فلسفه
انسان به‌ مثابۀ رخداد خرد‌ـ زبان؛ تفسیری ارسطویی ـ هایدگری از داستان «گزارشی به فرهنگستان» اثر فرانتس کافکاا

حسین قسامی؛ محمد اصغری

دوره 19، شماره 74 ، تیر 1402، ، صفحه 169-192

https://doi.org/10.22054/wph.2023.72073.2138

چکیده
  این پژوهش با واکاوی داستان «گزارشی به فرهنگستان» اثر فرانتس کافکا و ملاحظه‌ی آن درزمینۀ آرای ارسطو و هایدگر در تبیین انسان، کوشیده است تا به قرائت تازه‌ای از مفهوم انسان دست یابد. ارسطو بنیاد انسان را مفهوم خرد یا لوگوس می‌انگارد، او در سه اثر مهم خود یعنی «سیاست»، «اخلاق نیکوماخوس» و «شاعری» به کرّات این عقیده ...  بیشتر

کارکرد تخیل در ساخت و فهم واقعیت در هرمنوتیک پل ریکور

امیر مازیار؛ ندا غیاثی

دوره 17، شماره 65 ، فروردین 1400، ، صفحه 135-157

https://doi.org/10.22054/wph.2021.52038.1849

چکیده
  جدال واقعیت و تخیل از دوران باستان تا به امروز به اشکال مختلف بروز و ظهور داشته است. بر مبنای این دوگانگی، تخیل چیزی مقابل واقعیت تجربی قلمداد می­شود که تنها قادر است احساسات آدمی را برانگیزد و با دلالتی ضمنی به چیزهایی اشاره کند که ساخته و پرداخته­ی ذهن آدمی است و نقشی در شناخت ما ندارد. این جدال یکی از محوری­ترین بحث­های پل ...  بیشتر

ارتباط ساختار منطقی زبان باارزش و معنای زندگی در اندیشة ویتگنشتاین

علیرضا فرجی

دوره 14، شماره 55 ، مهر 1397، ، صفحه 77-97

https://doi.org/10.22054/wph.2018.9363

چکیده
  پرسش از زندگی و حیات پیشینه‌ای به درازای تاریخ بشر دارد و مسئله‌ای است که در تطور تاریخ اندیشه، چهره‌های گوناگونی به خود گرفته‌است. امروزه این پرسش با جدیت بیشتری پیگیری می‌شود تا بدانجا که حتی در محافل دانشگاهی به شکل گرایشی از فلسفة دین درآمده‌است. همچنین، در میان نحله‌های فلسفی گوناگون معاصر، فیلسوفان تحلیلی و زبانی با دقت ...  بیشتر

نظریة زبان افلاطون: پیدایی و ارتباط آن با مُثُل

ملیحه ابویی مهریزی

دوره 13، شماره 52 ، دی 1396، ، صفحه 33-56

https://doi.org/10.22054/wph.2018.8401

چکیده
  مقاله حاضر پاسخی به این پرسش اساسی است که چرا زبان نزد افلاطون از اهمیت فراوانی برخوردار است. او در محاوره‌های متعددی مانند ثئایتتوس و سوفیست، به این موضوع می‌پردازد؛ و در کراتولوس «زبان» جنبة محوری می‌یابد. همچنین میان زبان و مابعدالطبیعة افلاطون ارتباط ناگسستنی وجود دارد. بنابرایندر این مقاله ارتباط بین زبان و مابعدالطبیعة ...  بیشتر

زبان در اندیشه هیدگر

روح اله رجبی؛ رضا سلیمان حشمت

دوره 11، شماره 44 ، دی 1394، ، صفحه 23-40

https://doi.org/10.22054/wph.2016.6729

چکیده
  فهم منطق، امکان منطق‌های جدید و همچنین فهم بنیادهای متافیزیک از لوازم فهم حقیقت زبان است. زبان همیشه به‌منزلة نظام نشانه‌ها و برای انتقال مفاهیم مورد تعریف قرار گرفته است. هیدگر یکی از متفکرانی است که نظری ویژه در این عرصه ارائه داده است. او در «وجود و زمان»، گفتار را یکی از اوصاف اگزیستانسیل دازاین می‌داند و معتقد است در گفتار، ...  بیشتر

زبان و معرفت در کراتولوسِ افلاطون

ایمان شفیع بیک

دوره 11، شماره 44 ، دی 1394، ، صفحه 61-78

https://doi.org/10.22054/wph.2016.6731

چکیده
  این مقاله کوششی است در تبیین دیدگاه افلاطون دربارة معرفت‌بخشیِ زبان در محاورة کراتولوس. افلاطون در این محاوره دو رویکردِ قراردادگرایی (مبنی بر این‌که تنها قرارداد است که درستیِ هر واژه را تعیین می‌کند) و طبیعت‌گرایی (یا ذات‌گرایی، مبنی بر این‌که هر واژه از طبیعت یا ذات مدلول خود حکایت دارد) را دربارة درستیِ واژگان بررسی و سپس رد ...  بیشتر

تحلیل و نقد تبیین دکارتی ِلاک درباره‌ی این باور و ارائه‌ی تبیینی بدیل مبتنی بر آموزه‌ی ویتگنشتاین متأخر «هر فردی در آگاهی از خودش خطاناپذیر است»

مهدی سلیمانی خورموجی؛ محمد کاظم علمی سولا

دوره 10، شماره 40 ، دی 1393، ، صفحه 117-144

چکیده
  ما بر این باوریم که: «آگاهی فرد نسبت به خودش خطاناپذیر است»، در‌حالی‌که آگاهی او نسبت به سایر چیزها و یا حتی آگاهی سایر افراد نسبت به او را خطاناپذیر نمی‌دانیم. چگونه می‌توان چنین عدمِ‌تقارنی را تبیین کرد؟ متداول‌ترین پاسخ، معمولاً مبتنی بر تبیین دکارتیِ لاک است. ما ابتدا، این تبیین را به چهار فرضیه فرو می‌کاهیم و سپس با آشکار ...  بیشتر

چالش گادامر و هرش بر سر معیار درستی تفسیر

حمیده ایزدی نیا؛ اصغر واعظی

دوره 10، شماره 39 ، مهر 1393، ، صفحه 45-58

چکیده
  چکیده "هرش"بر این باور است کهنظریه‌ هرمنوتیکی "گادامر" به پلورالیسم و نسبیت‌انگاری می‌انجامد. هرش به پیروی از عالمان هرمنوتیکی رمانتیک هدف خوانش متن را دستیابی به قصد مؤلف می‌داند، اما در نظر گادامر، فهم عبارت‌است‌از تفاهم و توافق با دیگری، نه کشف قصد و نیت دیگری. بنابراین هرش معتقد است معنای متن از قبل تعین‌یافته است و هدف از ...  بیشتر

تأویل و فهم شعر از نظر هرمنوتیک فلسفی

زهرا زواریان؛ بیژن عبدالکریمی

دوره 10، شماره 37 ، فروردین 1393، ، صفحه 25-44

https://doi.org/10.22054/wph.2014.6142

چکیده
  زبان در «هرمنوتیک فلسفی» جایگاه ویژه­ای دارد. تجربة زندگی انسان، ساحتی از بودن در جهاناست که تنها به‌واسطة «زبان» قابل شناسایی است. زبان واسطه­ای است که «فهم» در آن تحقق می­یابد. هر فهمی تأویل است و هر تأویلی در چارچوب زبان شکل می­گیرد. از نظر گادامر، حقیقت امری است که در واقعه فهم بر ما آشکار می­شود و این ظهور ...  بیشتر

آغاز فلسفه از دیدگاه ویتگنشتاین متأخر و هگل

محمد مشکات

دوره 9، شماره 34 ، تیر 1392، ، صفحه 21-62

چکیده
  در این مقاله، یک بحثی تطبیقی میانه دو فیلسوف، یکی متعلق به حوزة تحلیلی و دیگری به حوزة ایده­آلیسم آلمانی، در مسألة بنیاد و آغاز فلسفه، انجام می­گیرد. تعهد و تمرکز مقاله بر "ویتگنشتاین" بیش از "هگل" خواهد بود. دشواری و در عین حال جذابیت بحث از آن­روست که دو فیلسوفِ مورد مطالعه، ماهیت فلسفه، روش و وظایف آن را متفاوت می­نگرند و دارای ...  بیشتر

نتایج و لوازم معرفت‌شناختی انکار زبان خصوصی

محمد علی عبداللهی؛ فاطمه فرهانیان

دوره 7، شماره 27 ، مهر 1390، ، صفحه 103-120

https://doi.org/10.22054/wph.2011.5833

چکیده
  یکی از مسائل فلسفی بسیار مهم و بدیعی که ویتگنشتاین در دورۀ متأخر فکر خود، در کتاب پرنفوذ «تحقیقات فلسفی» عرضه کرده، مسئلۀ زبان خصوصی است. این مسئله از چنان اهمیتی برخوردار است که حتی می‌توان گفت معرفت‌شناسی دورۀ معاصر یکسره متأثر از آن است. به اعتقاد ویتگنشتاین، تنها راه برون‌رفت از شکاکیت معرفت‌شناختی و زبان‌شناختی، انکار ...  بیشتر

مفهوم زبان در اندیشة ریچارد رورتی

محمد اصغری؛ نبی الله سلیمانی

دوره 7، شماره 25 ، فروردین 1390، ، صفحه 51-66

https://doi.org/10.22054/wph.2011.5816

چکیده
  برحسب خوانش رورتی از سنت فلسفة تحلیلی، زبان به مثابة یک واسطه/ رسانه برای انعکاس واقعیات بیرونی عمل می‌کند و همین مستلزم قبول یک واقعیت پیشینی و مستقل از ماست. اما رورتی معتقد است که زبان آینه‌ای برای بازنمود حقایق فرازبانی نیست؛ بلکه ابزاری برای تحقق‌بخشیدن به اهداف انسان‌ها و سازگاری با زیست‌بوم است و همین ویژگی باعث تنوع آن ...  بیشتر

بازیمندی فهم نزد ویتگنشتاین و گادامر

محمد رعایت جهرمی

دوره 7، شماره 25 ، فروردین 1390، ، صفحه 137-151

https://doi.org/10.22054/wph.2011.5820

چکیده
  ویتگنشتاین و گادامر به تعبیری، واپسین حلقه‌ها از دو زنجیرة جریان‌ساز فلسفی یعنی تحلیلی و قاره‌ای هستند که باز به تعبیری، انطباق و هم‌گرایی را بر نمی‌تابند. گفتار حاضر، تلقی واگرایانه از این دو جریان را وانهاده و بر آن است تا از رهگذر زبان و بازیمندی‌اش، باب تطبیق و اشتراک را بگشاید. فهم، نزد ویتگنشتاین و گادامر، دغدغه‌ای مشترک ...  بیشتر

بررسی رابطة میان سکنی‌گزیدن و فراخواندن از نظر هیدگر

محمد جواد صافیان؛ ناصر مومنی

دوره 6، شماره 22 ، تیر 1389، ، صفحه 55-68

https://doi.org/10.22054/wph.2010.5802

چکیده
  در تفکر جدید، آدمی به فاعل شناسا تبدیل شده است و جهان به امتداد صرف و متعلّق شناسایی. حاصل این تفکر، جدایی بین عالم و آدم و بیگانگی آدمی از جهان است. تلاش هیدگر آن است که بار دیگر بین جهان و انسان قرابتی را که تا پیش از دورة جدید وجود داشته است، احیا کند، چرا که از جمله مهمترین ویژگی‌های دورة جدید، سوبژکتیویسم (اصالت فاعل شناسا) است که ...  بیشتر

مروری بر زبان دین با تفسیر نمادین

حسن جعفری

دوره 4، شماره 14 ، تیر 1387، ، صفحه 23-30

https://doi.org/10.22054/wph.2008.6111

چکیده
  فلسفۀ دین تفسیری معقول و منطقی از تجربه و زبان دینی است. فلسفۀ دین تا آنجا که به اندیشه دربارۀ دین مربوط می‌شود، با فلسفه درهم آمیخته است. تفکر فلسفی همواره خردگرا و به طرزی ژرف معقول بوده است. فلسفۀ دین تحلیلی عقلانی از تجربۀ دینی و مسئلۀ زبان دین است. در فلسفۀ دین، همچنان‌که در تفکر غربی و الهیات مسیحی بسط یافته است، ممکن است دو پرسش ...  بیشتر

جایگاه «دا» (da) در «دازاین» (Dasein) کتاب «هستی و زمان» (Sein und Zeit) هیدگر

احمدعلی حیدری

دوره 2، شماره 8 ، دی 1385، ، صفحه 11-30

https://doi.org/10.22054/wph.2007.6679

چکیده
  از منظر هیدگر در پرسش از معنای هستی از راه مخاطب پرسش، نحوه خاص این موجود را در ربط با وجود درمی‌یابیم و به جانب آنچه که وجود نام دارد، ارتقاء‌می‌یابیم. ویژگی ربط مخاطب پرسش (دازاین) به‌وجود در دای دازاین به عبارت درآمده است. دا- زاین از آن جهت که مشتمل بر وجود است، سیری در آفاق وجودی و اشکال مختلف آن دارد و به سبب دا، فرصتی می‌یابد ...  بیشتر

منحنی تحول زبان و فهم در فلسفه معاصر

قاسم پورحسن

دوره 1، شماره 4 ، دی 1384، ، صفحه 17-28

https://doi.org/10.22054/wph.2006.6666

چکیده
  هدف این نوشتار، در اسباب و زمینه‌های تحولات در زبان و تغییراتی که در پیوند زبان و فهم ظهور کرده است. مقاله در صدد توصیف صرف از آراء و نظرات فیلسوفان عمده زبانی در غرب نیست. در جستار حاضر کوشش می‌شود تا جستجویی نقادانه از علل و اسباب گذار از زبان تکوینی به زبان تألیفی و سپس زبان هستی شناسانه صورت گیرد. مهمترین سبب در تبدیل شدن زبان به‌عنوان ...  بیشتر