حکمت و فلسفه

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

آیا می‌توان دربارة نفس استعلایی حکم اخلاقی صادر کرد؟ معضل اخلاق در رسالة منطقی-‌فلسفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار فلسفه، مؤسسۀ آموزش عالی علوم شناختی (پژوهشکده علوم شناختی)، تهران، ایران.

چکیده

ویتگنشتاین در صفحات پایانی رسالة منطقی-فلسفی به موضوع اخلاق می‌پردازد. وی در رساله و دفترچه ‌یادداشت‌ها می‌کوشد با فروکاهش مفهوم خوبی به مفهوم خوش‌کامی و سپس با تعریف خوش‌کامی به هماهنگی با جهان و پذیرش آن در کلیتش تصویری از «موضوع» اخلاق به دست دهد. در رساله، ویتگنشتاین نفس در معنای تجربی‌اش را از نفس در معنای مابعدالطبیعی‌اش جدا می‌کند؛ از این دو تنها نفس تجربی با جهان در رابطة علّی است. پس از این گام وی نفس تجربی مورد پژوهش روانشناسی و کنش‌هایش را از بحث اخلاق کنار می‌گذارد. به نظر ویتگنشتاین ارادة نفس مابعدالطبیعی و رویکردش به جهان (پذیرفتن یا رد جهان) یگانه موضوع موجه برای حکم اخلاقی است. استدلال خواهم کرد که چنین راهبردی به معضل بزرگی دچار است: ذهن تنها زمانی می‌تواند رویکرد پذیرش/ ناپذیرفتن را به جهان اتخاذ کند و از این راه موضوع حکم اخلاقی واقع شود که در ارتباطی علّی با جهان باشد. حال مشکل در آن است که ذهن مابعدالطبیعی‌ای که یکسر مستقل از جهان است نمی‌تواند آن را بپذیرد یا رد کند. در پایان با اشاره به آرای مگینیس (2002) و بکستروم (2018) نشان خواهم داد که چگونه این معضل مفسران رساله را نیز سردرگم کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Could one Make a Moral Judgment about the Transcendental Self? The Puzzle of Ethics in the Tractatus

نویسنده [English]

  • Reza Mosmer

Assistant Professor of Philosophy, Institute for Cognitive Science Studies (ICSS), Tehran, Iran

چکیده [English]

In the Notebooks and final pages of the Tractatus Wittgenstein identifies “good” with “happy”, and the latter with “being in harmony with the world”. He makes a distinction between two notions of self: Empirical and Transcendental. While the former stands in causal connection with the World, the latter is causally independent of the world. The subject matter of ethics, Wittgenstein claims, is not actions of the self, but its attitudes (of approval or disapproval) towards the world. Moreover, he argues that it is merely the attitude of the transcendental self and its state of “Willing” that can be judged from an ethical point of view. In this paper, I will argue that this account of ethics faces a formidable difficulty: to be a legitimate subject matter of ethics, the self ought to be transcendental and at the same time have some attitude (acceptance or disapproval) towards the world. I argue that the transcendental subject cannot meet both requirements. Finally, I use Backström (2018) and McGuinness (2002), as examples, to explain how this difficulty has led to misreadings of Wittgenstein’s account of ethics in the Tractatus.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tractatus Logico-Philosophicus
  • Ethics
  • Transcendental Self
  • Backström
  • McGuinness
مراجع
علایی‌‌نژادحسینی، مالک. (۱۳۸۹). ویتگنشتاین و حکمت. تهران: انتشارات هرمس.
ماونس، هاوارد. (۱۳۷۹). درآمدی بر رسالة ویتگنشتاین. ترجمۀ سهراب علوی‌نیا. تهران: طرح نو.
مثمر، رضا. (1398). «خوبی، خوش‌کامی و پذیرش جهان از دیدگاه ویتگنشتاین متقدم». پژوهش‌‌های فلسفی. دوره 13، شماره 27، صص 314-293.
ویتگنشتاین، لودویگ. (1369). رسالۀ منطقی- فلسفی. ترجمۀ محمود عبادیان. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران.
ویتگنشتاین، لودویگ. (۱۳۷۹). رسالۀ منطقی- فلسفی. ترجمۀ میرشمس‌الدین ادیب سلطانی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
ویتگنشتاین، لودویگ. (۱۳۹۷). رسالة منطقی-فلسفی. ترجمۀ سروش دباغ. تهران: انتشارات هرمس.
ویتگنشتاین، لودویگ. (۱۳۸۵). یادداشت‌ها ۱۹۱۶-۱۹۱۴. ترجمۀ موسی دیباج و مریم حیات شاهی. تهران: انتشارات سعاد.
Anscombe, G. E. M. (1957). Intention. Oxford: Blackwell.
Appelqvist, H. (2013). “Why Does Wittgenstein Say that Ethics and Aesthetics Are One and the Same?” In: M. Potter and P. Sullivan (Eds.). Wittgenstein’s Tractatus: History and Interpretation. Oxford: Oxford University Press. pp. 40-58.
Backström, J. (2018). "From Nonsense to Openness; Wittgenstein on Moral Sense”. In: R. Agam-Segal and E. Dain (Eds.) Wittgenstein’s Moral Thought.  London and New York: Routledge. pp. 247-276.
Black, M. (1964). A Companion to Wittgenstein’s Tractatus. Cambridge: Cambridge University Press.
Candlish, S. (2001). The Will. In: H. Glock (Ed.). Wittgenstein: a Critical Reader.  Oxford: Blackwell Publishers. pp. 156-173.
Glock, H. (1996). A Wittgenstein Dictionary. Oxford: Blackwell.
Hacker, P. M. S. (1986). Insight and Illusion, 2nd ed., Oxford: Clarendon Press.
Hintikka, J. (1958). "On Wittgenstein’s "Solipsism", Mind, 67(265), pp. 88-91.
Kant, I. (2006). Groundwork of the Metaphysics of Morals. M. Gregor (Trans.) with an introduction by C. M. Korsgaard. Cambridge: Cambridge University Press.
Levy, D. K. (2009). "Morality without Agency". In: E. Zamuner and D. K. Levy (Eds.) Wittgenstein’s Enduring Arguments, London and New York: Routledge. pp. 262-280
Lokhorst, G. C. (1991). "Wittgenstein on the Structure of the Soul: A New Interpretation of Tractatus 5.5421", Philosophical Investigations, 14, 4: 324-341.
McGuinness, B. (2002). Approaches to Wittgenstein; Collected Papers. London and New York: Routledge.
Merli, D. (2013). "Amoralist". In: H. LaFollette (Ed.) The International Encyclopedia of Ethics. Oxford: Blackwell Publishing. pp. 227-232.
Morris, M. (2008). Wittgenstein and the Tractatus Logico-Philosophicus. London and New York: Routledge.
Mulhaull, S. (2007). "Words, Waxing and Waning: Ethics in/ and/ of the Tractatus Logico-Philosophicus". In: G. Kahane, E. Kanterian, and O. Kuusela (Eds.). Wittgenstein and His Interpreters: Essays in Memory of Gordon Baker. Oxford: Blackwell Publishers, pp. 221-247.
Reath, A. (2013). Categorical Imperative. In: H. LaFollette (Ed.) The International Encyclopedia of Ethics. Oxford: Blackwell Publishing. pp. 720-729.
Sluga, H. (1983). "Subjectivity in the Tractatus", Synthese 56: 123-139.
Stroud, S. (2014). "Weakness of Will", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2014 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = <https:// plato.stanford.edu/ archives/ spr2014/ entries/ weakness- will/>.
Wittgenstein, L. (1979). Notebooks: 1914–1916. G. H. von Wright and G.E.M. Anscombe (Eds.). G.E.M. Anscombe (Trans.). 2nd edition. Oxford: Basil Blackwell.
Wittgenstein, L. (2001). Tractatus Logico-Philosophicus. D. F. Pears and B. F. McGuinness (Eds. And Trans.). London: Routledge.
حکمت و فلسفه
دوره 15، شماره 60
دی 1398
صفحه 185-215
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار