نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• گادوین آزنابور

دانشجوی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

تحقیق حاضر با بررسی بنیان علم اخلاق و اخلاقیات در دو نظام مختلف، سعی در بررسی و نشان دادن شباهت‌ها و تفاوت‌های بنیادین میان مفاهیم اخلاقی در تفکر افریقایی و غربی دارد، و بدین منظور از اصل قاعدۀ زرین در علم اخلاق افریقایی و امر مطلق کانت در اخلاق غربی به مثابه ابزارهایی برای تحلیلی تطبیقی استفاده می‌کند. اخلاق بومیِ افریقایی حول «اصل قاعدۀ زرین» به مثابه واپسین قانون اخلاقی در گردش است. این قاعدۀ کلی می‌گوید: «با دیگران چنان رفتار کن که بخواهی با تو همان رفتار را داشته باشند». این قاعده در توافق با اصل اخلاقی کانت و قابل قیاس با آن است و قوی‌ترین تأکید خود را در امر مطلق وی می‌یابد، همراه با این حکم اخلاقی که به ما می‌گوید: «فقط مطابق دستوری عمل کن که بتوانی اراده کنی آن دستور به قانونی کلی بدل شود». امر مطلق برای کانت تبدیل به قاعده‌ای عقلانی و کلی می‌شود که، بنا به گفتۀ او، نامشروط است و می‌باید برای همگان لازم‌الاجرا باشد. بحث ما اینجاست که این ایدۀ کانت قابل مقایسه با «اصل قاعدۀ زرین» است. هر دوی اینها مبتنی بر توجیه عقلی و اجتماعی است. اما محدودیت تفکر کانت در این باره، که امیدوارم بتوانم به آن اشاره‌ کنم، در این نظریه است که قصدها و نیت‌های اخلاقی می‌توانند کاملاً بر زمینه‌ای عقلانی استوار باشند. اما استدلال من این است که مصالح بشری یا سعادت اجتماعی است که می‌تواند بنیانی برای اخلاق باشد. امتناع از دیدن افق گسترده‌تر اخلاق، دقیقاً همان محدودیت اصل اخلاقی کانت است که آن را به مثابه بنیانی برای اخلاق به‌کلی نابسنده می‌سازد. اخلاق افریقایی، که بیش‌تر بشردوستانه است، اخلاقیات را بهتر توصیف می‌کند و بیش‌تر به کار آن می‌آید. تفاوت عمده بین این دو نظام اخلاقی در این واقعیت نهفته است که «قاعدۀ زرین» از خود فرد شروع و نتایج و عواقب کار را پیش از دیگران بر خود فرد ملاحظه می‌کند، اما قانون کلی تأثیر نتایج را پیش از فرد بر دیگران در نظر می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

• اصل قاعدۀ زرین
• امر مطلق کانت
• اخلاق افریقایی
• اخلاق غربی

عنوان مقاله [English]

The Golden Rule Principle in an African Ethics and Kant’s Categorical Imperative: A Comparative Study on the Foundation of Morality

نویسنده [English]

• gadvin aznabour

چکیده [English]

This research attempts to throw light on and show the fundamental similarities and differences between an African and Western ethical conceptions by examining the foundation of ethics and morality in the two systems, using the Golden rule principle in an African ethics and Kant’s categorical imperative in Western ethics as tools of comparative analysis. An African indigenous ethics revolves round the “Golden Rule Principle” as the ultimate moral principle. This principle states that, “Do unto others what you want them to do unto you”. This principle compares favorably with Immanuel Kant’s whose main thrust is found in his “Categorical Imperative”, with the injunction for us to “Act only on that maxim through which you can at the same time will that it should become a universal law.” The categorical imperative becomes for Kant, the principle of reason and universalizability, which according to Kant, is categorical and must be equally binding on everyone. This idea of Kant, we argue, compares with the “Golden Rule Principle”. Both are rationalistic and social but the limitation of Kant which I hope to point out is the idea that moral intentions can be fully grounded on reason. I argue that human interest or welfare is the basis for morality. This refusal to see the wider horizon of morality is precisely the limitation of Kant’s principle, which makes it quite insufficient as the foundation of morality. The African’s which is more humanistic describes morality and is better served. The main difference between the two ethical systems lies in the fact that whereas the “golden rule” starts from the self and considers the consequences on the self before others, the universalizability principle on the other hand considers the consequences on others first before self.

کلیدواژه‌ها [English]

• golden rule principle
• Kant's categorical imperative
• African ethics
• Western ethics