مهدی اسدی
چکیده
ابن‌سینا می‌گوید اگر علمی دربارۀ گذشته یا آینده داشته باشیم، چنین علمی بالقوه مضاف به خارج است، اما معنای «بالقوه» را مشخص نمی‌کند. اگر این دیدگاه «بالقوۀ» ابن‌سینا را به معنای بالقوه بودن متعلق صدق بگیریم و سپس آن را به علل مادی ارجاع دهیم، می‌توان با اصلاح و بازسازی فراوان به نوعی راه‌حل کل‌گروانۀ حداقلی درخوری ...
بیشتر
ابن‌سینا می‌گوید اگر علمی دربارۀ گذشته یا آینده داشته باشیم، چنین علمی بالقوه مضاف به خارج است، اما معنای «بالقوه» را مشخص نمی‌کند. اگر این دیدگاه «بالقوۀ» ابن‌سینا را به معنای بالقوه بودن متعلق صدق بگیریم و سپس آن را به علل مادی ارجاع دهیم، می‌توان با اصلاح و بازسازی فراوان به نوعی راه‌حل کل‌گروانۀ حداقلی درخوری رسید: «متعلق صدق یک امر آتی همۀ علل مادی و اعدادی آن است در زمان حاضر و متعلق صدق یک امر گذشته همۀ آثار و معلولهای مادی آن است در زمان حاضر». این راه‌حل کل‌گروانۀ حداقلی را از راه ترجح بلامرجح و مقایسه با تعریف رسمی ابن‌سینا و مقایسه با «حصول تمیز با همۀ اسباب و علل» در عبارات ابن‌سینا و مقایسۀ اعتبار راه‌حل کل‌گروانۀ حداقلی با علم به گذشته و آینده در حالت عادی (یعنی بدون لحاظ دشوارۀ حیث‌التفاتی به عدم) نشان خواهیم داد. در پایان هم به میزان مطابقت مطابِق و مطابَق در چنین راهحلی اشاره میکنیم و هم نشان میدهیم که راه‌حل کل‌گروانۀ حداقلی خارج از نظام سینوی نیز میتواند پذیرفتنی باشد و لزومی ندارد تقسیمبندی قدما در مورد علل اربعه و مباحثی چون هیولی و قوه را نیز بپذیریم.
