نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده ادبیات، دانشگاه اصفهان، ایران
2 استاد فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
چکیده
آراء فلسفی ملاصدرا بر قواعد کلی و جهت گیری‌های اخلاقی او (از این دو به مکتب اخلاقی تعبیر می‌کنیم) تأثیرگذار است. وجودشناسی ملاصدرا اخلاق را زیر مجموعۀ نظام هدفمند الهیاتی خود قرار داده و تلقی او از هستی و انسان پیامدهای متمایزی در مکتب اخلاقی وی داشته است. بنابر مبنای تجرد نفس ارتباط اعمال انسان و سرنوشت اخروی او و نیز بحث تناسخ باطنی (که با لزوم مراقبه و محاسبه اخلاقی مرتبط است) بستری مناسب می‌یابد. همچنین حدوث و بقاء نفس در نظر صدرا اهمیت رفتار بدنی در ترقی نفسانی را روشن می‌کند. تحول پذیری نفس و اسباب تحول آن بر لزوم مراقبه بر رفتارهای بیرونی و حتی نیات درونی در تبیین مکتب اخلاقی صدرا تأثیرگذار بوده است و مبنای قوای نفس و وحدت آن لزوم مداومت بر عمل صالح و پرهیز از عمل منافی ارتقاء وجودی را تبیین می‌کند. قاعدۀ اتحاد عاقل و معقول نیز بر عینیت اخلاق و هویت وجودی انسان صحه می‌گذارد. اصالت و تشکیک وجود، لزوم جهت‌دهی اخلاقی رفتار در تقرب به خداوند را تبیین و قاعده سنخیت علت و معلول، ذاتی و غیر قراردادی بودن اخلاق در مکتب صدرا را مشخص می‌کند. حرکت جوهری و ارتباط ذاتی نفس و بدن، نفی نسبی‌گرایی اخلاقی را تبیین و مباحث فطرت نیز موضع صدرا در وحدت‌گرایی یا کثرت‌گرایی اخلاقی را مشخص می‌کند. بسیاری از معضلات مکاتب اخلاقی از جمله سؤال در مورد ذهنی یا عینی بودن اخلاق، تکلیف‌گرایی یا فضیلت‌گرایی در اخلاق، کثرت‌گرایی یا وحدت‌گرایی در گرایش‌های اخلاقی در نوع انسان، وظیفه‌گرایی یا نتیجه‌گرایی در اخلاق و ... در تفسیر حکمت متعالیه به سرانجامی روشن می‌انجامد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Impact of Mulla Sadra’s Philosophical Views on His Moral School
نویسندگان [English]
- s. mohammad hossain mirdamadi 1
- Ali Arshad Riahi 2
1 Islamic Philosophy and Theology, Faculty of Literature, Isfahan University, Iran
2 Professor in Philosophy and Islamic Theology, Isfahan University, Isfahan, Iran;
چکیده [English]
The views of Mulla Sadra have affected man’s being as well as his moral school. The relation between man’s fate and morality as well as the effect of self-purification, which is a moral necessity, is clearly explained by the divine teachings in Mulla Sadra intellectual system. Principally, Mulla Sadra’s ontology has the potential to explain the ultimate goal of morality in his theological system. The perceived transcendental wisdom of being and mankind and the type of its perception of religious texts will have new consequences in its moral school. Many of the problems of moral schools, including the question of the subjective or objective nature of morality, self-actualization, or virtue in morality, plurality or unity in the moral attitudes of a kind of man, the task or conclusion in morality, etc., in the transposition of transcendental wisdom lead to a clear and immediate outcome. In this paper, while the influence of the principles of the immortality of the soul, the quality of its origin and its survival, the powers of the soul and the wise and reasonable measures, are elucidated on ethical issues, the general lines of Mulla Sadra’s moral school are extracted according to its foundations and works in this field.
کلیدواژه‌ها [English]
- Ethics
- Self-perfection
- Moral school
- Practical wisdom
- Mulla Sadra
)