نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مرتضی عرفانی
• بصیره مددی زاده
• علی اکبر نصیری

دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

علم ومعرفت نزد شیخ مفید،علم به غیر و به نحو گزاره ای و تصدیقی است که، یا از طریق حس و مشاهده حاصل می شود؛ که در این صور،علم ضروری است و یا از طریق استدلال عقلی و اخبار متواتر به دست می آید؛ که در این صورت علم کسبی است.از آن رو که به نظر وی، خداوند را به هیچ معنایی، نمی توان مشاهده کرد؛ معرفت او، یک معرفت صرفاً کسبی از طریق استدلال عقلی و اخبار متواتر بوده و عبارت است از: اعتقادات مطابق با واقع و همراه با اطمینان که، مستند به استدلال عقلی و اخبار متواتر و پاسخگوی شبهات مخالفان است.
از نظر علامه طباطبائی، معرفت به معنای که ذکر شد،منتفی نیست؛ امّا معنای کاملی از معرفت محسوب نمی شود. معرفت حقیقی و کامل نسبت به غیر، یک معرفت شهودی از سنخ معرفت نسبت به ذات و حالات خویش است. تفکّر عقلانی؛ تأمّل در آیات و روایات؛ پرورش عقل عملی و تزکیه ی نفس، زمینه­ایی را فراهم می سازد؛ تا خداوند معرفتی شهودی و حضوری به انسان عنایت کند.
بر این اساس، علامه طباطبائی بر خلاف شیخ مفید، در تفسیر آیاتی از قرآن کریم که به رؤیت و لقای پروردگار اشاره دارد، از نوعی مشاهدۀ پروردگار سخن گفته است که، معرفتی حضوری و ضروری محسوب می شود و روایات معصومین (ع) را هم مؤیّد این دیدگاه می داند.
 

کلیدواژه‌ها

• معرفت شناسی
• علم
• علم حصولی
• علم حضوری
• معرفت خداوند
• علّامه طباطبائی
• شیخ مفید

عنوان مقاله [English]

A glance to the epistemology based on the knowledge of the God in Shikh-e- Mufid and Allameh Tabatabai's thought

نویسندگان [English]

• morteza erfani
• basireh madadi zadeh
• aliakbar nasiri

چکیده [English]

According to Shikh-e- Mufid, knowledge has propositional and assertoric form obtained either from sense and observation; in this case, knowledge is self-evident or it achieved from rational argument and repeated news, then, it is acquisitive knowledge or Ilm- e- Kasbi, in his view, God cannot be seen in anyway, knowing him, is accessible only through rational argument and frequently news. It includes the belief in accordance with reality and with the assurance, based on rational argument, repeated news and responder of opposition's questions. According to Allameh Tabataba’i, this meaning of knowledge is not rejected, but it isn’t the complete one of knowledge. The real and complete knowledge is an intuitive and direct knowledge such as consciousness toward own nature and states. May God grant the intuitive and presence knowledge to him with rational thinking and reflecting on the verses and traditions and cultivate practical reason and purification of the soul. Accordingly, Allameh, unlike Sheikh -e- Mufid, in the interpretation of verses from the Quran related to the vision and meeting the Lord, speaks of the kind of observing God which is a presence and self-evident knowledge. This kind of knowledge is confirmed by tradition of prophet's household (A.S) too. 

کلیدواژه‌ها [English]

• epistemology
• Knowledge
• acquisitive knowledge
• presence knowledge
• knowing of the Lord
• Allameh Tabatabai
• Sheikh-e- Mufid