آزادی استعلایی و فلسفه‌ی تاریخ کانت

سیده معصومه موسوی

دوره 16، شماره 62 ، تیر 1399، ، صفحه 177-206

https://doi.org/10.22054/wph.2019.40983.1709

چکیده
  مفهوم آزادی یکی از محوری‌ترین مفاهیم در فلسفة کانت است که هم در عقل نظری و هم عقل عملی نقشی تعیین‌کننده دارد. به این معنا که از منظر برخی مفسران، فاعلیت و خودانگیختگی عقل در شناخت نظری، در حقیقت تعبیری دیگر از خودقانون‌گذاری و آزادی است. از سوی دیگر، در عقل عملی، مفهوم آزادی نقشی محوری دارد. به این معنا که عقل عملی به عنوان امکان تعین‌بخشی ...  بیشتر

نگرشی صدرایی به آزمایش‌های بنجامین لیبت دربارۀ ارادۀ آگاهانه

محمد حسین زاده

دوره 14، شماره 54 ، تیر 1397، ، صفحه 180-207

https://doi.org/10.22054/wph.2018.9169

چکیده
  یکی از چالشهای جدید اختیار که بر پایۀ برخی یافته‌های علوم تجربی مطرح شده، آزمایشی است که بنجامین لیبت دربارۀ فرآیندهای مغزی که به قصد و ارادۀ انسان منجر می‌شوند، انجام داده است. او در این آزمایش به این نتیجه رسید که این چنین نیست که انسان ابتدا اراده کند و بعد مغز به کار بیفتد و فرمان اراده را اجرا کند و در نتیجۀ آن اندام‌ها حرکت کنند، ...  بیشتر

آیا می‌توان دربارة نفس استعلایی حکم اخلاقی صادر کرد؟ معضل اخلاق در رسالة منطقی-‌فلسفی

رضا مثمر

دوره 15، شماره 60 ، دی 1398، ، صفحه 185-215

https://doi.org/10.22054/wph.2019.43541.1735

چکیده
  ویتگنشتاین در صفحات پایانی رسالة منطقی-فلسفی به موضوع اخلاق می‌پردازد. وی در رساله و دفترچه ‌یادداشت‌ها می‌کوشد با فروکاهش مفهوم خوبی به مفهوم خوش‌کامی و سپس با تعریف خوش‌کامی به هماهنگی با جهان و پذیرش آن در کلیتش تصویری از «موضوع» اخلاق به دست دهد. در رساله، ویتگنشتاین نفس در معنای تجربی‌اش را از نفس در معنای مابعدالطبیعی‌اش ...  بیشتر

فلسفه
چیستیِ استدلال اخلاقی: تحلیل و نقد دیدگاه پرینز

میثم مولایی؛ زهرا خزاعی؛ محمد لگنهاوزن

دوره 19، شماره 76 ، دی 1402

https://doi.org/10.22054/wph.2023.74548.2164

چکیده
  آیا قضاوت‌های اخلاقی ما برآمده از استدلال اخلاقی است؟ اگر خیر، پس استدلال اخلاقی چه کارکردی دارد و ماهیت آن چیست؟ جسی پرینز، در پاسخ به این سؤالات معتقد است که اخلاق ریشه در خود ما دارد. درستی و نادرستی آن چیزی است که ما آن را درست یا نادرست می‌دانیم، زیرا اخلاق برساختی انسانی است که ریشه در احساساتی دارد که این احساسات خود برآمده ...  بیشتر

حکمت داستان‌سرایی در فرآیند طراحی معماری موزه

محمد کاظمی

دوره 19، شماره 75 ، مهر 1402، ، صفحه 161-192

https://doi.org/10.22054/wph.2022.62322.1999

چکیده
  طراحی موزه، فرآیند چندبعدی و ترکیبی است و رشته­ها و مراحل مختلف را در بر می­گیرد. تقریباً از دهه 1930 میلادی از داستان­سرایی در فرآیند طراحی معماری موزه­ها برای انتقال معانی و ارتباط نزدیک با جهان و انسان استفاده شده است. داستان­سرایی نوشتاری، کلامی، بصری و فضایی روش­های مختلف برای ارتباط بر قرار کردن موزه­ها با بازدیدکنندگان ...  بیشتر

لوکوربوزیه، بازی، باتای؛ تفسیرِ کلیسای رُنشان براساسِ مفهومِ بی‌صورت در فلسفۀ باتای

نگار صبوری؛ امیر نصری

دوره 16، شماره 64 ، دی 1399، ، صفحه 165-188

https://doi.org/10.22054/wph.2020.55271.1893

چکیده
  لوکوربوزیه و باتای که از مخالفانِ معماری بود، به ظاهر دو چهرۀ متضادند. اما میانِ این دو رابطه‌ای هست. لوکوربوزیه زمانی که مشغولِ ساختِ رُنشان بوده سهم ملعونِ باتای را می‌خواند. «بازی» از مفاهیمِ مشترک در دستگاهِ نظریِ این دوست که شاید اندکی متفاوت باشد. در این مقاله با مروری بر کلیسای رُنشانِ لوکوربوزیه به جستجوی این نسبت خواهیم ...  بیشتر

فلسفه
انسان به‌ مثابۀ رخداد خرد‌ـ زبان؛ تفسیری ارسطویی ـ هایدگری از داستان «گزارشی به فرهنگستان» اثر فرانتس کافکاا

حسین قسامی؛ محمد اصغری

دوره 19، شماره 74 ، تیر 1402، ، صفحه 169-192

https://doi.org/10.22054/wph.2023.72073.2138

چکیده
  این پژوهش با واکاوی داستان «گزارشی به فرهنگستان» اثر فرانتس کافکا و ملاحظه‌ی آن درزمینۀ آرای ارسطو و هایدگر در تبیین انسان، کوشیده است تا به قرائت تازه‌ای از مفهوم انسان دست یابد. ارسطو بنیاد انسان را مفهوم خرد یا لوگوس می‌انگارد، او در سه اثر مهم خود یعنی «سیاست»، «اخلاق نیکوماخوس» و «شاعری» به کرّات این عقیده ...  بیشتر

اعتراضی به مدل شاخه‌ای برای زمان

میثم زندی گوهرریزی؛ لطف الله نبوی

دوره 14، شماره 56 ، دی 1397، ، صفحه 173-192

https://doi.org/10.22054/wph.2019.18850.1322

چکیده
  امکان استقبالی یک بحث قدیمی میان فلاسفه در طول تاریخ فلسفه بوده‌است. از یک سو، ارسطو معتقد است رخدادهای آینده به امکان رخ می‌دهند. از سوی دیگر، دئودوروس بر این باور است آنچه در آینده رخ می‌دهد، هم اکنون متعین شده است. دئودوروس استدلالی بر له جبرگرایی بر اساس چند فرضیه ارائه کرده‌است. منطقدانان و فلاسفه تلاش می‌کنند تا با رد نخستین ...  بیشتر

ارسطو و موضوع متافیزیک

یاسمن هشیار

دوره 14، شماره 55 ، مهر 1397، ، صفحه 177-203

https://doi.org/10.22054/wph.2018.9367

چکیده
  بنا بر برخی تفاسیر، متافیزیک ارسطو اثری منسجم و یکپارچه نیست و موضوع واحدی را دنبال نمی‌کند؛ به عبارت دیگر، در هر دو یا سه کتاب، یک موضوع به عنوان موضوع متافیزیک معرفی می‌شود؛ مثلاً ارسطو در کتاب چهارم، از تعبیر بدیع «موجود بما هو موجود» و در کتاب هفتم از «اوسیا» به عنوان موضوع این دانش یاد می‌کند. در این مقاله سعی بر این ...  بیشتر

مقایسۀ میان وجهه‌ نظرهای هیدگر و گادامر درباب ایده‌های افلاطون

کاظم هانی؛ رضا سلیمان حشمت

دوره 17، شماره 66 ، تیر 1400، ، صفحه 177-202

https://doi.org/10.22054/wph.2021.51217.1838

چکیده
  تصور غالب راجع به فلسفه­ افلاطون این است که افلاطون با جدا کردن اشیاء محسوس از نمونه­ برتر آن‌ها در عالم ایده­ها، گام مهمی جهت شکل­گیری مابعدالطبیعه برداشته است. طبق نظر افلاطون، ایده­ها ذات یا ماهیت اشیاء محسوس را شکل می­دهند. ایده­ها هم شرط وجود اشیاء محسوس و هم شرط شناخت این اشیاء هستند. حال با توجه به این وجودشناسی ...  بیشتر

مفاهیم و معانی مشترک در باب طریقت و مقامات آن در ادبیات عرفانی ایران و اسپانیا با تاکید بر آثار و اقوال ابوسعید ابوالخیر و سانتاترسا

فائزه نوریان؛ نجمه شبیری

دوره 17، شماره 65 ، فروردین 1400، ، صفحه 181-206

https://doi.org/10.22054/wph.2021.49853.1813

چکیده
  سلوک به عنوان یکی از پربسامدترین مفاهیم درعرفان، برگرفته از یک دامنه مفهومی است که حول معنای راه رفتن یا رفتن شکل گرفته و به دامنه مفهومی دیگری الصاق شده است که همانا اندیشه عرفانی است؛ به طوری که گویی واقعا این فرایند را به مثابة راهی تصور کرده‌اند که در آن مقاماتی وجود دارد. همچنین مفهوم (Camino de Perfeccíon) در ادب عرفانی اسپانیا به معنای ...  بیشتر

سودآوری فلسفه برای سازمان‌ها و شرکت‌ها

نرگس نظرنژاد؛ مریم عسگری

دوره 17، شماره 67 ، مهر 1400، ، صفحه 183-210

https://doi.org/10.22054/wph.2021.62492.2002

چکیده
  مقالۀ حاضر، حاصل پژوهشی میان­رشته­ای در باب فلسفه و مدیریت و در حوزۀ فلسفۀ کاربردی است و در آن، از این پیش­فرض دفاع شده است که فلسفه می­تواند از طریق خدماتی که به مدیران سازمان­ها ارائه می­دهد، کارایی و سودآوری مجموعه­های تحت مدیریت آنان را افزایش دهد. خدمات مورد ادعای مقاله، در سه سطح  بررسی شده است: اندیشه­های فیلسوفان ...  بیشتر

مناسبات «کرامت» و «آزادی انسان» از منظر کانت

رقیه مظاهری؛ شهین اعوانی

دوره 18، شماره 71 ، مهر 1401، ، صفحه 185-208

https://doi.org/10.22054/wph.2022.67731.2073

چکیده
  از منظر کانت، آزادی به‌عنوان خودقانونگذاری اراده، خصوصیت کلی انسان است. او با قانون‌گذاری عقل عملی، اخلاق را بر پایه آزادی بنا می‌نهد. در فلسفة کانت، آزادی، مبنایی است که بر اساس آن انسان به‌عنوان شخص و فرد انسانی، دارای کرامت است. مفهوم آزادی، ملازم با قانون اخلاقی و عقل عملی است و در بستر طبیعت یافت نمی‌شود. قانون اخلاقی از آن ...  بیشتر

فلسفه
ارسطو، نظریة علل یا نظریة تبیین‌های چهارگانه؟

سیدامیرعلی موسویان

دوره 19، شماره 73 ، فروردین 1402، ، صفحه 187-210

https://doi.org/10.22054/wph.2023.70106.2108

چکیده
  کاربرد نابه‌جای «علت» در ترجمة آیتیون و انتقال محتوای مفهومی و متافیزیکی علت فاعلی به سایر علل به‌ویژه علت غایی، سبب تفاسیر و فهم نادرست از این مفهوم بوده است. اگر نسبت میان علت و تبیین در نظر گرفته نشود، خلط میان معنای علت در فلسفة جدید و آیتیا رخ می‌دهد که ناشی ازلحاظ نکردن تفاوت «نظر به واقع» و ذهن یا تمایز مقام ثبوت ...  بیشتر

جایگاه امور عملی در معرفت ارزیابی مقبولیت نظریۀ «تعدی عملی» در تقابل با ناب‌گرایی معرفتی

زینب سالاری؛ ابراهیم آزادگان

دوره 15، شماره 58 ، تیر 1398، ، صفحه 191-217

https://doi.org/10.22054/wph.2019.33639.1587

چکیده
  بنابر سنت رایج ناب‌گرایی معرفتی صرفاً عوامل مودی به صدق در حصول معرفت دخیل‌اند. نظریۀ «تعدی عملی» در مخالفت با این سنت استدلال می‌کند که اگر قائل به خطاپذیری در معرفت باشیم، باید به تأثیر عوامل غیرمعرفتی نظیر شرایط عملی فاعلین در تحقق معرفت نیز اذعان کنیم. در این مقاله نشان خواهیم داد که تقابل تعدی عملی با ناب گرایی نه تنها ...  بیشتر

روش نقدی ویتگنشتاین متأخر

احمد شرفشاهی؛ علی اکبر احمدی افرمجانی

دوره 15، شماره 57 ، فروردین 1398، ، صفحه 195-222

https://doi.org/10.22054/wph.2019.39500.1680

چکیده
  ویتگنشتاین در دورۀ متأخر فلسفۀ خود همچون دورۀ متقدم بر نقدی بودن روش و فعالیتِ فلسفی تأکید می‌کند، اگر چه آن را در دورۀ متأخر بسط می‌دهد. او در فقراتی از کتابِ پژوهش‌های فلسفی از این روش با عنوانِ درمانگرایانه بودن نیز یاد می‌کند که در فرآیندِ آن فیلسوف به آن چه موجباتِ مغالطی اندیشیدن و خلطِ مقولاتی را فراهم کرده است، پی می‌برد. ...  بیشتر

بررسی جاودانگی نفس و نسبت آن با سعادت از نظر اسپینوزا در مقایسه با دیدگاه ملاصدرا

مهدی گنجور

دوره 15، شماره 59 ، مهر 1398، ، صفحه 195-230

https://doi.org/10.22054/wph.2019.33735.1590

چکیده
  مسئلۀ «جاودانگی» را (به‌عنوان یک امر فطری) می‌توان از ابعاد مختلف وحیانی، عرفانی، عقلی و فلسفی مورد پژوهش قرارداد. در این مقاله، ازمنظر فلسفی به بررسی انتقادی نفس‌شناسی و جاودانگی در اندیشه باروخ اسپینوزا با تکیه ‌بر مبانی حکمت متعالیه پرداخته‌شده است. اسپینوزا همچون صدرالمتألهین معتقد به خلود و بقای نفس است؛ با این تفاوت ...  بیشتر

فلسفه
مطالعه و نقد دیدگاه سنتی درباره عدم تقارن موضوع-محمول

هومن محمد قربانیان

دوره 18، شماره 72 ، دی 1401، ، صفحه 195-217

https://doi.org/10.22054/wph.2023.67063.2061

چکیده
  در دیدگاه رایج درباره رابطه میان مقوالت زبانی و مقوالتی وجودشناختی که از ارسطو به ما رسیده است، مقوالت نحوی تطابق کاملی با مقوالت متافیزیکی دارند و مدلول لفظی که موضوع جمله است جزو مقوله وجودی متفاوتی نسبت به مدلول لفظ محمول است. این دیدگاه به عدم تقارن وجودشناختی موضوع و محمول شناخته میشود و در منطق ارسطو به یک شکل و در منطق فرگه به ...  بیشتر

واقع‌گراییِ صدرا و ویتگنشتاین

مهدی محمدی؛ اصغر واعظی

دوره 18، شماره 69 ، فروردین 1401، ، صفحه 198-226

https://doi.org/10.22054/wph.2022.62258.1998

چکیده
  طباطبائی و مطهری فلسفة صدرا را یک فلسفة واقع‌گرایانه می‌دانند و در کتاب «اصول فلسفه و روش رئالیسم» مدعی نوعی واقع‌گرایی هستند. ایلهام دیلمان (Ilham Dilman) نیز معتقد است که رد واقع‌گرایی از سوی ویتگنشتاین سبب نمی‌شود که او یک تصوّرگرا باشد. بلکه ویتگنشتاین نیز به یک معنا واقع‌گرا محسوب می‌شود. این مقاله به بررسی و مقایسة واقع‌گراییِ ...  بیشتر