نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• مرتضی پویان

دکتری فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

تردیدی نیست که هم صدرالمتألهین و هم علامه به ضرورت فلسفی در خارج قایل هستند و فلسفه خویش را با ضرورت آغاز می‌کنند. اساساً ضرورت، اصل و مبنای جمیع موجودات و حقایق در عالم خارج است بلکه عین خارجیّت اشیاء است. موجودی که سهمی از ضرورت ندارد سهمی از خارجیّت و واقعیّت نیز ندارد. اما اختلاف صدرالمتألهین و علامه بدین‌جا بر می‌گردد که منشأ این ضرورت چیست و از کجا نشأت گرفته است؟ هر کدام از این‌دو فیلسوف ضرورت را از یک شیئی انتزاع می‌کنند. صدرالمتألهین ملاک ضرورت را از وجود و علامه از اصل واقعیت اشیاء می‌گیرد. به عبارت دیگر مبنای ضرورت فلسفی اشیاء نزد صدرالمتألهین وجود و نزد علامه اصل واقعیّت است. صدرالمتألهین فلسفه را با وجود شروع می‌کند و علامه با اصل واقعیّت اشیاء آغاز می‌کند. در این مقاله نخست پیرامون این موضوع می‌پردازیم که فرق منشأ انتزاع ضرورت فلسفی نزد صدرالمتالهین و علامه از کجا نشأت گرفته و سپس چه ثمرات و آثار عینی و فلسفی بر این دو نظر مترتّب می‌‌شود و هدف ما در این مقاله آن ‌است که اختلافات میان این‌دو نظر را به تفصیل و جزئیات مطرح کنیم.

کلیدواژه‌ها

• اصالت وجود
• اصل واقعیّت
• ضرورت فلسفی
• اثبات واجب
• اولین مسئلۀ فلسفه
• پرسش از واقعیّت یا وجود

عنوان مقاله [English]

The Origin of Philosophical Necessity in Allameh Tabataba'i and Mulla Sadra's Thought

نویسنده [English]

• Morteza Pouyan

PhD of Philosophy and Islamic Wisdom, Tarbiat modaress University,Tehran, Iran.

چکیده [English]

There is no doubt that both Mulla Sadra and Allame believe that philosophical necessity holds in external world; they begin their philosophy by necessity as well. Necessity is actually the origin and basis of all beings and truths in external world, one can even argue that it is the same as the objectivity of things. It is, whatever being devoid of necessity, is devoid of objectivity and reality. But Mulla Sadra and Allame differ in the origin of such necessity. Each of these philosopher’s abstract necessity from one thing. Whereas Mulla Sadra takes necessity from being, Allame takes it from reality as such. In other words, for Mulla Sadra the basis of philosophical necessity of things lies in the being and for Allame in reality as such. Mulla Sadra, therefore, begins his philosophy from being and Allame from the reality of things. In this paper, we consider first the question of how they differ in the origin of abstraction of philosophical necessity and then the question of which philosophical and practical consequences follow from these two views.

کلیدواژه‌ها [English]

• Mulla Sadra
• Allame
• Philosophical Necessity
• Origin of Necessity
• Being