هوسرل، مرلوپونتی و مفهوم تن

محمد شکری

دوره 8، شماره 30 ، تیر 1391، ، صفحه 41-56

https://doi.org/10.22054/wph.2012.5844

چکیده
  بی‌تردید مرلوپونتی در تألیف کتاب پدیدارشناسی ادراک از آثار مختلف هوسرل، به‌ویژه کتاب ایده‌ها ... ІІ و تأملات دکارتی بهرۀ فراوانی برده است. اما تأمل در نوع نگرش مرلوپونتی دربارۀ ثنویت تن‌ـ‌سوژۀ دکارتی و مقایسۀ آن با دیدگاه هوسرل، تمایز میان این دو نوع نگرش را آشکار می‌سازد. اگرچه هوسرل در برخی آثارش بر پیوند نزدیک تن و سوژه تأکید ...  بیشتر

اسطوره شناسی یونانی در نگاهی فرا تاریخی

مریم صانع پور

دوره 8، شماره 31 ، مهر 1391، ، صفحه 41-54

https://doi.org/10.22054/wph.2012.5851

چکیده
  تمدن هر ملتی در بردارنده تمامی عناصر فرهنگی آن ملت است و اسطوره ها نخستین بن مایه های فرهنگی آن هستند. کارل گوستاو یونگ معتقد است اسطوره ها در روان جمعی هر ملتی حضور دارند و ویکو نیز عقیده دارد اندیشمندان هر عصری می توانند با بررسی اسطوره های ملت ها به اکتشاف دوباره تاریخ نائل شوند. اسطوره های باستانی به علت فرا تاریخی بودنشان نمونه ...  بیشتر

انسان در جهان یا جهان در انسان«جستاری در خصوص رابطه انسان با جهان از نگاه صدرالمتألهین»

فاطمه سلیمانی

دوره 11، شماره 44 ، دی 1394، ، صفحه 41-60

https://doi.org/10.22054/wph.2016.6730

چکیده
  فیلسوفان اسلامی در خصوص رابطۀ انسان با جهان بر این باورند که انسان، عالم صغیر است و جهان، انسان کبیر.در این نگاه انسان عصاره و چکیدۀ جهان محسوب می­شودوجامعیت او به واسطۀ روح الهی و ملکوتی است که در او دمیده شده است.از بین فلاسفه ملاصدرا معتقد است که هنگامی که بدن انسان با حرکت جوهری به مرحلۀ «تسویه»رسید،استعداد و قابلیت لازم ...  بیشتر

فضیلت، علم و سعادت مبنای اخلاق دکارت

حمزه حجت حاتم پوری؛ محمدرضا اسدی

دوره 12، شماره 47 ، مهر 1395، ، صفحه 41-60

https://doi.org/10.22054/wph.2016.7293

چکیده
  این مقاله دربارۀ نظام اخلاقی در منظومۀ فکری دکارت است. در مرحلۀ اول این نوشتار می‌خواهیم نشان دهیم که حتی اگر بپذیریم دکارت یک نظریۀ منسجم و نظام‌مند اخلاقی پرورش نداده و به‌طور خاص‌تر کتابی مستقل و صریح  درخصوص فلسفۀ اخلاق ننوشته است، اما دغدغه‌های اخلاقی دارد و میان انواع سبک‌های زندگی و رفتارهای مختلف تفاوت جدی می‌نهد. او ...  بیشتر

سخنوری در گزارندگی فلسفی

احمد علی حیدری

دوره 13، شماره 50 ، تیر 1396، ، صفحه 41-64

https://doi.org/10.22054/wph.2017.7707

چکیده
  گزارندگی با سنت سخنوری نسبتی نزدیک دارد. از همان روزگار افلاطون و تکوّن اندیشة فلسفی، بر تمایز و استقلال برهان و سخنوری به منزلة دو صورت متفاوت از قیاس تأکید می‌شد. در عین حال به یمن تدقیق ارسطو در مناسبات میان این رهیافت‌ها، مواردی از مشابهت زمینه‌های قرابت این دو عرصه فراهم شد. گزارندگی فلسفی در سدة بیستم ضمن توجه به اهمیت خطابه ...  بیشتر

تحلیل وبررسی فایده‌گرایی عمل محور اسمارت

محمد حسین ارشدی؛ سحر کاوندی؛ محسن جاهد

دوره 11، شماره 43 ، مهر 1394، ، صفحه 43-70

چکیده
  مسائل اخلاقی در سه حوزة: فرااخلاق، اخلاق هنجاری و اخلاق کاربردی مورد بحث و بررسی قرار می­گیرد. فایده­گرایی یکی از دیدگاه­های مهم در حوزة اخلاق هنجاری است. جی. جی. سی. اسمارت یکی از برجسته­ترین فایده­گرایان عمل­محور بوده و اندیشه­ی وی تا حدّ زیادی متأثر از آراء سیجویک است. اسمارت بیشتر کوشیده است که به دو اشکال رایج علیه فایده­گرایی ...  بیشتر

معیار تمایز معقولات‌ سه‌گانه (تحلیل نقدهای استاد مطهری بر آرای صدرالمتألّهین و حاجی سبزواری)

سیاوش اسدی؛ محمد سعیدی مهر

دوره 9، شماره 33 ، فروردین 1392، ، صفحه 43-62

https://doi.org/10.22054/wph.2013.5859

چکیده
  مفاهیم کلی (معقولات) به سه دستة اولی، ثانی فلسفی و ثانی منطقی تقسیم می‌شوند. "صدرالمتألّهین"، انتزاع مفاهیم‌کلی از امور عینی و نیز نحوة وجود این مفاهیم در ذهن را ملاک تمایز معقولات قرار می‌دهد و "حاجی‌سبزواری"، معیار تمایز معقولات را در ذهنی یا عینی بودن ظرف عروض و اتصاف می‌داند. از طرفی، "مطهری" برمبنای نظریة وجود رابط و نفسی در دیدگاه ...  بیشتر

مسئله دشوار شعور و ثنوی گرایی ذاتی

رضا اکبری

دوره 2، شماره 7 ، مهر 1385، ، صفحه 43-54

https://doi.org/10.22054/wph.2006.6676

چکیده
  استدلال‌های تصورپذیری، تبیینی و معرفت، سه استدلالی هستند که با رویکرد اول شخص به مسئله شعور، نخست شکافی معرفت شناختی و در پی آن شکافی وجود شناختی و در پی آن شکافی وجود شناختی را میان تجربه ذهنی و امور مادی به اثبات می‌رسانند که به تعبیری نادرست عبارت است از نظریان ماده گرایانه در باب شعور و تمایز مسئله دشوار از مسائل آسان آن. استراتژی ...  بیشتر

تفکر فلسفی در ایران معاصر

علی اصغر مصلح

دوره 1، شماره 3 ، مهر 1384، ، صفحه 43-60

https://doi.org/10.22054/wph.2005.6696

چکیده
  پرسش از تفکر فلسفی در ایران معاصر را باید پر اهمیت تلقی کرد از ذهن و روح ایرانی که در طول تاریخ مأنوس با اندیشه حکمی و فلسفی و منشأ پیدایش نظام‌های بزرگ فلسفی بوده است انتظار می‌رود که در طول دوره تلاقی با عالم مدرن نیز از اندیشیدن باز نایستاده باشد. تحقیق در وضع تفکر فلسفی در ایران دوره جدید علاوه بر اهمیت فی‌نفسه، ما را با فضاهای ...  بیشتر

فارابی، الحروف و فراهست‎شناسی

احمد عسگری؛ سینا سالاری خرم

دوره 13، شماره 49 ، فروردین 1396، ، صفحه 43-64

https://doi.org/10.22054/wph.2017.7618

چکیده
  فارغ از باب دوم کتاب‌الحروف که به سیر تکوین زبان و صنایع قیاسی می‎پردازد، دو باب اول و سوم عمدتا به توضیح در خصوص معانی حروف فلسفی اختصاص یافته است. به نظر می‎رسد این ساختار اتفاقی نبوده و حکایت از برنامه فراهست‎شناختی الحروف دارد. ابتدا با طرح مسئله‎ای فراهست‎شناسانه در خصوص نسبت میان جهان، تمثل جهان و زبان، نشان می‎دهیم ...  بیشتر

علیه دیدگاه وزن دهی برابر در معرف‌شناسی اختلاف نظر

امید کریم زاده

دوره 14، شماره 56 ، دی 1397، ، صفحه 43-59

https://doi.org/10.22054/wph.2019.27680.1481

چکیده
  در این مقاله علیه دیدگاه مصالحه‌گرایی در معرفت‌شناسی اختلافِ نظر استدلالی عرضه می‌کنم. یکی از مهم‌ترین دلایل مؤید دیدگاه مصالحه‌گرایی این فرض است که وضعیت معرفتی دراختلافِ نظر بین دو همتای معرفتی متقارن است. چنین تقارنی می‌تواند دیدگاه مصالحه‌گرایی را موجه کند. اگر چنین باشد اثبات نامتقارن بودن وضعیت معرفتی میان دو همتا را می‌توان ...  بیشتر

روح «معنا» در تفکر ابن‌عربی

مسعود حاجی ربیع؛ محمد فنایی اشکوری

دوره 10، شماره 38 ، تیر 1393، ، صفحه 45-60

چکیده
  «معنا» در اندیشة "ابن‌عربی"، حقیقتی کلی و مشترک میان مراتب معنایی یک واژه است. هر واژه مراتبی را از معنا دارا است که به صورت حقیقی بر همة آنها صدق می‌کند. این حقیقت مشترک، روح واحد حاکم بر معانی یک واژه را شکل می‌دهد. این نظریه، بر آیات الاهیاتی قرآن (آیات ناظر به اوصاف خدا) تطبیق می‌کند و براساس آن، نسبت محمولات این آیات به موضوع ...  بیشتر

چالش گادامر و هرش بر سر معیار درستی تفسیر

حمیده ایزدی نیا؛ اصغر واعظی

دوره 10، شماره 39 ، مهر 1393، ، صفحه 45-58

چکیده
  چکیده "هرش"بر این باور است کهنظریه‌ هرمنوتیکی "گادامر" به پلورالیسم و نسبیت‌انگاری می‌انجامد. هرش به پیروی از عالمان هرمنوتیکی رمانتیک هدف خوانش متن را دستیابی به قصد مؤلف می‌داند، اما در نظر گادامر، فهم عبارت‌است‌از تفاهم و توافق با دیگری، نه کشف قصد و نیت دیگری. بنابراین هرش معتقد است معنای متن از قبل تعین‌یافته است و هدف از ...  بیشتر

نسبت نظریه عدالت راولز با فلسفه حق هگل

میثم سفید خوش؛ یوسف شاقول

دوره 3، شماره 12 ، دی 1386، ، صفحه 45-64

https://doi.org/10.22054/wph.2008.5741

چکیده
  جان راولز نظریه عدالت خویش را اساسا در تقابل مستقیم با نظریه فایده گرایی شکل داده است زیرا معتقد است فایده گرایی آماده است تا آزادی و عدالت را برای تامین منفعت و سعادت افراد جامعه قربانی کند. راولز به منظور ارائه نظریه ای که از آفات فایده گرایی و به ویژه فردگرایی افراطی آن بری باشد ضروری می بیند تا راهکارها و مفاهیم اساسی فلسفه حق هگل ...  بیشتر

درآمدی بر فلسفۀ منطق ارسطو

غلامرضا ذکیانی

دوره 4، شماره 15 ، مهر 1387، ، صفحه 45-61

https://doi.org/10.22054/wph.2008.5753

چکیده
  فلسفۀ ‌منطق علمی پسینی است و دربارۀ مبانی فلسفی منطق از سویی، و مسائل فلسفی ناشی از مباحث منطقی از سوی دیگر بررسی می‌کند. فلسفۀ منطق ارسطو تاکنون تدوین نشده است؛ اما برای تطبیق دو منطق قدیم و جدید لازم است مبانی فلسفی منطق ارسطو را استخراج کنیم، زیرا ممکن است با مشاهدۀ پاره‌ای اختلافات یا اشتراکات ظاهری به وجود وحدت یا تضاد میان آنها ...  بیشتر

تبیین تطبیقی اهداف آموزش فلسفه به کودکان در کشورهای مختلف

محسن فرمهینی فراهانی؛ محمد حسن میرزا محمدی؛ اسماعیل خارستانی

دوره 4، شماره 16 ، دی 1387، ، صفحه 45-70

https://doi.org/10.22054/wph.2009.5760

چکیده
  با توجه به اهمیت آموزش فلسفه به کودکان در دوران معاصر، این مقاله با استفاده از روش تطبیقی به تبیین اهداف آموزش فلسفه به کودکان پرداخته است. نتایج به دست آمده در این بررسی نشان می‌دهد که از مهم‌ترین اهداف آموزش فلسفه به کودکان، برای مثال در ایالات متحده، پرورش تفکر و استدلال و بهبود یادگیری و به طور کلی پرورش مهارت‌هایی است که هر فرد ...  بیشتر

نقد شوپنهاور از فلسفة اخلاق کانت

محمدرضا عبداله نژاد

دوره 10، شماره 37 ، فروردین 1393، ، صفحه 45-62

https://doi.org/10.22054/wph.2014.6143

چکیده
  مفهوم «اراده» جزء یکی از مفاهیم کلیدی فلسفة اخلاق "کانت" و "شوپنهاور" محسوب می شود. در نظام اخلاقی کانت، اراده زمانی وجهة اخلاقی پیدا می‌کند  که کاملاً تابع عقل و قوانین ماتقدم و مطلق آن باشد. اما شوپنهاور معتقد است که چون ارادة انسان مقدم بر عقل اوست، بنابراین عقل نمی‌تواند اراده را به انجام کاری وادارد. او به‌جای عقل، انگیزه‌ها ...  بیشتر

تحلیل رفتار استنادی نویسندگان مقالات فصلنامۀ حکمت و فلسفه دانشگاه علامه طباطبائی (ره) (1393-1384)

مهدی بهنیافر؛ امیرحسین رجب زاده عصارها؛ زهره عباسیان

دوره 12، شماره 48 ، دی 1395، ، صفحه 45-64

https://doi.org/10.22054/wph.2017.7507

چکیده
  پژوهش حاضر به بررسی وضعیت استنادی مقالات منتشرشده در فصلنامۀ حکمت و فلسفه در دورۀ ده‌سالۀ 1384 تا 1393 می‌پردازد. این پژوهش با استفاده از روش تحلیل استنادی و بررسی کیفی انجام شده و داده‌ها با استفاده از قابلیت‌های آماری نرم‌افزار اکسل تجزیه و تحلیل شده‌اند. در این تحلیل، بخش‌هایی به تحلیل آماری مآخذ مقالات، متوسط تعداد استنادها، ...  بیشتر

تحلیل انتقادی برهان امکانِ آکویناس و نقد پلانتینگا بر آن

حسین شمس

دوره 14، شماره 53 ، فروردین 1397، ، صفحه 45-60

https://doi.org/10.22054/wph.2018.8665

چکیده
  برهان امکان که در آثار بسیاری از اندیشمندان اسلامی و غربی، تقریری از آن دیده می­شود، یکی از براهین اثبات وجود خدا است که وجود یک موجود ضروری را از طریق ممکن بودن موجودات اثبات می­کند. آکویناس با ترکیب برهان حدوث متکلمان و برهان علیّت، تقریری از این برهان ارائه داده که  شبیه برهان وجوب و امکان در فلسفه و کلام اسلامی است. این نوشتار ...  بیشتر

اعتباریات اجتماعی و نتایج معرفتی آن؛ بازخوانی دیدگاه علامه‌طباطبائی

قاسم پورحسن

دوره 9، شماره 36 ، دی 1392، ، صفحه 47-70

چکیده
  نظریة «اعتباریات»، یک ابداع نظری و ابتکاری معرفت‌شناسانه است که با رویکرد روانشناسی - معرفت‌شناختی تدوین شده‌است. علامه‌طباطبائی اعتباریات را افکار عملی و اجتماعی انسان بر می‌شمارد که آدمی به کمک عوامل احساسی می‌کوشد تا میان دو جهان حقیقی، وساطت بر قرار سازد. علامه‌طباطبائی به‌مثابه طرحی بدیع، نظریة اعتبارات را تدوین ...  بیشتر

بازخوانی اعتباریات علامه طباطبائی در پرتو نظریه اومولت

حسین هوشنگی؛ احمد پاکتچی

دوره 12، شماره 45 ، فروردین 1395، ، صفحه 47-64

چکیده
  هر یک   از علامه طباطبایی و یاکوب اوکسکول با ابتنا واتکا بر واقعیات زیستی و تکوینی جانداران به نظریه پردازی در حوزه جهان ادراکی و   انسان پرداخته اند . نظریه اعتباریات علامه طباطبایی و نظریه اومولت  اوکسکول از این حیث در اهداف واجد همسانی ها و قرابت هایی است که بستری را مهیا می کند تا بتوان پاره ای امکانات و قابلیت های تئوریک ...  بیشتر

ارزیابی آراء برخی حکیمان درباب صدور یا جعل

منیره پلنگی

دوره 8، شماره 29 ، فروردین 1391، ، صفحه 47-76

https://doi.org/10.22054/wph.2012.5837

چکیده
  در این مقاله آراء متفکرانی که هرکدام بنوبه خود می‌تواند نماینده وحتی گاه مؤسس مکتب خاصی قلمداد شود، در زمینة جعل و صدور مورد ارزیابی قرار گرفته است. در آغاز به نظر می‌رسد که باید بتوانیم در یک تقسیم کلی حکماء را صرفاً در دو گروه جای دهیم: یک گروه آن‌هایی که در چارچوب کثرت و تباین وجودات، علیت و جعل را به معنای مرسوم آن تلقی کرده ولذا ...  بیشتر

شأن اخلاقی نفس (جایگاه اعتقاد به نفس در حل مسائل اخلاقی از نگاه غزالی و آکویناس)

زهره سادات ناجی؛ محسن جوادی

دوره 6، شماره 24 ، دی 1389، ، صفحه 47-60

https://doi.org/10.22054/wph.2011.6122

چکیده
  محمد غزالی و توماس آکویناس به ترتیب در جهان اسلام و مسیحیت، نقشی تأثیرگذار بر اندیشمندان پس از خود داشتند. نگاه دینی آن‌ها در آثارشان نمایان است و یکی از مسائلی که به تبع نگرش دینی، هر دو متفکر به آن معتقدند، مسئله تمایز نفس و بدن است. این موضوع اگرچه سابقه‌ای به قدمت اندیشه یونان باستان دارد، اما نوع نگاه دینی غزالی و آکویناس، نتایج ...  بیشتر

جهان وطنی نوری به مثابۀ اتوپیای اشراقی

سید محمد علی دیباجی؛ مصطفی عابدی

دوره 13، شماره 51 ، مهر 1396، ، صفحه 47-62

https://doi.org/10.22054/wph.2017.8065

چکیده
  با توجه به جایگاه نور در حکمت اشراق این سوال پیش می­آید که چرا سهروردی از یک سو نور را به جای وجود بر­گزیده و از سوی دیگر از شرق و غرب جغرافیایی که در مورد وطن به کار می­رود، استفاده می­کند.  پاسخ اصلی نوشتة حاضر اثبات جهان­میهنی اشراقی از منظر سهروردی است. در این مجال با بررسی هستی­شناسی نوری و به تبع آن معنای وطن از منظر ...  بیشتر

از تئوری تا واقعیت: خودآیینی کانت بدیلی برای اخلاقِ دیگرآیین لویناس

اعظم محسنی؛ علی فتح طاهری

دوره 15، شماره 58 ، تیر 1398، ، صفحه 47-73

https://doi.org/10.22054/wph.2019.18467.1316

چکیده
  کانت و لویناس، هر دو کار خود را با نقد سنت غربی قبل از خود آغاز می‌کنند؛ کانت از سنتی انتقاد می‌کند که اعتبار را به عین، در مقابل ذهن، می‌دهد و در نهایت باعث فراگیر شدن فضای شک در حوزۀ معرفت شناسی و اخلاق می‌شود. کانت با طرح انقلاب کپرنیکی و اعتبار بخشیدن به فاعل شناسا، چه در حوزۀ اخلاق و چه در حوزۀ معرفت شناسی، به نوعی سعی می‌کند اعتبار ...  بیشتر