نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 فلسفه/ دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی/ شهر تهران/ ایران

2 فلسفه/ دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی علامه طباطبائی/ تهران/ ایران

چکیده

مسائل علّیت طبیعی، به‌ویژه مسئلۀ تمایز روابط علّی از غیرعلّی، یکی از پرمناقشه‌ترین مسائل فلسفی در میان فیزیکدانان و فیلسوفان سدۀ اخیر می‌باشد. لوئیس، در پاسخ به این مسئلۀ بنیادی، از دو رویکرد مختلف هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی بهره ‌می­گیرد. او ابتدا با یک رویکرد هستی‌شناسانه شاخصۀ وابستگی علّی را به‌عنوان فصل ممیز روابط علّی از غیرعلّی مطرح می‌کند و سپس با یک رویکرد معرفت‌شناسانه، قالب شرطی‌های خلاف واقع را برای آزمودن این معیار به‌کار می‌گیرد. اما بررسی رویکرد هستی‌شناسی او نشان می‌دهد که شاخصۀ مزبور، شرط ممانعت از غیر را ندارد و وابستگی‌هایی مانند وابستگی عرض به موضوع و غیره را نیز شامل می‌شود. در مقابل، نظام هستی‌شناسی صدرایی، با ارائۀ فصل ممیزی خاص‌تر موسوم به «وابستگی ذاتی»، گسترۀ روابط علّی را از سایر وابستگی‌های وجودی که در پیدایش مقارن یکدیگرند، جدا می‌سازد. نظریۀ معرفت‌شناسی او نیز ضمن مواجه با نقدهایی مانند عدم تفکیک علت اصلی از شرایط پیش‌زمینه، دربرگرفتن گسترۀ محدودی از علت‌ها و ...، کارایی لازم را نیز در فرایند علت‌یابی و کشف روابط علّی، در اختیار اهل علم قرار نمی‌دهد؛ در حالی‌که، نظام معرفتی صدرایی، با مبنا قرار دادن علم حضوری به عنوان علم حقیقی انسان، در مقام کشف روابط علّی معیار بهتری را ارائه می‌دهد که برغم اشکالاتی که بر آن وارد شده است، به نظر نویسنده می‌تواند نتیجه‌های عملی خوبی به ارمغان آورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Lewis's View on the Differentiation Causal Relationships from Non Causal Relation

نویسندگان [English]

  • maryam Heydari 1
  • Hamidreza Ayatollahi 2

1 Philosophy / Persian Literature and Foreign Languages university / Tehran / Iran

2 philosophy/Persian Literature and Foreign Languages university/Tehran/Iran

چکیده [English]

Although the problems concerning natural causality, particularly the problem of the difference between causally-driven relations and non-causally-driven relations, are one of the most controversial problems discussed frequently by contemporary physicists and philosophers. However, Islamic thinkers have paid no significant attention to this problem so far, and the Islamic Thought Council has been in session Concurrence of such problems is almost devoid of opinion and thought. In response to the problem the difference between causally-driven relations and non-causally-driven relations, David Lewis proposes the causal dependence, which is tested in the context of counterfactual conditionals. The practical evaluation of this theory suggests that it contains a limited range of causes and does not provide the necessary knowledge in the process of causation and in many cases even fail to do so. In contrast, it seems that based on the thought of Islamic philosophy, one can defend the theory of direct knowledge and integrate it with the theory of the Intuitive Faculty.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Natural Causality
  • Lewis
  • Counterfactual Condition
  • the Causal Relation
  • Direct Knowledge
جوادی آملی، عبدالله. (1375). رحیق مختوم، شرح حکمت متعالیه، ج 1/1، قم: اسراء.
خاکبان، سلیمان. (1395). «تأملی در منشأ تصور علیت»، پژوهش های فلسفی کلامی، سال هفدهم، (4). شماره ۴، دوره ۱۷، 51-66.
ذکیانی، غلامرضا. (1383). «تأملی در منطق ریاضی (نگرش تابع ارزشی)»، مقالات و بررسیها، دفتر ۷۶ (۲). شماره۴، دوره۳۷، 31-52.
شیرازی، صدرالدین محمد. (1382). الشواهد الربوبیه، با حواشی ملاهادی سبزواری، مقدمه و تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، قم: بوستان کتاب.
 طباطبایی، سید محمدحسین. (1381). نهایه الحکمه، ترجمه و شرح علی شیروانی، ج ۳، قم: بوستان کتاب.
عبودیت، عبدالرسول. (۱۳۸۵). درآمدی به نظام حکمت صدرائی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
عبودیت، عبدالرسول. (۱۳۸9). خطوط کلی حکمت متعالیه، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
کاپلستون، فردریک. (1376). تاریخ فلسفه: از بنتام تا راسل، ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی، تهران: سروش.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1378). آموزش فلسفه، ج۱ و۲، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
مطهری، مرتضی. (1368). مجموعۀ آثار استاد شهید مطهری، ج 6، تهران: قم: صدرا.
موحد، ضیاء. (1383). درآمدی به منطق جدید، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. 
موحد، ضیاء. (1374). «شرطی‌های خلاف واقع و قانونهای علمی»، فصلنامۀ پژوهشی دانشگاه امام صادق (ع)، (2): دوره ۲، ۲۱-۳۰.
موسوی، سیده زهرا. (1382). «ارتباط شرطیهای خلاف واقع با برخی مسائل فلسفی»، حکمت سینوی، (22): دوره 7، 9-28.
Hart, H. L. A. and A. M. Honore. (1959). Causation in the Law. Oxford: Clarendon Press.
Lewis, D. (1973). Counterfactuals, Oxford: Blackwell.
Lewis, D. (1986a). “Counterfactuals and Time”. in Philosophical Papers 2, Oxford: Oxford University Press, pp. 1-67
Lewis, D. (1986b). “Causation”. in Philosophical Papers 2, Oxford: Oxford University Press, pp. 159–171.
Lewis, D. (1986c). “Postscripts to Causation”. in Philosophical Papers 2, Oxford: Oxford University Press, pp. 172-213.
Mackie, J.L. (1973). Truth, Probability and Paradox: Studies in Philosophical Logic, Oxford: Oxford University Press.
Menzies, P. (2001). “Counterfactual Theories of Causation”. The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2017 Edition), Edward N. Zalta (ed.), <https://plato.stanford.edu/archives/ win2017/entries/causation-counterfactual/>.
Moore, M. (2009). Causation and Responsibility: An Essay in Law, Morals, and Metaphysics, Oxford: Oxford University Press.
Schaffer, J. (2003). “The Metaphysics of Causation”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2016 Edition), Edward N. Zalta (ed.), <https://plato.stanford.edu/archives/fall2016/entries/causation-metaphysics/>.
Sosa, Ernest & Michael Tooley. (1993). Causation, Oxford: Oxford University Press.