics: can we reduce ethical statements to declarative ones or not? Hume's question about the relationship between ' is' statements and 'ought' statements is an important ethical issue which has drawn attention of moral philosophers to for a long time. Some contemporary Islamic philosophers such as Allameh Tabatabei, Motahari, Mesbah Yazdi and Haeri Yazdi have discussed about the mentioned topics in ethics. Among them, Haeri has some specific ideas one of which is that all moral imperatives statements refer to the real state of affairs. In other words, he interprets these statements as a kind of through another necessity. In the mentioned debates, Haeri has important thoughts in common with Allameh Tabatabei, and along side, he is in agreement with Mesbah Yazdi in some respects and in disagreement in some other respects. Larijani has criticized Allameh's, Mesbah's and Haeri's views about the analysis of statements whose stances are discussed in this paper. Hume's view about the relationship between is and ought statements is associated to two main topics in the traditional formal logic. By distinguishing between these two topics, Haeri has suggested his special views regarding the mentioned relationship.
کلیدواژه‌ها [English]
- mental notions
- mental considerations
- declarative and imperative statements
- 'is' and 'ought' statements
- through another and analogical necessity
)