نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ابراهیم دانش ¹
• فرامرز جلالت ²

¹ استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

² استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

چکیده

یکی از راه‌های علمی بررسی تعاملات ادبی و فرهنگی ملل، بررسی میزان و نحوة حضور بینامتنی عناصر زبانی، فرهنگی و اندیشگانی آن‌ها در متون ادبی یکدیگر است. مطالعة بینامتنی متون ادبی ایران و یونان باستان می‌تواند میزان و نحوة دادوستد ادبی، فکری و فرهنگی آن‌ها را به‌خوبی نشان دهد. از مهم‌ترین جلوه‌‌های مراودات فرهنگی ایران و یونان، تجلّی آراء تربیتی، اخلاقی و اجتماعی حکمای یونان باستان در قابوس‌نامه است. این مقاله به روش توصیفی-تطبیقی تعاملات بینامتنی قابوس‌نامه را با استناد به شواهد متعدد و متنوّع،
بر اساس نظریّة ژرار ژنت تحلیل کرده، به این نتایج دست‌یافته‌است که کثرتِ موضوعات اخلاقی و اجتماعی مأخوذ از حکمای یونان باستان در قابوس‌نامه، گویای اهمیّت اخلاق در سعادت فردی و اجتماعی حکمای یونان باستان و توجّه ادبای ایران به این سرزمین به‌عنوان یکی از خاستگاه‌های مهم دموکراسی جهان است. توجّه بارز عنصرالمعالی به حکمت افلاطون ناشی از تفکّر آرمان‌شهری وی در تألیف قابوس‌نامه تحت تأثیر آموزه‌های یونان باستان و معارف تمدّن‌های گوناگون بشر است. بسامد بالای بینامتنیّت ضمنی، به‌ویژه ترجمة هنری و تلمیح، متناسب با حیثیت ادبی والای قابوس‌نامه و فراوانی بینامتنیّت صریح، به‌ویژه نقل‌قول و ارسال‌المثل، نشان امانت‌داری، اندوختة فراوان حکمی و حافظة قوی عنصرالمعالی و استناد آشکار وی به حکمای یونان برای اقناع و ترغیب مخاطب است.

کلیدواژه‌ها

• بینامتنیّت
• حکمت
• ژرار ژنت
• قابوس‌نامه
• یونان باستان

عنوان مقاله [English]

Didactic Resources of Qaboosnameh in Ancient Greece Scholars Based on Intertextuality Theory of Gerard Genette

نویسندگان [English]

• Ebrahim Danesh ¹
• Faramarz Jalalat ²

¹ Department of Persian Language and Literature, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran.

² Department of Persian Language and Literature, Ardabil Branch, Islamic Azad University, Ardabil, Iran.

چکیده [English]

Studying literary and cultural interactions between nations is one of the scientific ways of examining the extent and the ways of their intertextual presence of linguistic, cultural, and intellectual elements in each other's literary texts. The intertextual study of ancient Greek and Iranian literary texts can show the extent and the ways of their literary, intellectual, and cultural exchange. One of the most important manifestations of cultural interactions between Iran and Greece is the manifestation of ancient Greek scholars' educational, moral, and social ideas in Qaboosnameh. This paper has analyzed intertextual interactions of Qaboosnameh based on the theory of Gerard Genette using a descriptive-comparative method and concluded that the multitude of ethical and social issues obtained from the ancient Greek scholars in Qaboosnameh illustrates the importance of ethics in the individual and social well-being of the ancient Greek and the attention of Iranian men of letters to this land as one of the important origins of world democracy. Onsorolma? Ali’s prominent attention to Plato's wisdom stems from his utopian thinking in Qaboosnameh, influenced by the teachings of ancient Greece and the knowledge of various civilizations of mankind. The high frequency of implicit intertextuality especially literary translation and allusion is in accordance with the high literary quality of Qaboosnameh and the frequency of explicit intertextuality especially quotations and proverbs prove Onsorma? Ali’s honesty, high wisdom, strong memory, and explicit reference to scholars of Greece persuade the readers.

کلیدواژه‌ها [English]

• Intertextuality
• Wisdom
• Gerard Genette
• Qaboosnameh
• Ancient Greece