نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• مجتبی اعتمادی نیا

دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

«هرم بزرگ هستی»، بنیادی‌ترین طرح وجودشناختی اندیشۀ سنتی است که بر اساس آن، هستی، مرکب از زنجیرۀ عظیمی از پیوندهای متوالی انگاشته می‌شود که در نظمی سلسله مراتبی، از ناقص‌ترین موجود تا کامل‌ترین آن­ها تداوم یافته است. قرائت‌های گونا‌گون از این طرح وجودشناختی که بر اساس تلقی‌های متفاوت از وجود و مراتب آن قوام یافته، به تلویح و یا به تصریح پیش‌فرض همۀ نظام‌های اسطوره‌ای، فلسفی، دینی، سیاسی و اجتماعی در دوران پیش­مدرن بوده است. هرم بزرگ هستی، در اغلب تمدن‌های پیش­مدرن، به مثابۀ نماد نظم کیهانی، نمایان­گر سیری نزولی است که از رأس هرم، رو به سوی قاعدۀ آن، پدید آورنده جهانی غیرمادی و آنگاه مادی است. این سیر نزولی، در عین حال که لطافت محض را به تدریج به غلظت و سختی بدل می‌کند، از وحدت محض رو به سوی کثرت، از عدم تعین رو به سوی تعین، از مطلق به نسبی و از ساحت عریان وجود رو به سوی استتار آن در حرکت است.
نگارنده در این مقاله، به منظور ارائه تصویری روشن از جایگاه و نحوه نشر باور به هرم بزرگ هستی در بستر تاریخ اندیشه و تمدن بشری در دوران پیشامدرن، نخست به نحوی کاملاً مختصر به جایگاه و نحوۀ تلقی مهم‌ترین آیین‌ها و مکتب­های اندیشگی شرق در این باره خواهد پرداخت و آنگاه ردپای تلقی سلسله‌مراتبی از هستی را در بستر اندیشۀ غربی پی خواهد گرفت و در نهایت به نحوۀ نگرش طلایه‌داران سه مکتب اصلی فلسفه در تمدن اسلامی یعنی ابن‌سینا، سهروردی و ملاصدرا در باب هرم بزرگ هستی خواهد پرداخت تا از این رهگذر، به تحلیلی جامع از نقش و جایگاه هرم بزرگ هستی در برقرای نظم کیهانی در اندیشۀ انسان دوران پیشامدرن دست یابد. 

کلیدواژه‌ها

• زنجیرۀ بزرگ وجود
• تفکر پیشامدرن
• ساختار هرمی هستی
• مراتب هستی

عنوان مقاله [English]

Introduction to the Ontology of Cosmic Order in Pre-modern Thinking

نویسنده [English]

• mojtaba etemadinia

چکیده [English]

The "Great Pyramid of Being"(GPB) is the most fundamental ontological plan of traditional thought. According to this plan, being is consisted of a large chain of consecutive connection which extends from the most imperfect to the most perfect entity in a hierarchical order. Various readings of the GPB are based on different conceptions of being and its degrees. GPB is the basic assumption of all mythical, philosophical, religious, political and social systems, all default in the pre-modern period.
In this article, in order to provide a clear picture of GPB and its situation and gradual growth in the context of the history of ideas in the pre-modern era, firstly will be considered hierarchical order of being in the context of eastern religions and then in the context of Western thought and finally in the realm of Islamic philosophy specially according to Avicenna, Suhrawardi and Mulla Sadra’s ideas.
We are aimed to bring a comprehensive analysis of the role of GPB in composing the cosmic order in thought of pre-modern man.

کلیدواژه‌ها [English]

• great chain of being
• pre-modern thinking
• the pyramid structure of the universe
• degrees of the being