نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

چکیده

یکی از چالشهای جدید اختیار که بر پایۀ برخی یافتههای علوم تجربی مطرح شده، آزمایشی است که بنجامین لیبت دربارۀ فرآیندهای مغزی که به قصد و ارادۀ انسان منجر میشوند، انجام داده است. او در این آزمایش به این نتیجه رسید که این چنین نیست که انسان ابتدا اراده کند و بعد مغز به کار بیفتد و فرمان اراده را اجرا کند و در نتیجۀ آن اندامها حرکت کنند، بلکه این مغز انسان است که 400 میلی ثانیه قبل از عمل، به صورت ناآگاهانه فرآیند اراده را آغاز میکند و انسان تنها 150 میلیثانیه قبل از عمل از تصمیم مغز آگاه میشود. ما در این مقاله، آزمایش لیبت دربارۀ ارادۀ آگاهانۀ انسان را مطرح کرده و با توجه به مبانی ملاصدرا نظیر هویت مجرد ـ مادی نفس، عینت نفس با قوا و سریان آگاهی در تمام مراتب وجود از جمله مرتبۀ مادی، آگاهانه بودن ارادۀ انسان را تبیین کردهایم. نتیجۀ این پژوهش این است که در فلسفۀ ملاصدرا، آزمایش لیبت ( با فرض صحت آن) منافاتی با ارادۀ آگاهانۀ انسان ندارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sadra's Attitude to Benjamin Leib's Experiments on Conscious Will

نویسنده [English]

  • Mohammad Hosseinzadeh

assistant professor at Iranian Institute of Philosophy

چکیده [English]

One of the new challenges to ‘free will’, based on new sciences, is the experiment that Benjamin Libet did about the brain’s processes that lead to human will. In this experiment he concluded that it is not so that humans initially will, and then the brain will work and execute the order of the will and finally organs move as a result of those process; but it is the human brains that unconsciously initiate the will 400 ms before action and humans will be aware of the brain's decision only 150 ms before the action. In this article, we have discussed the Libet's experiment on conscious will and according to the principles of Mulla Sadra, such as the abstract - material identity of the soul, predication between the soul and the forces, consciousness in all degrees of existence; we have explained the conscious will. The result of this study is that in Mulla Sadra's philosophy, Libeb's experiment does not conflict with the conscious will.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conscious Will
  • Brain processes
  • Intention
  • Benjamin Libet
  • Mulla Sadra
ابن­سینا. (1404ق).  الشفا (الإلهیات)، به تصحیح سعید زاید، قم: مکتبة آیة الله المرعشى‏.
سبزواری، ملاهادی. (1372ش). شرح الأسماء الحسنى‏، به تحقیق دکتر نجفقلى حبیبى‏، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران‏.
طوسی، خواجه نصیرالدین. (1405ق). تلخیص المحصل (به ضمیمۀ رسالۀ افعال العباد بین الجبر و التفویض‏)، چاپ دوم، بیروت: دار الاضواء.
علی­زاده، بهرام. (بهار 1389). «ارادۀ آزاد؛ دیدگاه­های معاصر در باب ارادۀ آزاد»، نقد و نظر، دورۀ 1، سال پانزدهم، شمارۀ 57.
لیبت، بنجامین. (1999م). «آیا مختاریم؟»، ترجمۀ هادی صمدی، بهار و تابستان 1394، مجله ارغنون نو، دورۀ جدید، شمارۀ 1و 2، ویراست دوم، ص 303- 315.
ملاصدرا. (1981م).  الحکمةالمتعالیة فى الاسفار العقلیةالاربعة، چاپ سوم، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
ملاصدرا. 1382­ش، شرح و تعلیقۀ­ صدرالمتألهین بر الهیات شفا، تصحیح تحقیق و مقدمۀ نجفقلی حبیبی، چاپ اول، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا. (1380ش).  المبدأ و المعاد، تقدیم و تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، چاپ سوم، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
Habermas, Jürgen. (2008). "Freedom and Determinism", In: Between Naturalism and Religion: Philosophical essays, Cambridge: Polity Press, pp151-180.
Libet, Benjamin. (1999). "Do We Have Free Will? ", Journal of Consciousness Studies, 6, No. 8–9, pp. 47–57.
Libet, Benjamin & Gleason, Curtis A& Wright, Elwood W& Pearl, Dennis K , (1983 Sep), "Time of Conscious Intention to Act in Relation to Onset of Cerebral Activity (Readiness-Potential): the Unconscious Initiation of a Freely Voluntary Act ", Brain, Volume 106, pp623-42.
Schurger, Aaron& Sitt, Jacobo D & Dehaene, Stanislas. (2012, October 16). "An Accumulator Model for Spontaneous Neural Activity Prior to Self-initiated Movement", PNAS, vol. 109 no. 42 16776-16777.