مقایسة ترولچ و هیک پیرامون مسئلة درجه‌بندی ادیان

محمدمهدی فلاح؛ مهدی اخوان

دوره 14، شماره 55 ، مهر 1397، ، صفحه 29-52

https://doi.org/10.22054/wph.2018.9361

چکیده
  از مسائل اصلی در تبیین پدیدة کثرت ادیان در جهان، مسئلة درجه‌بندی ادیان است؛ یعنی پرسش از اینکه آیا ادیان اساساً مقایسه‌پذیر هستند یا نه، و در صورت موافقت، ملاک و معیار این مقایسه باید چه ویژگی داشته باشد. چنین به نظر می‌رسد که مرز فارق میان دو موضع مختلف در تبیین پدیدة کثرت ادیان، یعنی نسبی‌گرایی و کثرت‌گرایی دینی، از دقت در مسئلة ...  بیشتر

«دیگری» از نظرگاه ابن‌عربی

حامده راستایی جهرمی؛ علی اصغر مصلح

دوره 15، شماره 58 ، تیر 1398، ، صفحه 29-46

https://doi.org/10.22054/wph.2019.30982.1539

چکیده
  هر چند موضوع «دیگری»، در بین اندیشمندان مسلمان به عنوان یک مسئلۀ مستقل مطرح نبوده است لکن ظرفیت طرح این بحث بین همه نحله‌های فکری در جهان اسلام به ویژه عرفان وجود دارد. بر این اساس می‌توان برای نمونه پرسش از «دیگری» را به آثار ابن‌عربی به عنوان نمایندۀ عرفان اسلامی عرضه کرد و مبانی فکری او را در این زمینه جستجو کرد. مبانی‌ای ...  بیشتر

صورت‌بندی تمایز امور اعتباری از امور حقیقی براساس تفسیر علامه طباطبایی از ایده‌آلیسم

رضا اکبریان؛ محمد سعیدی مهر؛ علیرضا صادقی

دوره 17، شماره 66 ، تیر 1400، ، صفحه 29-50

https://doi.org/10.22054/wph.2021.48451.1788

چکیده
  علامه طباطبایی علاوه بر ادراکات اعتباری و اندیشه‌های پنداری، بارها از امور اعتباری و اندیشه‌های دل‌بخواهی نیز یاد کرده و آن‌ها را در مقابل امور حقیقی قرار داده است. مقصود از امور اعتباری، اندیشه‌های نامنظمی است که به اراده انسان وابسته‌اند، اما پس از اراده آن‌ها، چیزی به جهان خارج افزوده نمی‌شود. علامه طباطبایی معتقد است که ...  بیشتر

نقش«تعریف نشده ها» و «روش اصل موضوعی» در آغاز تطبیق فلسفه ها، با تمرکز برسه نظام فلسفی اسلامی

حمیدرضا بیات؛ حسن عباسی حسین آبادی؛ علیرضا پارسا

دوره 17، شماره 68 ، دی 1400، ، صفحه 29-61

https://doi.org/10.22054/wph.2021.51671.1845

چکیده
  تطبیق فلسفه‌ها و نظام‌های فکری با یکدیگر، تلاشی در جهت یافتن راه­های تعامل و هم­افزایی این مکاتب است. به نظر می­رسد در این فرآیند، یافتن اشتراکات و اختلافات این ساختارها و روش مناسب این دستیابی، دارای اهمیت بسزایی هستند. روش را می­توان در دو سطح کلان و متعیّن یا ابزاری در نظر گرفت. در اینجا مسئله این است که اگر برای این تطبیق، ...  بیشتر

مقاله تحلیلی بر زمینه‌های مخالفت با فلسفه تطبیقی و نسبت آن با پایان

مریم پرویزی؛ قاسم پورحسن

دوره 19، شماره 73 ، فروردین 1402، ، صفحه 29-57

https://doi.org/10.22054/wph.2022.69609.2099

چکیده
  پایان فلسفه تطبیقی، مهم‌ترین و آخرین دیدگاه به این رویکرد است. فلسفه تطبیقی تاکنون با مخالفت‌های گوناگونی روبرو شده است، در برابر این انتقادات پرسشی مطرح می‌شود که آیا این مخالفت‌ها به ذات فلسفه تطبیقی است یا به علت ناخرسندی یا ناکارآمدی آن است؟ پژوهش حاضر به بررسی زمینه‌ها، علل و دلایل مخالفت با فلسفه تطبیقی می‌پردازد. در این ...  بیشتر

مبانی معرفت‌شناسی حکمت اشراق سهروردی

سیما سادات نوربخش

دوره 5، شماره 17 ، فروردین 1388، ، صفحه 31-47

https://doi.org/10.22054/wph.2009.5766

چکیده
  بررسی نظام معرفتشناسی شهابالدین سهروردی (549-587ق) به عنوان مؤسس دومین حوزه اندیشه فلسفی در تاریخ فلسفه اسلامی، اهمیت ویژهای دارد. معرفتشناسی او با بررسی تعارضهای منطقی در نظام فلسفی مشاء صورت میگیرد. نظریه سهروردی در باب علم شامل دو جزء است: نخست، جزء سنتزدایی است که سهروردی در آن، به نظریههای مختلف علم، مخصوصاً علم به واسطه تعریف، ادراک ...  بیشتر

فلسفة میان فرهنگی از دیدگاه رام ادهرمال

احمد علی حیدری؛ محمد حسن یعقوبیان؛ قاسم پور حسن

دوره 17، شماره 65 ، فروردین 1400، ، صفحه 31-58

https://doi.org/10.22054/wph.2020.53843.1876

چکیده
  مسئلة این پژوهش، بررسی چیستی فلسفة میان­فرهنگی با رویکردی توصیفی-تحلیلی از دیدگاه رام ادهرمال است که با پیشینه­ای هندی به غرب سفر کرده و انجمن فلسفة میان­فرهنگی را در آلمان تاسیس کرده است.وی با اتکا بر مبانی­ای نظیر نسبت فلسفه و فرهنگ،دیگری فرهنگی، هم­پوشانی­ها، حقیقت، کثرت­گرایی و تساهل، به بسط فلسفة میان­فرهنگی با ...  بیشتر

فلسفه
شرّ و بازنمایی آن در هستی‌شناسی ناصرخسرو

محمد علی خزانه دارلو؛ مائده ملکی کلورزی

دوره 20، شماره 77 ، فروردین 1403، ، صفحه 31-57

https://doi.org/10.22054/wph.2024.74895.2169

چکیده
  دسته­بندی امور به خیر و شر، به قدمت آفرینش انسان است و این نحوة مواجهة انسان­هاست که خیر و یا شرّ بودن پدیده­ها را تعیین می­کند. شرّ، طیف وسیعی از مفاهیم را دربر می­گیرد و یکی از مهم­ترین و بحث­برانگیزترین مفاهیم آن شرّ سیاسی است که از مهم­ترین شاخص­های آن، دوگانة دوست-دشمن و دغدغة کسب قدرت است. مذهب، با هدف ماندگاری ...  بیشتر

نقد سه استدلالِ گودلی در فلسفۀ ذهن

محمد صالح زارع پور؛ محمدعلی حجتی

دوره 6، شماره 21 ، فروردین 1389، ، صفحه 33-47

https://doi.org/10.22054/wph.2010.5787

چکیده
  برخی فیلسوفان برای اثبات ناممکن بودن مدل کردن ذهن با ماشین از قضیۀ گودل و نتایج آن استفاده کرده‌اند. در فلسفۀ ذهن استدلالات مبتنی بر قضیۀ گودل را استدلالات گودلی می‌نامند. در این مقاله قصد داریم که سه استدلال گودلی را مورد نقد و بررسی قرار دهیم. این استدلال‌ها به ترتیب توسط رودی روکر، جان راندولف لوکاس و راجر پنروز ارائه شده‌اند. ...  بیشتر

مسألة تعبیر گزاره‌های احتمالاتی در علم

امیر احسان کرباسی زاده؛ میثم محمد امینی

دوره 6، شماره 23 ، مهر 1389، ، صفحه 33-51

https://doi.org/10.22054/wph.2010.5808

چکیده
  گزاره‌های احتمالاتی دستة خاصی از گزاره‌ها هستند که در گفتار روزمره و علمی استفاده‌های فراوان دارند. تحلیل مفهوم و تعبیر احتمال برای بررسی جایگاه این گزاره‌ها در علم مسأله‌ای اساسی است. تدقیق مفهوم احتمال و تعبیر آن برای فهم و ارزیابی محتوای گزاره‌های علمی ضرورت دارد. در این مقاله پس از معرفی دستگاه استاندارد اصل موضوعی احتمالات ...  بیشتر

تحلیل بایستی‌ها از دیدگاه استاد مهدی حائری یزدی

عبدالله نصری

دوره 7، شماره 25 ، فروردین 1390، ، صفحه 33-50

https://doi.org/10.22054/wph.2011.5815

چکیده
  در علم اخلاق، با مجموعه‌ای از بایدها و نبایدها سر و کار داریم. تحلیل چیستی این بایدها و نبایدها، برعهدة فلسفة اخلاق یا فر‌ا اخلاق است، یعنی اینکه بایدها از کدام دسته از مفاهیم فلسفی هستند؟ از معقولات اوّلی هستند، یا معقولات ثانی فلسفی یا از اعتباریات؟ به‌علاوه، تحلیل قضایای اخلاقی و اینکه این دسته از قضایا را می‌توان به قضایای اخباری ...  بیشتر

ارسطو و یک (το `εν) (آموزة وحدت نزد ارسطو)

الهام کندری؛ سعید بینایی مطلق

دوره 8، شماره 29 ، فروردین 1391، ، صفحه 33-46

https://doi.org/10.22054/wph.2012.5836

چکیده
  یکی از اساسی‌ترین آموزه‌های مابعدالطبیعی، آموزة وحدت است. ما در این مقاله برآنیم تا به معرفی آموزة وحدت نزد ارسطو بپردازیم. بدین منظور قبل از هر چیز به اختلاف نظر اساسی او با پیشینیانش می‌پردازیم و نگاه «کثرت بین» ارسطویی را از اندیشه‌های «وحدت بین» ایشان تمییز می‌دهیم. سپس با ذکر معانی «یک» در زبان معمولی یونانی، ...  بیشتر

نظریة زبان افلاطون: پیدایی و ارتباط آن با مُثُل

ملیحه ابویی مهریزی

دوره 13، شماره 52 ، دی 1396، ، صفحه 33-56

https://doi.org/10.22054/wph.2018.8401

چکیده
  مقاله حاضر پاسخی به این پرسش اساسی است که چرا زبان نزد افلاطون از اهمیت فراوانی برخوردار است. او در محاوره‌های متعددی مانند ثئایتتوس و سوفیست، به این موضوع می‌پردازد؛ و در کراتولوس «زبان» جنبة محوری می‌یابد. همچنین میان زبان و مابعدالطبیعة افلاطون ارتباط ناگسستنی وجود دارد. بنابرایندر این مقاله ارتباط بین زبان و مابعدالطبیعة ...  بیشتر

دیویدسن، هابرماس، و ایدۀ اینترسوبژکتیویته

محمدرضا اسمخانی

دوره 15، شماره 57 ، فروردین 1398، ، صفحه 33-60

https://doi.org/10.22054/wph.2019.34459.1601

چکیده
  در این مقاله، ابتدا می‌کوشم توصیفِ مختصری از مسئلۀ کانونیِ فلسفۀ مدرن؛ یعنی نسبت سوژه-اُبژه و راه‌حل‌های ممکن برای آن ارائه دهم. سپس می‌کوشم با رهیافتِ مقایسه‌ای به توضیحِ نقاطِ مشترکِ راه‌حلِ دو فیلسوفِ معاصر، یعنی دیویدسن و هابرماس، به این مسئله بپردازم. این راه‌حل که بر ایدۀ اینترسوبژکتیویته تکیه دارد در این حکم خلاصه می‌شود ...  بیشتر

کارکردهای من استعلایی کانت

مسعود امید؛ بهزاد حسن پور

دوره 15، شماره 59 ، مهر 1398، ، صفحه 33-61

https://doi.org/10.22054/wph.2019.37482.1650

چکیده
  من استعلایی کانت سوژۀ نهایی مطلقی است که بنیاد منطقی معرفت و تجربه را تشکیل می‏‏‏دهد. من استعلایی امری کاملاً سوبژکتیو است که در مقام ضروری‏‏‏ترین و بنیادی‏‏‏ترین رکن معرفت‏‏‏شناسی کانت هر گونه حکم، شهود و تصور، تألیف، مقوله و در یک کلام هر‌گونه معرفت و تجربه را به نحو پیشین همراهی می‏‏‏کند. یکی از مسائل بسیار ...  بیشتر

فلسفه
دیالکتیک هنر و طبیعت: تجربه‌ی زیبایی‌شناختی نزد آدورنو

ساره امیری؛ امیر مازیار

دوره 20، شماره 79 ، مهر 1403، ، صفحه 33-60

https://doi.org/10.22054/wph.2024.79431.2241

چکیده
  بنا بر نظریه‌ی زیبایی‌شناختی آدورنو، تجربه‌ی زیبایی‌شناختی تجربه‌ی منحصر‌به‌فرد و متفاوتی است که، بر خلاف تجربه‌ی مسلط درون کلیت اجتماعی، مبتنی بر سلطه نیست و سوژه به‌طور ابزاری با ابژه مرتبط نمی‌شود بلکه در آن جذب یا با آن ادغام می‌شود. آدورنو نخستین کسی نیست که تجربه‌ی زیبایی‌شناختی را این‌گونه توصیف می‌کند. با این‌حال، ...  بیشتر

فلسفه
خاستگاهِ خیالین هنر و وظیفۀ آن در فلسفه متأخر هایدگر

معراج جمشیدی؛ محمود صوفیانی

دوره 20، شماره 80 ، دی 1403، ، صفحه 33-60

https://doi.org/10.22054/wph.2025.78766.2269

چکیده
  این نوشتار می‌کوشد با ردیابیِ گام‌به‌گامِ اندیشه‌های هایدگر در باب هنر نشان دهد که هنر با خصلت نمایی خیالین خویش، چگونه می‌تواند در گام نخست ساحتی برای بنیان‌گذاری جهان و ابلاغِ وظیفۀ مقدر هر قوم و در گامی بعد، امکانِ آشکارگی امر مقدس را در خویش، مهیا سازد. بدین منظور، نخست با تفسیر هنر به‌مثابۀ امر خیالین، جایگاهِ این خصلت نمایی ...  بیشتر

سادرشیا و میمسیس: بررسی تطبیقی حکمت هنر هندی و فلسفة هنر یونانی با تکیه بر آرای فلوطین

حسن بلخاری

دوره 6، شماره 22 ، تیر 1389، ، صفحه 35-54

https://doi.org/10.22054/wph.2010.5801

چکیده
  حکمت شرقی و فلسفة یونانی در برخی از بنیادی‌ترین مبانی نظری، وجوه مشترکی با هم دارند، همچون ایده و نظریة وحدت وجود که هم شاه‌بیت معانی در اوپانیشادها (بزرگترین کتاب حکمت هندو) است و هم در اندیشه‌های فلاسفة بزرگی چون هراکلیت (کاپلستون، 1368، 55)، افلاطون و فلوطین حضوری بارز دارد.1 سروپالی رادا کریشنان، متفکر بزرگ هندی، برخی از این اشتراکات ...  بیشتر

هایدگر و گادامر: دو رویکرد به مفهوم حقیقت نزد افلاطون

سید مسعود حسینی توشمانلویی؛ محمد رضا بهشتی

دوره 14، شماره 54 ، تیر 1397، ، صفحه 35-68

https://doi.org/10.22054/wph.2018.9163

چکیده
  حقیقت در فلسفة هایدگر، یکی از مضامین اساسی است. وی از آغاز اندیشة خویش کوشید مفهوم بنیادی‌تری از حقیقت عرضه کند و در طول فعالیت فلسفی خویش رویه‌های گوناگونی در این خصوص در پیش گرفت. با وجود این هرگز از این بصیرت اساسی خویش دست نکشید که حقیقت ἀλήθεια است؛ یعنی کشاکش میان پوشیدگی و آشکارگی. به‌علاوه، هایدگر معتقد است ...  بیشتر

خوانش هگل از تراژدی «آنتیگونه»

امیر مازیار؛ محدثه ربانی نیا

دوره 16، شماره 62 ، تیر 1399، ، صفحه 35-64

https://doi.org/10.22054/wph.2020.48191.1783

چکیده
  تراژدی آنتیگونه در نظر هگل نه‌تنها آشکار کننده روح قومی یونان، بلکه برترین اثر هنری تمامی ادوار بود. نقش حیاتی که هگل برای این اثر ادبی در پدیدارشناسی روح قائل بود آشکار کردن «منطق تاریخ» بود. مقاله پیش رو در پی پاسخ به این پرسش است که هگل چه خوانشی از تراژدی آنتیگونه ارائه می دهد و چگونه «منطق تاریخ» را در این اثر درمی یابد؟ ...  بیشتر

معیارهائی برای نگارش علمی براساس (فهم، ترجمه و آنالیز) یک مقاله‌ی تأثیرگذار جهانی: «مدرنیته، پروژه‌ی نا تمام»

حمیدرضا رحمانی زاده دهکردی

دوره 10، شماره 40 ، دی 1393، ، صفحه 37-62

چکیده
  «مدرنیته، پروژه‌ی ناتمام» یکی از مقاله‌های بسیار تأثیرگذار جهانی در سه دهه‌ی‌گذشته بوده؛چنان‌که منشاء مجادلات فراوانی در حوزه‌های مختلف فکری شده‌است. اما پرسش اساسی این است که چرا این مقاله، تا این حدّ مهم است؟ و این‌که چه درس‌هایی برای نگارش مقالات علمی می‌توان از آن آموخت؟ مقاله اگر‌چه حاوی نکات تأمل برانگیز و آموزنده‌‌ی ...  بیشتر

بازگشت جاودانۀ همان در تفکر فلسفی نیچه

منوچهر صانعی دره بیدی؛ حسین خوارزمی

دوره 7، شماره 26 ، تیر 1390، ، صفحه 37-52

https://doi.org/10.22054/wph.2011.5822

چکیده
  آموزة بازگشت جاودانۀ همان، یکی از بنیادی‌ترین اندیشه‌های فلسفی نیچه است و نیچه خود را آموزگار آن می‌داند. برطبق این آموزه، من باز خواهم گشت، با این خورشید، با این مهتاب، با این زمین و با همۀ رویدادهای آن، اما نه به یک زندگی نو یا زندگی بهتر یا زندگی همانند، بلکه من جاودانه به همین و همین زندگی باز خواهم گشت. پس از فروپاشی ارزش‌ها و ...  بیشتر

واکاوی نفس قدسی از نگاه ملاصدرا و قاضی سعید قمی

زهرا توکلی؛ مجید صادقی حسن آبادی

دوره 15، شماره 60 ، دی 1398، ، صفحه 39-68

https://doi.org/10.22054/wph.2019.41146.1712

چکیده
  «نفس قدسی» اصطلاحی است که از سوی فلاسفه غالباً برای نام بردن از نفسی که شدید‌الحدس است، استفاده می‌شود. ملاصدرا و قاضی سعید هر دو معتقد به پیوند میان این نفس با نفس نبی هستند، همین امر موجب ضرورت شناخت ویژگی‌های آن می‌‌‌‌شود. در این نوشتار که با مراجعۀ مستقیم به آثار آن‌ها صورت گرفته است. در گام اول ویژگی‌های نفس قدسی را تبیین ...  بیشتر

مطالعۀ تطبیقی جهان‌های موازی فیزیک و جهان‌های ممکن دیوید لوئیس

مریم پرویزی؛ محمدعلی عاشوری کیسمی

دوره 17، شماره 67 ، مهر 1400، ، صفحه 39-62

https://doi.org/10.22054/wph.2021.57102.1924

چکیده
  در نگاه نخست به نظر می‌رسد می‌توان شباهت‌هایی بین جهان‌های ممکن مورد نظر لوئیس و نظریۀ جهان‌های موازی فیزیک یافت. هر دو این نظریات به امکان وجود جهان‌هایی بیش از جهانی که در آن زندگی می‌کنیم، اشاره دارند. پس از رسالۀ اورت، توجه فیزیک‌دانان به چندجهانی و جهان‌های موازی جلب شد. اکنون جهان‌های موازی یکی از نظریه‌های مورد توجه دانشمندان ...  بیشتر

نقد و بررسی نسبت هنر با حقیقت در فلسفۀ هگل

نوش آفرین شاهسون؛ محمد جواد صافیان؛ غلامعلی حاتم

دوره 16، شماره 61 ، فروردین 1399، ، صفحه 41-61

https://doi.org/10.22054/wph.2020.43831.1739

چکیده
  نسبت بین هنر و حقیقت در تاریخ تفکر غرب لااقل از هنگام طرح مباحث نظری راجع به هنر از زمان افلاطون و ارسطو مطرح بوده است. در دوران جدید نیز فیلسوفان به این نسبت اندیشیده‌اند. می‌دانیم که در دورۀ جدید و با تأسیس زیبایی‌شناسی  توسط بومگارتن بین حقیقت و هنر به‌کلی جدایی و مفارقت حاصل شد و این مفارقت با کانت قطعیت پیدا کرد. اما پس از او ...  بیشتر