نگاهی تاریخی به واژه‌های مدینة و مدنی در گزارش‌های عربی کتاب‌های فلسفی یونانی

سجاد هجری

دوره 17، شماره 68 ، دی 1400، ، صفحه 205-232

https://doi.org/10.22054/wph.2021.56564.1919

چکیده
  بی‌گمان، اصطلاح‌شناسی از ضرورت‌های هر دانشی است که اگر تاریخی انجام شود، سودش دوچندان است. در میان اصطلاحات فلسفه‌ی عملی که گر چه نام‌آشناست و در علوم قرآن و نیز تاریخ و عرف فراوان بکار می‌رود؛ اما به‌عنوان زبان‎زدی فلسفی به‌ویژه با نگاه تاریخی بررسی نشده، واژه‌ی مدنی است که صفت نسبی مدینة است. این اصطلاح که در میراث جهان اسلام ...  بیشتر

«یک» و «خدا» از نظر هراکلیت

سعید بینای مطلق

دوره 14، شماره 54 ، تیر 1397، ، صفحه 208-222

https://doi.org/10.22054/wph.2018.9170

چکیده
  به روایت کتاب‌های تاریخ فلسفه ، هراکلیت فیلسوف ناپایداری و گذرایی، پارمنید فیلسوف ثبات و پایداری است. یکی به گذرایی هستی، دیگری به یگانگی و ایستایی آن باور دارد. چنین نگرش فروکاهنده‌ای به ثبات لوگوس و خدا نزد هراکلیت  و به زایش چیزها، پس پذیرش حرکت و کثرت، نزد پارمنید اعتنا ندارد. این مقاله تنها به دیدگاه هراکلیت دربارۀ «خدا»و«یک» ...  بیشتر

فلسفه
مسئله وجود در فلسفه ابن جبیرول

اصغر واعظی؛ حسین نیازبخش

دوره 19، شماره 76 ، دی 1402

https://doi.org/10.22054/wph.2023.70499.2112

چکیده
  ابن‌جبیرول (فیلسوف یهودی قرن 11 میلادی) در کتاب «ینبوع‌الحیاه» تقسیمات مختلفی را برای مفهوم «وجود» برمی‌شمرد که برخی از این تقسیمات در نگاه نخست با یکدیگر ناسازگار به نظر می‌رسند و این پرسش‌ را برمی‌انگیزانند که علت این تقسیم‌بندی‌های متفاوت چیست و ابن‌جبیرول چه تعریفی از وجود دارد و چگونه می‌توان تقسیمات مختلف وجود ...  بیشتر

فلسفه
تأثیر تفکر اورفئوسی و فیثاغوری بر تناسخ و جاودانگی نفس در فایدون

سعیده محمدزاده؛ محمدرضا بهشتی

دوره 19، شماره 74 ، تیر 1402، ، صفحه 193-215

https://doi.org/10.22054/wph.2023.69790.2101

چکیده
  روش پژوهش حاضر توصیفی_تحلیلی است و به بیان استدلال‌های جاودانگی نفس و تناسخ در فایدون و وجه تشابه و تفاوت آن‌ها با آموزه‌های اورفئوسی و فیثاغوری پرداخته‌می‌شود. در خصوص نحوه تأثیرپذیری افلاطون از این سنن، اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی از مفسران معتقدند که افلاطون در بیان آموزه‌های فرجام‌شناختی خود تحت‌ تأثیر اندیشه‌ی اورفئوسی‌ ...  بیشتر

فلسفه
فرایند تحقق برخی مؤلفه‌های مدرنیته در زمینه و زمانه رنسانس

حبیب الله دانش شهرکی؛ سید احمد فاضلی؛ سعید محمودپور

دوره 19، شماره 75 ، مهر 1402، ، صفحه 193-217

https://doi.org/10.22054/wph.2023.69230.2095

چکیده
  در نوشتار حاضر سعی بر این است که توضیح دهیم اگرچه رنسانس یک نوزایی و تحولی بود که مطلوب نظر کلیسا نبوده و نیست، اما مقدمات این تحول به‌صورت تدریجی دست‌کم از قرن سیزدهم میلادی در درون خود مجموعه کلیسا فراهم آمده است. در این میان مسلمات خود کلیسا از قبیل اعتقاد به تثلیث، عصمت پاپ، برداشت ارسطویی از دین، قرائت‌های گوناگون، که در رأس ...  بیشتر

مسئلة «اذهان دیگر» در تفکر هایدگر

مهدی ذاکری؛ الهام عباسی

دوره 14، شماره 55 ، مهر 1397، ، صفحه 205-224

https://doi.org/10.22054/wph.2018.9368

چکیده
  مسئلة «اذهان دیگر» به عنوان یکی از جدی‌ترین مشکلات معرفت‌شناسی در فلسفه، ریشه در دوگانه‌انگاری دکارت دارد. از آن زمان، راه‌ حل‌های متعددی برای این مسئله مطرح شده‌است، اما این راه حل‌ها هر یک با مشکلاتی مواجه هستند. در مقابل فلسفة کلاسیک و سنّت فلسفة تحلیلی، هایدگر در خاستگاه این مسئله و راه‌ حل‌هایی را که برای پاسخ به آن ...  بیشتر

اتصالِ دنیا و آخرت بر بُنیان اصالت وجود

میلاد نوری یالقوزآغاجی؛ مجید احسن

دوره 18، شماره 71 ، مهر 1401، ، صفحه 209-230

https://doi.org/10.22054/wph.2022.60871.1977

چکیده
  اندیشة مدرن با نگاه به پیوندهای زمانی‌ مکانی انسان و با تأکید بر علم، تکنولوژی و سعادتِ زمینی، توجه به سعادت غایی و اُخروی را به‌مثابه گونه‌ای زُهدورزی نادیده انگاشته است که ازجمله نتایجش ملالت و پوچی است. این درحالی است که در زیست‌جهان پیشامدرن، آدمیان با تأکید بر سعادت اخروی، اهمیت حیات و سعادت این‌جهانی را نادیده انگاشته و زندگی ...  بیشتر

فلسفه
سیطره غریزه بر آگاهی در نقد نیچه به سوبژکتیویسم مدرن

محمد نژادایران

دوره 19، شماره 73 ، فروردین 1402، ، صفحه 211-232

https://doi.org/10.22054/wph.2023.61182.1980

چکیده
  این مقاله تلاش می‌کند تا انسان‌گرایی مدرن و جایگاه مفهوم سوژه را از نگاه نقادانة نیچه را با توجه به اهمیت و جایگاه غریزه درز مقایسه با آگاهی بررسی کند. انسان به‌مثابه سوژه و فاعل شناخت در متافیزیک مدرن از جایگاه ممتازی برخوردار است و اساساً مدرنیته پیوند گسست ناپذیری با سوژه و آگاهی دارد. نقد نیچه به مفهوم سوبژکتیو انسان مدرن و احیاء ...  بیشتر

فلسفه
ارائۀ شیء خیّامی در باز- پیکربندیهای ماتریالیستی

سجاد ممبینی

دوره 18، شماره 72 ، دی 1401، ، صفحه 219-244

https://doi.org/10.22054/wph.2023.61716.1987

چکیده
  تأمل در هستی به‌مثابه کرداری زبانی، همواره یکی از کارویژه ­های متعالی ادبیات بوده است. این مسئله در خیّام نمود قابل‌توجهی داشته، به‌نحوی‌که کار خیّام را می ­توان پیش از هر چیز نوعی پروژۀ پروبلماتیک پرسش از هستی قلمداد نمود. در پژوهش حاضر سعی گردید با رویکردی ماتریالیستی و از منظری پساساختارگرا، به ادراکات هستی­ شناختی تازه ...  بیشتر

تأثیر آراء فلسفی ملاصدرا بر مکتب اخلاقی او

سید محمد حسین میردامادی؛ علی ارشد ریاحی

دوره 14، شماره 54 ، تیر 1397، ، صفحه 224-242

https://doi.org/10.22054/wph.2018.9171

چکیده
  آراء فلسفی ملاصدرا بر قواعد کلی و جهت گیری‌های اخلاقی او (از این دو به مکتب اخلاقی تعبیر می‌کنیم) تأثیر‌گذار است. وجودشناسی ملاصدرا اخلاق را زیر مجموعۀ نظام هدفمند الهیاتی خود قرار داده و تلقی او از هستی و انسان پیامدهای متمایزی در مکتب اخلاقی وی داشته است. بنابر مبنای تجرد نفس ارتباط اعمال انسان و سرنوشت اخروی او و نیز بحث تناسخ باطنی ...  بیشتر

تحلیل و رد استدلال‌های تسلسلی و عدم امکان شناخت در گفت‌وشنود پارمنیدس افلاطون

محمدمهدی مقدس

دوره 18، شماره 69 ، فروردین 1401، ، صفحه 227-259

https://doi.org/10.22054/wph.2022.64007.2021

چکیده
  در این مقاله بخش نخست گفت‌وشنود پارمنیدس موردبررسی قرار می‌گیرد. این گفت‌وشنود دو چالش عمده را پیش روی نظریه صورت‌ها قرار می‌دهد که عبارت‌اند از: «استدلالات تسلسلی» یا «استدلال انسان سوم» و «عدم امکان شناخت.» ابتدا می‌کوشیم تا شرح دقیقی از بخش نخست این گفت‌وشنود به دست دهیم و در ادامه با تحلیل استدلالات پارمنیدس، ...  بیشتر

مبانی معرفت شناختی عشق ازدیدگاه افلاطون و مولوی با تکیه بر محاورات ضیافت، فایدروس، ثئای تتوس و دیوان شمس

دکترروح الله هادی؛ زهرا مستفید کریق؛ دکتر سید محمد رضا حسینی بهشتی

دوره 15، شماره 59 ، مهر 1398، ، صفحه 231-272

https://doi.org/10.22054/wph.2019.38636.1664

چکیده
  عشق از مباحث مشترک میان عرفان و فلسفه است. طبق دیدگاه افلاطون و ملاحظات عاشقانۀ مولوی ، عشق به عنوان یک منبع عقل االهی، مدرِک کل شمرده می شود. در مقالۀ پیش رو به شباهت‌های این دو دیدگاه فلسفی و عرفانی در باب عشق می‌پردازیم. درتبارشناسی اندیشه و تجربۀ زیستۀ مولوی در ساحت عشق و نوع  فهم کلی حاکم بر صورت‌بندی او از مفاهیم عاشقانه، نقب ...  بیشتر

فلسفه
ارزیابی مبادی تصدیقی برهان اختفای الهی در اندیشه شلنبرگ

یاسر هاشمی؛ ابوذر رجبی

دوره 19، شماره 76 ، دی 1402

https://doi.org/10.22054/wph.2023.70736.2121

چکیده
  یکی از براهینِ علیه وجود خدا که در دوران معاصر موردتوجه برخی فیلسوفان دین قرار گرفته، «برهان اختفای الهی» است. مقرران این برهان، سعی دارند که با استناد به برخی صفات مهم خدای ادیان توحیدی و لوازم و پیامد­هایی که پذیرش این صفات در زندگی بشر دارد، به‌ویژه عشق کامل و مطلق او به بندگانش، صحنه واقعیت را از وجود خدا تهی دانسته و یا ...  بیشتر

افلاطون و معمای باور خطا در ثئای‌تتوس

احمد عسگری؛ مائده اسلاملو

دوره 14، شماره 55 ، مهر 1397، ، صفحه 225-253

https://doi.org/10.22054/wph.2018.9369

چکیده
  بررسی موضوع «خطا» در کنار موضوع معرفت برای افلاطون اهمیت بسیاری دارد و در چارچوب تعریف معرفت به باور درست در ثئای‌تتوس به دنبال تبیین امکان باور خطاست. او پیشنهادهایی را به منظور تبیین موضوع باور خطا ارائه می‌کند. دو پیشنهاد او که یکی مبتنی بر مفاهیم دانستن‌ـ ندانستن، و دیگری مبتنی بر مفاهیم بودن‌ـ نبودن است، دو معما برای باور ...  بیشتر

نسبت تاریخ‌نگاری با مسئلۀ مرجع در عکاسی نزد رولان بارت

معصومه میرسعیدی؛ مالک حسینی؛ شهلا اسلامی

دوره 15، شماره 59 ، مهر 1398، ، صفحه 273-296

https://doi.org/10.22054/wph.2019.35127.1657

چکیده
  تاریخ‌نگاری عینی، به تعبیر دیگر، عینیت‌گرایی در تاریخ‌نگاری  و مسئلۀ وجود مرجع واقعی در عکاسی به ظاهر پیوند آشکاری با هم ندارند، چنان‌که بیشتر جستارهای معاصر که دربارۀ نسبت تاریخ و عکاسی نگاشته شده‌اند با توجه به تعاریف جدید از قابلیت بازنمایی عکاسی و بدون توجه صریح به جریان‌های تاریخ‌نگاری نوشته شده‌اند؛گرچه همگی در نقد ...  بیشتر

نقد و بررسی آراء آلن وود در خصوص چالش صورت‌گرایی در اخلاق کانتی از منظر رابرت پیپین

سیده معصومه موسوی؛ محمد رضا بهشتی

دوره 15، شماره 60 ، دی 1398، ، صفحه 217-243

https://doi.org/10.22054/wph.2019.40529.1704

چکیده
  در این مقاله می‌کوشیم به نقد و بررسی آراء آلن وود به منظور حل معضل صورت‌گرایی در اخلاق کانت بپردازیم. وود از جمله مفسران کانت است که سال‌ها با معضل صورت‌گرایی دست به گریبان بوده است. او زمانی این اشکال را تا حدودی به اخلاق کانت وارد می‌دانست و در دوره‌ای می‌کوشید در قامت مدافع، پاسخی درخور برای حل این چالش ارائه کند. در بخش مقدمه ...  بیشتر

مقایسه‌ای میانِ «نظریّۀ اعتباریّاتِ» طباطبائی و قراردادگرویِ رالز (بر اساسِ وجوهِ تشابهِ آن دو)

علی اکبر عبدل آبادی؛ سید امین میرحسینی

دوره 15، شماره 60 ، دی 1398، ، صفحه 245-275

https://doi.org/10.22054/wph.2019.44279.1743

چکیده
  «نظریّۀ اعتباریّاتِ» سیّد محمّدحسین طباطبائی نظریّه‌ای برای تبیین ساز وکار آن دسته از ادراکات انسان است که مطابَقی در خارج ندارند و مجعول قوای فعّال انسان‌اند. دسته‌ای از این ادراکات، ادراکاتی‌اند که به حسن (خوبی) و قبح (بدی) مربوط‌اند. اعتباری دانستن حسن و قبح این فرضیّه را به ذهن ما متبادر کرده که «نظریّۀ اعتباریّاتِ» ...  بیشتر

تحلیل پدیده‌های اجتماعی برمبنای ایده

حسین سلیمی؛ لیلا آهار

دوره 16، شماره 63 ، مهر 1399، ، صفحه 7-34

https://doi.org/10.22054/wph.2020.50669.1823

چکیده
  تحلیل پدیده‌های جهان اجتماعی آن‌هم برمبنای ایده، هدفی است که این مقاله دنبال می­کند. تلاش مقاله بر این است تا نشان دهد ایده­ها به عنوان یک عامل تبیینی می­توانند در مطالعۀ مسائل اجتماعی و سیاسی به کار گرفته شوند. ما برای توضیح نقش تحلیلی ایده، نگاهی برساختی­تفسیری با محوریت پرسش «چگونه ممکن است؟» به آن انداخته­ایم. بر ...  بیشتر

اصل بستار معرفت از نگاه درتسکی و باز خوانی مجدد آن در منطق توجیه

مسعود الوند

دوره 16، شماره 63 ، مهر 1399، ، صفحه 35-60

https://doi.org/10.22054/wph.2020.41082.1710

چکیده
  اصل K در منطق معرفت بیانگر این رویکرد معرفت‌شناختی است که معرفت تحت استلزام‌های معلوم بسته است. درتسکی به دو دلیل نشان می‌دهد که بستار معرفت نمی‌تواند اصلی راستگو باشد: اول آن­که عملگر معرفت در بعضی نتایج منطقی گزاره‌های مورد باورمان نفوذ نمی‌کند و دوم اینکه دلیل قطعی باور به یک گزاره  نمی‌تواند برای باور به استلزامات پر وزن ...  بیشتر

تفسیر حکومت ترور براساس پدیدارشناسی روح و جایگاه آن در فلسفۀ سیاسی هگل

محمود صوفیانی؛ محمد اصغری؛ محسن باقرزاده مشکی باف

دوره 16، شماره 63 ، مهر 1399، ، صفحه 61-86

https://doi.org/10.22054/wph.2021.47338.1772

چکیده
  انقلاب فرانسه به‌مثابة نخستین حضور انضمامیِ فردِ مدرن در تاریخ شناخته می‌شود، جایی‌‌که او از برای تحقق حق و آزادی در برابر قدرت مطلق پادشاه می‌ایستد و خواهان آزادی مطلق است. اما هگل با وجود ستایش‌های بسیار از این انقلاب به آسیب‌شناسی و نقد معنای اراده، آزادی و فردیت در نزد آنان می‌پردازد. هگل در اواخر فصل روح از کتاب پدیدارشناسی، ...  بیشتر

پوچ‌گرایی پسامدرن: حقیقتی وجود ندارد حتی این حقیقت که حقیقتی وجود ندارد

احمد ابراهیمی پور؛ مالک حسینی

دوره 16، شماره 63 ، مهر 1399، ، صفحه 87-112

https://doi.org/10.22054/wph.2020.48840.1795

چکیده
  هرگاه گفته شود که حقیقتی وجود ندارد، این سؤال پیش می‌آید که پس خود این حقیقت وجود دارد یا ندارد؟ به این سوال به دو شکل می­توان پاسخ داد. اول این­که حقیقتی وجود ندارد، ­جز این حقیقت که حقیقتی وجود ندارد (پوچ­گرایی مدرن). دوم این­که حقیقتی وجود ندارد، حتی این حقیقت که حقیقتی وجود ندارد (پوچ­گرایی پسامدرن). این مقاله پاسخ دوم ...  بیشتر

تحلیل مبانی هستی‌شناختی بحران زیست محیطی معاصر و شروط امکان غلبه بر آن بر‌اساس تفکر مارتین هیدگر

خاطره سبحانیان؛ محمد جواد صافیان

دوره 16، شماره 63 ، مهر 1399، ، صفحه 113-134

https://doi.org/10.22054/wph.2020.46947.1770

چکیده
  زندگی انسان به گونه­ای اجتناب­ناپذیر با محیط زیست و طبیعت پیوند خورده است؛ انسان بر زمین اقامت دارد و بنابراین وابستگی و تعلق او به زمین و موجودات دیگر پیش فرض همۀ نسبت­های دیگر او محسوب می‎شود. اما عمدتاً این نسبت به تدریج به صورت نادیده گرفتن یک طرف؛ یعنی محیط زیست و بهره‎وری از آن در جهت خواستِ طرف دیگر، انسان، درآمده است. ...  بیشتر

واسازی دریدا به‌مثابه رهیافتی برای امکان تفکر دینی (دریدا و امکان تفکر دینی)

علی فتحی

دوره 16، شماره 63 ، مهر 1399، ، صفحه 135-164

https://doi.org/10.22054/wph.2020.54119.1881

چکیده
  «واسازی» در تفکر دریدا نه «روش» بلکه به مثابة «رهیافتی» است که کل انگاره‌های متافیزیکی و سنت فلسفة غربی را از افلاطون تا هوسرل به پرسش می‌کشد. وسعت نگاه او، مفاهیم دینی را نیز‌ به جهت صبغة متافیزیکی آن شامل می‌شود. این جستار، نقش اصطلاح «واسازی» و کاربست و تبیین‌گریِ آن را در حوزة الهیات نشان می‌دهد؛ برای این ...  بیشتر

ایدة تنوع مدرنیته‌ها در برابر الگوی مدرنیته تک‌صدا

حسین مصباحیان

دوره 16، شماره 63 ، مهر 1399، ، صفحه 165-188

https://doi.org/10.22054/wph.2021.41603.1719

چکیده
  هدف این مقاله، طرح و توسعه این مطلب است که مدرنیته وجود ندارد، بلکه مدرنیته‌ها وجود دارند و چون چنین است صورت­بندی نظریة جدیدی در مورد مدرنیته، فراتر از چهارچوب‌های نظری مدافع اصلی پروژه مدرنیته یعنی یورگن هابرماس ضرورت دارد. چنین رویکردی که ذیل عنوان «تنوع مدرنیته‌ها» پیش می­رود، ضمن توجه جدی به ادبیات انتقادی غیر غربی ...  بیشتر