نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

علامه طباطبائی از تعابیر گوناگونی برای تعریف ادراکات اعتباری بهره برده‌اند؛ اما هیچ‌یک از آن‌ها تمامی شاخص‌های یک تعریف مطلوب، مانند جامع بودن، مانع بودن، روشن‌تر و شناخته‌شده‌تر بودن معرِّف نسبت به معرَّف و غیره را دارا نیستند. لذا این نوشتار درصدد است تعریفی از ادراکات اعتباری ارائه کند که حتی‌الامکان ضمن رعایت الزامات فوق و انطباق حداکثری با این نظریه اعتباریات، چیستی و حدود این ادراکات را به‌مثابه آیینه‌ای تمام‌نمای منعکس نماید تا زمینه فهم دقیق و بهره‌گیری از این نظریه هرچه بیشتر فراهم گردد. ابتدا در تعریف پیشنهادی تفکیک مفاهیم و گزاره‌ها صورت پذیرفت. تعریف مفاهیم اعتباری از دو عنصر محوری تشکیل شده است: اولی امر عامی است که مَقسم واقع می‌شود و همان «تصورات ذهنی» است. دیگری فصلی است که مفاهیم اعتباری را از حقیقی (شامل مفاهیم ماهوی و معقولات ثانی) متمایز می‌کند. فصل مذکور با بررسی تفصیلی، از میان چهار وصفِ پرکاربرد و محوری مفاهیم اعتباری شامل «تعلق به حوزه عمل»، «عدم تحقق مستقل از ذهن»، «حاصل اعطای حدود اشیاء بودن» و «ساخته افعال ذهنی بودن» انتخاب شد. درنهایت بر رابطه اراده انسان و دواعی باطنی او با ادراکات اعتباری برای جلوگیری از برخی سوءبرداشت‌ها و فهم بهتر آن نظریه تأکید شده است. خلاصه تعریف حاصل: مفاهیم اعتباری، مفاهیمی هستند که افعال ذهنی، چیستی (ماهیت) آن‌ها را رقم می‌زنند. این افعال ارادی با بهره‌گیری از احساسات و دواعی باطنی در تصورات تصرف کرده و آن‌ها را پدید می‌آورند. مجموع این مفاهیم و روابط آن‌ها، نفس‌الامری را تشکیل می‌دهند که گزاره‌های اعتباری از آن حکایت می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Etebari Perceptions: Assessing the Definitions and Offering Alternative Definitions

نویسندگان [English]

  • Hosein Kalbasi ashtari 1
  • mahdi kooshki 2

1 Professor of Philosophy, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.

2 PhD student in Islamic Philosophy and Theology, Allameh Tabataba'i University, Tehran. Iran.

چکیده [English]

Allameh Tabatabai has used various interpretations to define credit perceptions, but none of them are suitable. This article, after examining the proposed definitions and measuring them, based on the characteristics of a desirable definition, attempts to provide an alternative definition. A definition that is in maximum agreement with his views without objection and ambiguity. The definition of Etebari perceptions consists of two central elements: the general element and a divider. The general element is mental imagination. After numerous reviews of the various divisors used in the definition of credit perceptions, "Being made by mental acts" was selected as the best of the four obtained options. So, the summary of the alternative definition is: Etebari concepts are concepts whose essence is determined by mental actions. These voluntary actions create imagination by using feelings. The sum of these concepts and their relations create the Nafs-al-Amr to which the Etebari propositions correspond to it

کلیدواژه‌ها [English]

  • Definition of Etebari Perceptions
  • Etebariat Theory
  • Allameh Tabataba'i
  • Concepts of Practical Reason
  • Normative Propositions
 آملی لاریجانی، صادق. (۱۳۹۳). فلسفه علم اصول: علم اصول و نظریه اعتبار. تهران: انتشارات مدرسه علمیه ولی‌عصر (عج).
‌‫الغروی الاصفهانی، محمدحسین. (۱۳۷۴). نهایة الدرایة فی شرح الکفایة. تصحیح رمضان قلی زاده المازندرانی. قم: انتشارات سیدالشهداء.
پورحسن، قاسم. (1392). «اعتباریات اجتماعی و نتایج معرفتی آن؛ بازخوانی دیدگاه علامه‌طباطبائی». حکمت و فلسفه. 36. 70-47.
جوادی، محسن. (۱۳۷۵). مسئله باید و هست (بحثی در رابطه ارزش و واقع). قم: حوزه علمیه قم، دفتر تبلیغات اسلامی، مرکز انتشارات.
‌‫حسنی، سید حمیدرضا؛ و موسوی، هادی. (۱۳۹۸). انسان‌کنش اعتباری به‌مثابه ظرفیت‌شناسی مبانی انسان‌شناختی علامه طباطبایی و عالمان علم اصول برای علوم انسانی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
‌‫سروش، عبدالکریم. (۱۳۹۳). تفرج صنع: گفتارهایی در اخلاق و صنعت و علم انسانی (ویرایش 2). تهران: موسسه فرهنگی صراط.
‌‫صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (بی‌تا). الحکمه المتعالیه فی‌الاسفار العقلیه الاربعه. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
‌‫طباطبائی، سید محمدحسین. (۱۳۷۱). المیزان فی تفسیرالقرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
‌‫طباطبائی، سید محمدحسین. (۱۳۸۸). بررسی‌های اسلامی. قم: بوستان کتاب.
‌‫طباطبائی، سید محمدحسین. (۱۳۶۳). رساله العلم. در دومین یادنامه علامه طباطبائی. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی؛ انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
‌‫طباطبائی، سید محمدحسین. (بی‌تا-الف). الإنسان والعقیدة. تصحیح علی الاسدی و صباح الربیعی. چاپ ۲. قم: مکتبة فدک لاحیاء التراث.
‌‫طباطبائی، سید محمدحسین. (بی‌تا-ب). بدایة الحکمة. چاپ ۱. قم: موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
‌‫طباطبائی، سید محمدحسین. (بی‌تا-ج). حاشیة الکفایة (ج ۱–2). قم: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی.
‌‫طباطبائی، سید محمدحسین. (بی‌تا-د). مجموعة رسائل العلامة الطباطبائی. تحقیق صباح الربیعی. قم: باقیات.
‌‫طباطبائی، سید محمدحسین. (بی‌تا-ه). نهایة الحکمة. چاپ ۱۲. قم: موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
‌‫طباطبائی، سید محمدحسین؛ و شیروانی، علی. (۱۳۸۷). ترجمه و شرح نهایة الحکمة. چاپ دوم. قم: بوستان کتاب.
‌‫طباطبائی، سید محمدحسین؛ و مطهری، مرتضی. (۱۳۶۴). اصول فلسفه و روش رئالیسم (ج ۱–5). چاپ دوم. تهران: انتشارات صدرا. بازیابی از کتابخانه دیجیتالی نور، نرم‌افزار مجموعه آثار علامه طباطبائی.
‌‫عاشوری، مهدی؛ و خسروپناه، عبدالحسین. (۱۳۹۵). «واقع‌نمایی و ارزش معرفتی شناخت‌های ظنی بر مبنای نظریة اعتباریات علامه طباطبایی». فلسفه و کلام اسلامی. 11. 55-74.
‌‫عباسی، بابک. (۱۳۸۲). تعریف. در دانشنامه جهان اسلام (ج 7، ص 501-505). تهران: بنیاد دائره‌المعارف اسلامی.
‌‫مصباح یزدی، محمدتقی. (۱۳۸۳). آموزش فلسفه (ج ۱–2). چاپ چهارم. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
‌‫مصباح یزدی، محمدتقی. (۱۳۹۴). فلسفه اخلاق. تحقیق احمدحسین شریفی. قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مصلح، علی‌اصغر. (1392). «اعتباریات علامه طباطبائی مبنای طرحی فلسفی برای فرهنگ». حکمت و فلسفه. 36. 46-27.
‌‫نبویان، سید محمود. (۱۳۹۰). «چیستی اعتبار نزد علامه طباطبایی». معرفت فلسفی. 34. 115-146.
‌‫نظرنژاد، نرگس. (۱۳۸۱). ماهیت و انواع تعریف. تبریز: دانشگاه تبریز، موسسه تحقیقاتی علوم‌اسلامی و انسانی.
Amoli Larijani, Sadegh. (2014). The philosophy of the science of principles: the science of principles and the theory of validity. Tehran: Vali Asr Seminary Publications (AJ). [in Persian]
Al-Gharavi Al-Isfahani, Mohammad Hossein. (1995). The end of al-Daraiya in the explanation of sufficiency. Corrected by Ramadan Qolizadeh Al-Mazandarani. Qom: Seyyed al-Shohada Publications. [in Persian]
Ashuri, Mehdi; and Khosropanah, Abdul Hossein. (2016). "Realization and epistemological value of imaginary cognitions based on the theory of validity of Allameh Tabatabai". Islamic philosophy and theology. 11. 55-74. [in Persian]
Abbasi, Babak. (2003). Definition. In Encyclopedia of Islamic World (Vol. 7, pp. 501-505). Tehran: Islamic Encyclopedia Foundation. [in Persian]
Hasani, Seyyed Hamidreza; and Mousavi, Hadi. (2018). Credential anthropomorphism as an anthropological foundation of Allameh Tabatabai and scholars of principles for human sciences. Qom: University and District Research Institute. [in Persian]
Javadi, Mohsen. (1996). The issue of should and is (a discussion on the relationship between value and reality). Qom: Qom Seminary, Islamic Propaganda Office, Publication Center. [in Persian]
Misbah Yazdi, Mohammad Taghi. (2004). Teaching philosophy (Vol. 1-2). fourth edition. Tehran: Islamic Propaganda Organization, International Publishing Company. [in Persian]
Misbah Yazdi, Mohammad Taghi. (2015). Moral philosophy. Ahmed Hossein Sharifi's research. Qom: Publications of Imam Khomeini Educational and Research Institute (RA). [in Persian]
Mosleh, Ali Asghar. (2012). "Allameh Tabatabai's credits are the basis of a philosophical plan for culture". Wisdom and philosophy. 36. 46-27. [in Persian]
Nabavian, Seyyed Mahmoud. (2011). "What is credibility according to Allameh Tabatabai". Philosophical knowledge. 34. 115-146. [in Persian]
Nazarnejad, Narges. (2002). The nature and types of definition. Tabriz: Tabriz University, Islamic and Human Sciences Research Institute. [in Persian]
Pourhasan, Qasem. (2012). "Social credits and its epistemic results; Rereading the view of Allameh Tabatabai". Wisdom and philosophy. 36. 70-47. [in Persian]
Soroush, Abdul Karim. (2014). Tafarj Sana: discourses on ethics, industry and human science (2nd edition). Tehran: Sarat Cultural Institute. [in Persian]
Sadr al-Din Shirazi, Muhammad bin Ibrahim. (n.d). Al-Hikma al-Muttaaliyyah in Al-Asfar al-Uqliyyah al-Arba'ah. Beirut: Darahiya al-Trath al-Arabi. [in Persian]
Tabatabai, Seyyed Mohammad Hossein. (1992). Al-Mizan in Tafsir al-Qur'an. Qom: Islamic Publications Office affiliated with Qom Seminary Teachers Society. [in Persian]
Tabatabai, Seyyed Mohammad Hossein. (2008). Islamic studies. Qom: Bostan Ketab. [in Persian]
Tabatabai, Seyyed Mohammad Hossein. (1984). Treatise on science In the second memoir of Allameh Tabatabai. Tehran: Ministry of Culture and Higher Education, Institute of Cultural Studies and Research; Islamic Society of Wisdom and Philosophy of Iran. [in Persian]
Tabatabai, Seyyed Mohammad Hossein. (n.d). Man and faith Edited by Ali al-Asadi and Sabah al-Rabi'i. Print 2. Qom: Fadak Lahia al-Tarath School. [in Persian]
Tabatabai, Seyyed Mohammad Hossein. (n.d). The beginning of wisdom. Print 1. Qom: Al-Nashar al-Islami Institute of Jama'ah al-Modaresin. [in Persian]
Tabatabai, Seyyed Mohammad Hossein. (n.d). Hashiya al-Kafiya (Vol. 1-2). Qom: Allameh Tabatabai Scientific and Intellectual Foundation. [in Persian]
Tabatabai, Seyyed Mohammad Hossein. (n.d). Allama al-Tabataba'i's collection of letters. Sabah al-Rabi'i research. Qom: Remains. [in Persian]
Tabatabai, Seyyed Mohammad Hossein. (n.d). The end of wisdom. Print 12. Qom: Al-Nashar al-Islami Institute of Jama'ah al-Madrasin. [in Persian]
Tabatabai, Seyyed Mohammad Hossein; and Shirvani, Ali. (2008). Translation and explanation of the final wisdom. second edition. Qom: Bostan Ketab. [in Persian]
Tabatabai, Seyyed Mohammad Hossein; and Motahari, Morteza. (1985). The principles of philosophy and the method of realism (Vol. 1-5). second edition. Tehran: Sadra Publications. Retrieving from Noor digital library, Allameh Tabatabai works collection software. [in Persian]