نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشجوی دکتری مطالعات علم و تکنولوژی، دانشـکدة علـوم سیاسـی و اجتمـاعی دانشـگاه ادینبـرو، بریتانیـا؛ پژوهشگر پژوهشکدة سیاستگذاری علم، فناوری و صنعت، دانشگاه صنعتی شریف، تهران.
چکیده
مفهوم «عقلانیت» از مفاهیم محوری و پرکاربرد در بسیاری از نظریه‌های مطرح در علوم اجتماعی به طور کلی، و علم اقتصاد به طور خاص است. اهمیت منطقی و روش‌شناختی این مفهوم از یک طرف و منازعات و مباحثات بسیار بر سر تعریف و جایگاه آن از طرف دیگر، دانشمندان و نظریه-پردازان زیادی را بر آن داشته است تا بخشی از فعالیت‌های تحقیقاتی خود را به این موضوع اختصاص دهند. حوزۀ بررسی و کاوش این مقاله دربارۀ مفهوم عقلانیت در سطح روش‌شناسی علم، محدود می‌شود به مضمون و جایگاه این مفهوم در روش‌شناسی منطق موقعیت، که عمدتاً توسط کارل پوپر تحت عنوان «اصل عقلانیت» مطرح و شرح و بسط داده شد. هدف اصلی این مقاله، بررسی و تبیین ارتباط و نسبت اصل عقلانیت مورد استفاده در روش‌شناسیِ منطقِ موقعیت با نسخه‌های به‌کارگرفته شده از این مفهوم در دو برنامۀ پژوهشی و محوری علم اقتصاد، یعنی اقتصاد مرسوم و اقتصاد تطوری است. در این مقاله نشان داده شده است که بر مبنای مجموعه‌ای از مفروضات، کاربرد مفهوم عقلانیت در اقتصاد تطوری تطابق بیش‌تری با اصل عقلانیت پوپر دارد، هر چند پوپر ایده‌های اولیۀ اصل عقلانیت را از اقتصاد مرسوم وام گرفته بود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Popper, Rationality, and the Economical Theories
نویسنده [English]
- Ali Maleki
PhD Student in Science and Technology Studies, School of Political and Social Sciences, University of Edinburgh, UK; Researcher, Research Institute for Science, Technology and Industry Policy Making, Sharif University of Technology, Tehran.
چکیده [English]
The concept of “rationality” is a key and highly cited concept in many theories of social sciences in general, and in economics in particular. Because of its logical and methodological importance in one side, and many controversial discussions over its definition, content and status in the methodology of the Social Sciences in the other side, there are a number of recent scholars who has spent considerable efforts to deal with these issues. The scope of the methodological analysis of this article about the concept of the “rationality” is limited to address the content and the status of this concept in the framework of the methodology of “situational logic”, which has been largely discussed and explained by Karl Popper under the phrase of “rationality principle”. The main aim of this article is to analyse the relationship between Popper’s interpretation of the concept of the rationality and two other versions of this concept used by two main economics research programs, i.e. neoclassical and evolutionary economics. Given some assumptions, this article shows that the version of rationality concept drawn by evolutionary economists is more compatible with Popperian principle of rationality, though the primary idea of the rationality concept itself was drawn from neoclassical economics by Popper.
کلیدواژه‌ها [English]
- Rationality
- Popper
- Methodology of Social Sciences
- Mainstream Economics (Neoclassical)
- Evolutionary Economics
)