بررسی انتقادی شأن علین در فلسفه دکارت (نگاهی تطبیقی در مبحث ادراکات)

سیدصدرالدین طاهری

دوره 2، شماره 8 ، دی 1385، ، صفحه 43-56

https://doi.org/10.22054/wph.2007.6681

چکیده
  رنه دکارت بنیانگذار فلسفه جدید غرب در قرن هفدهم میلادی، فلسفه خود را براساس شک دستوری و گذشتن از همه باورهای پیشین خود بنیان نهاد و به تدریج با تکیه بر یک شهود غیرقابل انکار یعنی «می‌اندیشیم» کوشش کرد تا فلسفه‌ای را بنیاد دهد که از آغاز تا انجام خود یقینی باشد. ارزش انقلابی نخستین گام دکارت قابل انکار نیست ولی ممکن است برخی گام‌های ...  بیشتر

معرفت‌شناسیِ اخلاقیِ سقراط: پیوندِ نظر و عمل در نوشته‌های آغازینِ افلاطون

ایمان شفیع بیک

دوره 12، شماره 46 ، تیر 1395، ، صفحه 51-72

https://doi.org/10.22054/wph.2016.6749

چکیده
  نوشته‌های آغازین افلاطون حول محور نوعی معرفت می‌گردند که متعلَقِآنفضیلت‌های اخلاقی ا‌ست. دیدگاهِ معرفت‌شناختیِ این نوشته‌ها نظر را با عمل گره می‌زند؛ چراکه بر اساس آن، معرفت به فضیلتِ اخلاقی، ما را در عمل نیز اخلاقی، و جهل به آن، ما را مبتلا به رذیلت می‌سازد. اراده نیز از معرفت پیروی می‌کند؛ به‌گونه‌ای که اگر کسی نیکی را بشناسد، ...  بیشتر

نقد و بررسی روش‌شناسی در فلسفه دکارت و آراء پوپر

مهین عرب

دوره 5، شماره 20 ، دی 1388، ، صفحه 53-74

https://doi.org/10.22054/wph.2010.5782

چکیده
  قطعا تفکرات فلسفی در دوران مدرنیته در رشد و توسعه فرهنگ و تمدن مغرب زمین نقشی اساسی به عهده داشته است. در این میان، آن گروه از فلاسفه که علاوه بر ارائه آراء صرفاً نظری، در صدد پیشنهاد روشی کارآمد در مطالعه پدیده‌های طبیعی و انسانی بوده‌اند، تاثیر بیش‌تری در نهادینه کردن و کاربردی کردن تفکرات فلسفی در رشد علمی، تکنولوژیکی و فرهنگی ...  بیشتر

آزادی اجتماعی از دیدگاه علامه طباطبائی ره و کانت

هاجر نیلی احمد آبادی؛ علی کرباسی زاده

دوره 8، شماره 31 ، مهر 1391، ، صفحه 55-80

https://doi.org/10.22054/wph.2012.5852

چکیده
  این مقاله بر آن است که به بررسی تطبیقی آزادی اجتماعی از دیدگاه دو فیلسوف و متفکر جهان اسلام و جهان غرب، علامه طباطبائی و کانت بپردازد. در دو بخش نخست دیدگاه علامه و سپس دیدگاه کانت مطرح می شود و در بخش آخر مقایسه و تطبیق نظرگاه ای دو بیان می گردد. علامه آزادی حقیقی را آزادی از همه قیود، جز عبودیت الهی می داند اما کانت آزادی حقیقی را آزادی ...  بیشتر

«ایمان گروی»

محسن جوادی

دوره 2، شماره 7 ، مهر 1385، ، صفحه 55-57

https://doi.org/10.22054/wph.2006.6677

چکیده
  اینمان گروی بنا به تعریف مؤلف «نظریه‌ای است که براساس آن باورهای دینی نیازمند توجیه معرفت شناختی نیست» (ص 14). مراد مؤلف از توجیه معرفت شناختی آنطور که از مطالب کتاب برمی‌آید همان استدلال و در واقع توجیه استنتاجی است. ایمان گروی بنا به تعریف فوق دامنه گسترده‌ای دارد و در میان متفکران مسلمان هم نشانه‌هایی از آن وجود دارد، اما ...  بیشتر

پیوند معرفت و قدرت در فلسفه سیاسی افلاطون

عبدالرسول حسنی فر؛ محسن کدیور

دوره 3، شماره 9 ، فروردین 1386، ، صفحه 55-75

https://doi.org/10.22054/wph.2007.6685

چکیده
  اساسی‌ترین اصل فلسفه سیاسی افلاطون، قرار گرفتن ساختار مدینه فاضله براساس قدرتی است که فقط از طریق معرفت و شناخت حقیقی به‌دست می‌آید. از دیدگاه افلاطون ملاک قدرت در جامعه معرفت است، به‌طوری که هرکس در جامعه معرفت بیشتری داشته باشد، شایستگی بیشتری برای کسب قدرت دارد. افلاطون چاره رهایی از بحران و دگرگونی سیاسی را استواری سیاست بر ...  بیشتر

خاستگاه نوافلاطونی مسألۀ شر از دیدگاه دیونیسیوس مجعول

امیر نصری

دوره 8، شماره 30 ، تیر 1391، ، صفحه 57-68

https://doi.org/10.22054/wph.2012.5845

چکیده
  دیدگاه دیونیسیوس مجعول در باب شر متأثر از سنت نوافلاطونی است. او همچون فیلسوفان نوافلاطونی، شر را فقدان و نقصان می‌دانست و بر این عقیده بود که شر فی‌نفسه و به ‌ماهو شر موجود نیست، چراکه هر موجودی برخاسته از خیر است و در آن مساهمت دارد. از این‌رو، هر آنچه فاقد خیر باشد، اصلاً امکان وجود نمی‌یابد. وی بر این مبنا، شر را همان فقدان کمال ...  بیشتر

آیا ویتگنشتاین ایمان‌گراست؟نگاهی مجدد به معرفت شناسی دینی منسوب به او

مصطفی حسینی کلگار؛ محمد محمدرضایی

دوره 10، شماره 39 ، مهر 1393، ، صفحه 59-94

چکیده
  چکیده در باب ایمان‌گرایی ویتگنشتاینی دو پرسش مغفول‌افتاده: اولاً آیا "ویتگنشتاین" صراحتاً از ایمان‌گرایی دفاع کرده‌است؟ و ثانیا آیا ایمان‌گرایی از اندیشه‌های او. قابل استنباط می‌باشد؟ در مقاله حاضر پس از پژوهشی در چیستی ایمان‌گرایی، نشان داده‌شده ادعای انتساب ایمان گروی به ویتگنشتاین اغلب بر مبنای تفسیری خاص از بخشی از آموزه‌های ...  بیشتر

نقد و بررسی نظریه امام خمینی (ره) درباره جعل

صدر الدین طاهری؛ محمد هادی توکلی

دوره 5، شماره 19 ، مهر 1388، ، صفحه 59-73

https://doi.org/10.22054/wph.2009.5775

چکیده
  در مورد اینکه جعل و آفرینش به چه چیزی تعلق می‌گیرد، نظریات گوناگونی ارائه شده است و در میان آراء مختلف، مرحوم امام خمینی (قدس سره) نظری خاص در مسئله جعل دارند و با توجه به اینکه ایشان قائل به توحید عرفاء یعنی وحدت شخصی وجود بوده‌اند و طبق این دیدگاه نمی‌توان گفت که وجود مجعول است، چرا که کثرت حقیقی در موجودات تحقق می یابد، امام مجعول ...  بیشتر

تصویر خدا در اندیشۀ دو حکیم مسلمان (ناصرخسرو و سنایی)

مجتبی مجرد؛ عبداله رادمرد

دوره 10، شماره 38 ، تیر 1393، ، صفحه 61-74

چکیده
  سیمای خداوند در هر فرهنگ و تمدنی به‌گونه‌ای خاص ترسیم شده‌است. این تصویر از خدا که زاییدۀ باورها و عقاید خاص یک مکتب یا اندیشه است به‌صورتی مستقیم در افکار و اعمال افراد و نیز ساخت ایدئولوژی و جهان‌بینی آنها تأثیر‌گذار است. تلاش ما در این نوشتار بر این خواهد بود تا به بررسی و مقایسه تصویر خداوند در نگاه دو حکیم مسلمان یعنی "ناصرخسرو ...  بیشتر

"نیچه" و رویکرد دیونوسوسی به زندگی و مرگ

حمیدرضا محبوبی آرانی

دوره 9، شماره 35 ، مهر 1392، ، صفحه 61-82

چکیده
  در نظر "شوپنهاور"، مواجهة آدمی با مرگ و رنج از او موجودی متافیزیکی ساخته است که به‌معنای جستجوگری برای یافتن پاسخ یا معنایی برای آن‌هاست. نیچه در فلسفة خود از همان ابتدا تا حد زیادی با این برداشت شوپنهاوری موافق است و ازاین‌رو در این مقاله کوشیده‌ام نشان دهم چگونه نیچه در آثار گوناگونش که هر کدام بازنمایندة مرحله‌ای از مرحله‌های ...  بیشتر

امکان بعد پنجم و نظریات مربوط به آن (بررسی و سنجش علمی-‌فلسفی)

صدرالدین نادری؛ حسین کلباسی اشتری؛ امیر حسین بانکی پورفرد

دوره 5، شماره 17 ، فروردین 1388، ، صفحه 61-82

https://doi.org/10.22054/wph.2009.5768

چکیده
  این مقاله با بررسی نظریات مختلف ابعاد در ریاضی و فیزیک، امکان وجود بعدی سوای ابعاد رایج را با استدلالهای فلسفی ثابت کرده و به ارائه راهحل عبور از محدودیت ذهنی برای درک ابعاد فراخ‌تر پرداخته است و به طور ویژه با دلایل و شواهد مختلف، بعد «انبساط» یا «ماکرومیک» (macromic) را به عنوان بعد پنجم جهان معرفی می‌کند. این بعد مربوط به ...  بیشتر

دیالکتیک استعلایی و هستی‌شناسی صدرایی

حسین کلباسی اشتری

دوره 4، شماره 14 ، تیر 1387، ، صفحه 61-78

https://doi.org/10.22054/wph.2008.6109

چکیده
  در این مقاله نویسنده سعی دارد تا مطالعه‌ای تطبیقی را دربارۀ قابلیت‌های دو نظام فلسفیِ آسیایی و اروپایی در باب موضوعی خاص – یعنی قوۀ عقل – ارائه دهد، و از این طریق تأملی بر امکان گفت‌وگو میان سنت‌های فلسفی‌ای داشته باشد که تا به امروز پیشینه‌ای سخت و تسلیم‌نشدنی در این باره داشته‌اند. اگرچه پس از عصر روشنگری و با فیزیک نیوتنی ...  بیشتر

بررسی تطبیقی برهان‌های کلارک و صدرا دربارة وجود خدا به‌لحاظ میزان وابستگی آنها به اصل دلیل کافی

حسن حسینی

دوره 6، شماره 24 ، دی 1389، ، صفحه 61-76

https://doi.org/10.22054/wph.2011.6123

چکیده
  نگارنده در این مقاله پس از اینکه به طور مختصر دربارۀ تعابیر مختلف اصل دلیل کافی بحث می‌کند، چنین استدلال می‌نماید که تعبیر کلاسیک کلارک از «برهان‌های کیهان‌شناختی» برای وجود خدا در اصل دلیل کافی ریشه دارد، حال آنکه برهان صدرا، مصطلح به «برهان صدیقین»، بر هیچ یک از تعابیر ضعیف یا قوی اصل دلیل کافی استوار نگشته است. به ...  بیشتر

تأثیر اوضاع سیاسی و اجتماعی یونان قرن پنجم قبل از میلاد بر اندیشة سیاسی افلاطون

محمد اکوان؛ مجید پیر هادی

دوره 8، شماره 32 ، دی 1391، ، صفحه 61-80

https://doi.org/10.22054/wph.2013.6137

چکیده
  افلاطون نخستین فیلسوفی است که اندیشه های سیاسی خود را در یک نظام سنجیده ی فلسفی بیان می کند. گواه این سخن دو اثر مهم او یعنی جمهوری و قوانین است، که در آنها می توان اندیشه های سیاسی او را دریافت. نوشته های سیاسی او نشانگر آن است که زندگی وی به عنوان فیلسوفی بزرگ، هیچگاه از سیاست و اجتماع دوران خود دور نبوده است. آمیختگی سیاست، متافیزیک، ...  بیشتر

زبان و معرفت در کراتولوسِ افلاطون

ایمان شفیع بیک

دوره 11، شماره 44 ، دی 1394، ، صفحه 61-78

https://doi.org/10.22054/wph.2016.6731

چکیده
  این مقاله کوششی است در تبیین دیدگاه افلاطون دربارة معرفت‌بخشیِ زبان در محاورة کراتولوس. افلاطون در این محاوره دو رویکردِ قراردادگرایی (مبنی بر این‌که تنها قرارداد است که درستیِ هر واژه را تعیین می‌کند) و طبیعت‌گرایی (یا ذات‌گرایی، مبنی بر این‌که هر واژه از طبیعت یا ذات مدلول خود حکایت دارد) را دربارة درستیِ واژگان بررسی و سپس رد ...  بیشتر

نظریۀ گلوآن ها؛ مدلی برای وحدت وجود ابن عربی

بهنام ذوالقدر؛ داوود حسینی

دوره 12، شماره 47 ، مهر 1395، ، صفحه 61-74

https://doi.org/10.22054/wph.2016.7294

چکیده
   وحدت وجود ابن عربی حداقل در خوانشی اولیه داری تناقض­هایی است. مهم‌ترین مثال از تناقض­های وحدت وجود، در مورد رابطۀ حق و خلق است. ابن عربی بیان می­کند که خلق حق است و حق نیست. گرچه فیلسوفان مختلف در طول چند صد سال سعی کرده­اند تا این تناقض­ها را رفع کنند و تبیینی سازگار و منطبق با اصل عدم تناقض از وحدت وجود ارائه دهند، بر خلاف ...  بیشتر

گذار از فضای اگزیستانسیال به فضای محض هندسی و وجاهت پدیدارشناختی آن ‎

احسان کریمی ترشیزی؛ هدیه یعقوبی بجمعه

دوره 14، شماره 53 ، فروردین 1397، ، صفحه 61-84

https://doi.org/10.22054/wph.2018.8666

چکیده
  در این مقاله نشان خواهیم داد که از نظر هایدگر، رهیافت دکارتی به شیء ممتد (‎res extension) و فرض امتداد به منزلۀ بنیادی‌ترین تعیّن ماهوی شئ پیشِ‌دستی خالی از وجاهت پدیداری نیست، اگرچه آنتولوژی وی، غنای کافی برای تبیین ربط و نسبت آن با حیث مکانی دازاین و پیرامون‌نگری او را ندارد.  به منظور روشن شدن موضع هایدگر، نخست ممیزات فضای اگزیستانسیال ...  بیشتر

ضعف اراده و آکراسیا دو پدیده متمایزند؟

زهرا خزاعی

دوره 14، شماره 56 ، دی 1397، ، صفحه 61-85

https://doi.org/10.22054/wph.2019.9788

چکیده
  اکراسیا در ادبیات سنتی فلسفی بدین معناست که فرد با بهترین حکم خود مخالفت کند. برخی از فلاسفه اخیرا این پدیده را با ضعف اراده یکی دانسته اند، اما هولتن این دو پدیده را متمایز می داند و استدلال می کند که ضعف اراده به معنای نقض قصدهای جدی است. این مقاله نشان می دهد این دو پدیده بر خلاف ادعای هولتن، متمایز نیستند، بلکه در اکراسیا و ضعف اراده ...  بیشتر

ملاحظاتی انتقادی دربارۀ تجربۀ مدرنیتۀ ایرانی

علی پایا

دوره 4، شماره 15 ، مهر 1387، ، صفحه 63-89

https://doi.org/10.22054/wph.2008.5754

چکیده
  نوشتار حاضر سه هدف کلی را دنبال می‌کند. نخست، ارائۀ توصیفی مختصر از پدیدار مدرنیته؛ دوم، تحلیل نقادانه و اجمالیِ پاره‌ای از جلوه‌های این پدیدار در ظرف و زمینۀ خاص ایران؛ و سوم، تجویزهایی در خصوص مدلی برای پیشبرد پروژۀ مدرنیته در ایران. از آنجا که این مقاله نوشتاری است مختصر، به این اعتبار پیشاپیش می‌باید میزان انتظار از آن را در ...  بیشتر