نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری فلسفه و کلام اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران.

چکیده

دغدغه اصلی در بحث معقولات ثانیه فلسفی، معرفت‌شناختی است. معقولات ثانیه خاستگاه و منشأیی در ذهن دارند، مسئله مصداق داشتن یا نداشتن این مفاهیم در خارج از ذهن مهم است.  ذهن تحت چه مکانیسم یا فرآیندی به آن‌ها نائل می‌شود؟ واقع‌نمایی معقولات ثانیه چگونه و به چه صورت است؟ علامه طباطبائی نحوة حصول مفاهیم فلسفی را به دو روش می‌داند: علم حضوری و تحلیل حکم در قضایا. رابطه میان این دو روش خالی از ابهام نیست و علامه هر دو را به‌موازات هم مطرح کرده است. ایشان راه دوم را ترجیح می‌دهد، در نحوه واقع‌نمایی معتقدند معقولات ثانیه فلسفی از طریق وجودهای رابطی که در ذهن و عین دقیقاً یکی هستند کاشف از عالم واقع می‌باشند.  معقولات ثانیة فلسفی در نحوه انتزاع و واقع‌نمایی سلسله مراتبی دارند که کاملاً از همدیگر متمایزند. در این مقاله با روش تحلیلی به بررسی چگونگی دیدگاه علامه طباطبائی خواهیم پرداخت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Division of Philosophical Rationalities based on the Way of Formation and Realism from Allameh Tabatabai’s Viewpoint

نویسندگان [English]

  • Farang Qobadi 1
  • Hossein Houshangi 2

1 Ph.D. in Islamic Philosophy and Theology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

2 Associate Professor of Islamic Philosophy and Theology, Imam Sadegh University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The main concern in the discussion of philosophical rationalities is epistemology. Secondary rationalities have an origin in the mind, the question of whether or not these concepts apply outside the mind is important. By what mechanism or process does the mind achieve them? How and in what form is the realization of the rationalities of the second? Allameh Tabatabai knows how to obtain philosophical concepts in two ways: present knowledge and analysis of verdicts in propositions. The relationship between these two methods is not without ambiguity and Allameh has raised both in parallel. He prefers the second way, in the way of realism, he believes that the philosophical rationals of the second are the discoverers of the real world through the relational beings who are in the mind and the exact same. Secondary philosophical intellects have a hierarchy in the way of abstraction and realism that are completely different from each other. In this article, we will examine Allameh Tabatabai point of view with an analytical method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Philosophical Secondary Intellects
  • Realism
  • Abstraction
  • Allameh Tabataba’i
برنز واستیون لو، الیزابت. (1393). آموزش فلسفه. ترجمه وحید صفری. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
جوادی آملی  عبدالله. (1375). رحیق مختوم، جلد ۵، قم:  مرکز نشر اسراء. چاپ سوم.
جوادی آملی عبدالله. (1387). شناخت‌شناسی در قرآن، قم، مرکز نشر اسراء.
حسین زاده، محمد. (1380). معرفت‌شناسی (سلسله اندیشه‌های بنیادین اسلامی). تهران: انتشارات موسسه پژوهشی امام.
دادجو، ابراهیم. (1390). مابعدالطبیعه ازنظر ارسطو و ابن‌سینا. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
سبزواری، ملاهادی. (1369). شرح غررالفرائد یا شرح منظومه حکمت حاج ملاهادی سبزواری. ترجمه میرزا مهدی مدرس آشتیانی به اهتمام عبدالجواد فلاطوری و مهدی محقق مقدمه انگلیسی پروفسور توشیهیکو ایزوتسو. تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
شیروانی، علی. (1377). ترجمه و شرح نهایة الحکمة. جلد 1. قم: بوستان کتاب. چاپ یازدهم.
شیروانی، علی. (1386). کلیات فلسفه. تهران: انتشارات دارالفکر. چاپ اول.
صادقی، رضا. (1391). رئالیسم و نهیلیسم (نقدی بر مبانی معرفت‌شناختی ضد رئالیسم). تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
طباطبائی، سید محمدحسین. (1379). ب: اصول فلسفه و روش رئالیسم. توضیح و پاورقی مرتضی مطهری. تهران: انتشارات صدرا. چاپ یازدهم.
طباطبائی، سید محمدحسین. (1362). بدایة الحکمة. قم: انتشارات جامعه مدرسین.
طباطبائی، سید محمدحسین. (1381). نهایة الحکمه. شرح علی شیروانی. قم: بوستان کتاب.
طباطبائی، سید محمدحسین، (1376). الف:  اصول فلسفه و روش رئالیسم. شرح مرتضی مطهری. قم: انتشارات صدرا.
عارفی، عباس. (1393). معرفت و گونه‌های رئالیسم. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. چاپ اول.
عباسی، ولی‌الله. (1393). رئالیسم هستی شناختی و معرفت‌شناختی علامه طباطبائی. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. چاپ اول.
عبدالحسین، خسروپناه. (1390). علامه طباطبائی فیلسوف علوم انسانی. جلد 2. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. چاپ اول.
عبودیت، عبدالرسول. (1389). فلسفه مقدماتی (برگرفته از آثار شهید مرتضی مطهری)، تهران: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) و سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
فنائی اشکوری، محمد. (1375). معقول ثانی (تحلیلی از انواع مفاهیم کلی در فلسفه اسلامی و غرب). قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام (ره). چاپ اول.
قائمی نیا، علیرضا. (1393). دو نوع رئالیسم: خام و انتقادی. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. چاپ اول.
کرجی، علی. (1381). اصطلاحات فلسفی و تفاوت آن‌ها با یکدیگر. قم: انتشارات بوستان کتاب.
مصباح، محمدتقی. (1393). شرح اسفار، جلد اول، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره).
مطهری، مرتضی. (1360). شرح منظومه، جلد 2، تهران: انتشارات حکمت. چاپ اول،
مطهری، مرتضی. (1389). مجموعه آثار، جلد 5، قم: انتشارات صدرا. چاپ هفتم.
مطهری، مرتضی. (1383). مجموعه آثار. جلد 9، تهران: انتشارات صدرا.
موزر، پل. (1393). رئالیسم (واقع‌گرایی) عینیت و شک گرایی. ترجمه مرتضی فتحی زاده. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. چاپ اول.
 
Arefi, Abbas. (2013). Knowledge and types of realism. Tehran: Islamic Culture and Thought Research Institute Publishing Organization. First Edition. [in Persian]
Abbasi, Waliullah. (2013). Allameh Tabatabai's ontological and epistemological realism. Tehran: Islamic Culture and Thought Research Institute Publishing Organization. First Edition. [in Persian]
Abdul Hossein, Khosropanah. (2011). Allameh Tabatabai, philosopher of human sciences. Volume 2. Tehran: Islamic Culture and Thought Research Institute Publishing Organization. First Edition. [in Persian]
Burns and Steven Lowe, Elizabeth. (2013). Teaching philosophy. Translated by Vahid Safari. Tehran: Scientific and Cultural Publications. [in Persian]
Dadjou, Ibrahim. (2011). Metaphysics according to Aristotle and Avicenna. Tehran: Islamic Culture and Thought Research Institute Publishing Organization. [in Persian]
Fanai Ashkouri, Mohammad. (1996). Al-Shani Sani (Analysis of all kinds of general concepts in Islamic and Western philosophy). Qom: Publications of Imam Educational and Research Institute. First Edition. [in Persian]
Ghaeminia, Alireza. (2013). Two types of realism: crude and critical. Tehran: Islamic Culture and Thought Research Institute Publishing Organization. First Edition. [in Persian]
Hosseinzadeh, Mohammad. (2001). Epistemology (series of fundamental Islamic ideas). Tehran: Publications of Imam Research Institute. [in Persian]
Javadi Amoli Abdullah. (1996). Rahiq Makhtoum, Volume 5, Qom: Isra Publishing Center. Third edition. [in Persian]
Javadi Amoli Abdullah. (2008). Epistemology in the Qur'an, Qom, Isra Publishing Center.
Karaji, Ali. (2002). Philosophical terms and their differences. Qom: Bostan Ketab Publications. [in Persian]
Misbah, Mohammad Taghi. (2013). Description of Asfar, first volume, Qom: Publications of Imam Khomeini Research Institute. [in Persian]
Motahari, Morteza. (1981). Description of the poem, volume 2, Tehran: Hekmat Publications. First Edition. [in Persian]
Motahari, Morteza. (2010). Collection of works, volume 5, Qom: Sadra Publications. The seventh edition. [in Persian]
Motahari, Morteza. (2004). collection. Volume 9, Tehran: Sadra Publications.
Moszer, Paul. (2013). Realism, objectivity and skepticism. Translated by Morteza Fathizadeh. Tehran: Islamic Culture and Thought Research Institute Publishing Organization. First Edition. [in Persian]
Sabzevari, Mollahadi. (1990). The description of Gharral Al-Fareed or the description of the poetry of Hikmat Haj Molahadi Sabzevari. Translated by Mirza Mahdi Modares Ashtiani with the efforts of Abdul Javad Falaturi and Mehdi Mohaghegh, with an English introduction by Professor Toshihiko Izutsu. Tehran: Publishing and Printing Institute, University of Tehran. [in Persian]
Shirvani, Ali. (1998). Translation and explanation of the final wisdom. Volume 1. Qom: Bostan Ketab. 11th edition
Shirvani, Ali. (2007). General philosophy. Tehran: Dar al-Fekr Publications. First Edition. [in Persian]
Sadeghi, Reza. (2011). Realism and nihilism (a critique on the epistemological foundations of anti-realism). Tehran: Publications of the Islamic Culture and Thought Research Institute. [in Persian]
Tabatabai, Seyyed Mohammad Hossein. (2000). B: The principles of philosophy and the method of realism. Explanation and footnote by Morteza Motahari. Tehran: Sadra Publications. 11th edition. [in Persian]
Tabatabai, Seyyed Mohammad Hossein. (1983). The beginning of wisdom. Qom: Community of Modaresin Publications. [in Persian]
Tabatabai, Seyyed Mohammad Hossein. (2002). final wisdom Description of Ali Shirvani. Qom: Bostan Ketab. [in Persian]
Tabatabai, Seyyed Mohammad Hossein, (1997). A: The principles of philosophy and the method of realism. Commentary by Morteza Motahari. Qom: Sadra Publications. [in Persian]
Obudit, Abdul Rasul. (2010). Introductory philosophy (taken from the works of Martyr Morteza Motahari), Tehran: Imam Khomeini Educational and Research Institute (RA) and Humanities Research and Development Organization of Universities (SAT), Humanities Research and Development Center. [in Persian]