تفسیر شوپنهاور بر اصل جهت کافی

عبدالله امینی؛ محمد جواد صافیان

دوره 7، شماره 27 ، مهر 1390، ، صفحه 55-72

https://doi.org/10.22054/wph.2011.5830

چکیده
  اصل جهت کافی یکی از اصول بسیار مهم فلسفی است. آرتور شوپنهاور فیلسوف مشهور آلمانی، بر این اصل بسیار تأکید کرد و آن را مدخلی برای ورود به نظام فلسفی خویش قرار داد. وی بر آن است تا حدود و شرایط اطلاق این اصل را به نحو دقیق مشخص کند و از کاربرد ناروای آن در ساحت ماورای واقعیت پدیداری بپرهیزد. این اصل در نظام فلسفی وی حاکم بر روابط و نسب میان ...  بیشتر

نقد و بررسی استدلال‌های ابن‌سینا در الهیات نجات بر «عرض» بودن وحدت

محمدهادی توکلی

دوره 18، شماره 71 ، مهر 1401، ، صفحه 55-75

https://doi.org/10.22054/wph.2022.65728.2047

چکیده
  به گواهی ارسطو، در یونان باستان نظریه‌ای رواج داشته که بر اساس آن، «واحد» به‌عنوان جوهری مستقل تلقی می‌شده است که در نسبت با سائر جواهر نقش علّی دارد. ارسطو با بیان «محمول» بودن «واحد» و نیز اشاره به تالی‌فاسد های مترتب بر نظریه کذایی، سعی در ابطال آن نمود. این نظریه و نقدهای ارسطو بر آن مورد توجه ابن‌سینا قرار گرفت ...  بیشتر

پساساختارگرایی: عبور از اقتدارگرایی

فرهاد بدیعی؛ علیرضا آقاحسینی؛ علی علی حسینی؛ سید جواد امام جمعه زاده

دوره 18، شماره 72 ، دی 1401، ، صفحه 55-90

https://doi.org/10.22054/wph.2023.64464.2029

چکیده
  تحلیل اقتدارگرایی در نظامهای سیاسی، با استفاده از نظریات ارائهشده در حوزۀ فلسفهُزبان، مبنای اصلی ایننوشتار بوده است. پرسش اصلی این نوشتار نیز این بوده که با استفاده از کدام مؤلفهها در پساساختارگرایی میتوان فرایند عبور از اقتدارگرایی را آغاز نمود و اینکه با نگاه پساساختارگرایانه اصوالً این عبور چگونه خواهد بود. برای رسیدن ...  بیشتر

جایگاه عقل در روش‌شناسی علمی جالینوس

روح الله فدائی؛ آقای دکتر سعیدی مهر

دوره 18، شماره 70 ، تیر 1401، ، صفحه 55-83

https://doi.org/10.22054/wph.2022.60683.1971

چکیده
  جالینوس یکی از بزرگ‌ترین اندیشمندان و عالمان طبیعی در یونان باستان است که به روش‌شناسی علوم طبیعی توجهی ویژه داشته است. از سوی دیگر با توجه به انتقال سنت جالینوسی به جهان اسلام و تأثیرگذاری آراء وی در حوزه‌های مختلف اندیشه‌ای ازجمله روش‌شناسی، بررسی و فهم اندیشه‌های روش‌شناختی وی از اهمیت بالایی در درک درست از سنّت علمی در سده‌های ...  بیشتر

بررسی معرفت‌شناسی اسپینوزا و لوازم تربیتی آن با رویکرد انتقادی بر مبنای آموزه‌های اسلامی

محسن فرمهینی فراهانی؛ نجمه احمدآبادی آرانی؛ علی عبداله یار؛ حمید احمدی هدایت

دوره 13، شماره 52 ، دی 1396، ، صفحه 57-76

https://doi.org/10.22054/wph.2018.8402

چکیده
  هدف پژوهش حاضر، بررسی معرفت‌شناسی اسپینوزا و لوازم تربیتی آن با رویکرد انتقادی بر مبنای آموزه‌های اسلامی است. برای نائل شدن به اهداف این پژوهش از روش‌های تحلیل مفهومی، توصیفی- تحلیلی و انتقادی استفاده‌ شده است. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است نظریۀ شناخت، جایگاه ویژه‌ای در نظام فلسفی اسپینوزا دارد. اسپینوزا معرفت بشری را به چهار ...  بیشتر

ناهم‌سنجگی تامس کوهن و نسبی‌انگاری

حسن امیری آرا

دوره 18، شماره 69 ، فروردین 1401، ، صفحه 58-78

https://doi.org/10.22054/wph.2022.46162.1762

چکیده
  یکی از مفاهیم کلیدی در اندیشة تامس کوهن (1922-1996)، فیلسوف و مورخ علم شهیر آمریکایی، «ناهم‌سنجگی» (incommensurability) است. به‌طورکلی، ناهم‌سنجگی به دو دستة روش‌شناختی (methodologic) و معناشناختی (semantic) تقسیم می‌شود. ناهم‌سنجگی روش‌شناختی ناظر به تغییر معیارهای (Standard Variance) ارزیابی و توجیه نظریه، از نظریه‌ای به نظریة دیگر است و ناهم‌سنجگی معناشناختی ...  بیشتر

نقش هیجانات در حکم اخلاقی از نظر جاشوا گرین

حسین خوارزمی

دوره 17، شماره 65 ، فروردین 1400، ، صفحه 59-85

https://doi.org/10.22054/wph.2020.41200.1713

چکیده
    روانشناسان اخلاق، برای دهه‌ها، براین باور بودند که حکم اخلاقی از طریق عقل و استدلال بوجود می‌آید. آزمایش‌ها و تحقیقات تجربی اخیر نشان داد که هیجانات، نقشی بنیادین در حکم اخلاقی ایفا می‌کنند. تفاوتی که در بین اغلب این پژوهشگران وجود دارد، در خصوص سهم هریک از عقل و هیجانات در حکم اخلاقی ست. از این رو، هریک از پژوهشگران، مُدل‌های ...  بیشتر

فلسفه
نیچه و یونان باستان: فیلسوف ــ ‌هنرمند به‌مثابۀ بنیادگذار فرهنگِ والا

امین درستی؛ احمد علی حیدری

دوره 19، شماره 73 ، فروردین 1402، ، صفحه 59-82

https://doi.org/10.22054/wph.2023.72486.2141

چکیده
  در اندیشۀ نیچه فرهنگ، فلسفه و هنر یونان باستان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. او علی‌رغمِ نگاه به‌شدت نقادانه و رادیکالی که به‌کل سنت فرهنگی غرب دارد، همواره فرهنگ یونان باستان را به‌مثابۀ والاترین فرهنگ بشری می‌ستاید. این ستایش پیامد مهم‌ترین دغدغۀ نیچه است: «درمانِ بحرانِ فرهنگِ مدرن با آفرینشِ فرهنگی والا». ایدۀ بنیادین ...  بیشتر

بررسی دیدگاه ابن‌سینا دربارۀ حیث التفاتی به گذشته و آینده

مهدی اسدی

دوره 15، شماره 57 ، فروردین 1398، ، صفحه 61-90

https://doi.org/10.22054/wph.2019.38576.1662

چکیده
  در این نوشتار به بررسی دیدگاه ابن‌سینا دربارۀ دشوارۀ حیث التفاتی و صدق خبر در مورد گذشته و آینده می-پردازیم، که در آن‌ متعلَّق معرفت وجود ندارد. نشان خواهیم داد که پیوند شدیدی بین حیث التفاتی مشهور علم و صدق خبر وجود دارد و ما می‌توانیم در مشخص کردن دیدگاه‌ ابن‌سینا از هر دو بحث یاری جوییم. سپس به تعارضی در حیث التفاتی نزد ابن‌سینا ...  بیشتر

الهیات ایجابی و سلبی درنظر مایستر اکهارت

سید ضیا الدین حسینی؛ سید حمید طالب زاده

دوره 9، شماره 34 ، تیر 1392، ، صفحه 63-80

چکیده
  بحثِ «الهیات‌ایجابی و سلبی»، دو جریان متقابلی که در طول تاریخ تفکرِفلسفی در باب خدا هر یک متفکران بزرگی را از آنِ خود کرده­اند، بحث از یکی از مهم­ترین وجوه رابطة معرفت­شناختی انسان و خداست. مقالة‌حاضر به بحث از تلقی "مایستر اکهارت" (Meister Eckhart) (حدود1260-1328م)، عارف بزرگ مسیحی، در باب این دو رویکرد ایجابی و سلبی می­پردازد. در ...  بیشتر

مقایسۀ آراء حسن حنفی و محمد آرکون دربارۀ علل انحطاط مسلمانان و راه رهایی از آن

امیر روشن؛ فرزاد آذرکمند

دوره 10، شماره 40 ، دی 1393، ، صفحه 63-82

چکیده
   این مقاله درصدد بررسی مقایسه‌ای آراء حسن حنفی و محمدآرکون است. حنفی از جمله نواندیشان اسلامی است که برای رهایی مسلمانان از وضعیت انحطاط و همچنین ارائۀ راهکار برای آیندۀ جوامع اسلامی به نقد سنت اسلامی و تمدن غربی می‌پردازد. وی معتقد است پیروی تمام و کمال از الگوهای غربی برای جبران عقب‌ماندگی مسلمانان راهگشا نیست و همچنین فاصلۀ ...  بیشتر

تبیین و بررسی وحدت اشیاء از جمله انسان با اتکاء بر صورت‏گرایی توماس آکوئیناس؛ تفسیر نخست: اوصاف به‏ منزله قوا

مهدی امیریان

دوره 15، شماره 59 ، مهر 1398، ، صفحه 63-83

https://doi.org/10.22054/wph.2019.32175.1559

چکیده
  ادربرگ به‏‏‏عنوان یکی از صورت‏‏‏گرایان تحلیلی مایل است با اتکاء بر آموزه‏‏‏های آکوئیناس، وحدت شئ را به صورت نسبت دهد. به‏‏‏نظر وی این مهم تنها درگرو آن است که خود صورت واحد باشد نه مرکب. ما در این مقاله نشان داده‏‏‏ایم که هرچند می‏‏‏توان با این ادعای ادربرگ همراۀ کرد اما متافیزیک خاص او توان آن را ندارد ...  بیشتر

فهم به مثابه امر ذهنی از منظر ویتگنشتاین متأخر

ابوالفضل صبرآمیز

دوره 17، شماره 67 ، مهر 1400، ، صفحه 63-86

https://doi.org/10.22054/wph.2021.61490.1986

چکیده
  بخش قابل توجهی از نظرات ویتگنشتاین متأخر درباره چیستی فهم است. ویتگنشتاین برای بررسی چیستی فهم و بحث ایجابی خود از فهم، ابتدا نشان می‌دهد که فهم چه نیست. از نظر او، در عرف، فهم یک احوال ویژۀ ذهنی دانسته می‌شود که سرچشمه کاربرد صحیح است. وی معتقد است که فهم یک امر ذهنی نیست. منظور او از اینکه فهم امر ذهنی نیست، این است که فهم نه یک تجربۀ ...  بیشتر

لوفور یا دریدا: پرسش‌های واسازی درباره مفهومِ حق به شهر

حجت اله رحیمی

دوره 17، شماره 68 ، دی 1400، ، صفحه 63-99

https://doi.org/10.22054/wph.2021.49681.1808

چکیده
  در سال­های اخیر پژوهش­های گسترده­ای بر اساس مفهوم حق به شهرِ لوفور، بدون نقد اساسی خودِ این مفهوم، در علوم اجتماعی انجام شده است. نوشتار حاضر بر مبنای رویکرد واسازیِ دریدا می­کوشد این مفهوم را بر محور دو پرسش زیر به نحو انتقادی ارزیابی کند: 1) مفهوم حق به شهر بر اساس چه عناصر و پیش­فرض­هایی صورت­بندی شده است؟؛ و 2) مفهوم حق ...  بیشتر

کشف مضمون آگاهی؛ راه گذار دکارت از آزادی به خود‌آیینی

مصطفی عابدی جیغه؛ محسن باقرزاده مشکی باف؛ محمد اصغری

دوره 16، شماره 61 ، فروردین 1399، ، صفحه 64-88

https://doi.org/10.22054/wph.2020.42079.1721

چکیده
  با توجه به جایگاه محوری «من اندیشنده» در فلسفۀ دکارت این پرسش پیش می‌آید که چگونه «من» به آزادی و خود‌آیینی دست می‌یابد و قانون جهان را با توجه به قانون عقلانی خویش بنا می‌نهد؟ دکارت به این پرسش، از طریق تمایز نهادن ساحت آگاهی از ساحت معرفت‌شناسی پاسخ می‌دهد. او در معرفت‌شناسی که سوژه به شناخت ابژه‌های مستقل اقدام می‌کند، ...  بیشتر

از صورت منطقی تا صورت زندگی: بررسی انتقادی دنیل هوتو از ویتگنشتاین

عطیه زندیه

دوره 16، شماره 62 ، تیر 1399، ، صفحه 65-89

https://doi.org/10.22054/wph.2020.27205.1475

چکیده
  از آنجا که ویتگنشتاین دارای دو فلسفه است، یکی از دغدغه‌های مفسران او، درک ارتباط بین دو فلسفة اوست. هوتو از جمله مفسرانی است که تلاش کرده ارتباطی وثیق میان فلسفه‌های او برقرار کند تا تفسیری منسجم و سازگار از آن‌ها ارائه دهد. به اعتقاد او، چنین دیدگاهی منجر به رفع اختلافات سطحی و عمیق در فلسفه‌های ویتگنشتاین می‌شود. به بیان هوتو، ...  بیشتر

فلسفة تطبیقی هنر با رویکرد پدیدارشناسانة هانری کربن

سید رحمان مرتضوی؛ امیر نصری

دوره 14، شماره 54 ، تیر 1397، ، صفحه 69-89

https://doi.org/10.22054/wph.2018.9165

چکیده
  کربن در طرح عام تطبیقی خود، جایگاهی ویژه برای فلسفۀ تطبیقی هنر قائل است؛ فلسفۀ تطبیقی هنر با نشان دادن مشترکات انضمامی‌تر فرهنگ‌های دینی، امکان برابر نهی آن‌ها و کشف تناظرات موجود را سهل‌تر می‌کند؛ این رویکرد با روش «تأویل باطنی» یا پدیدارشناسی (البته پدیدارشناسی به معنایی کربن مراد می‌کند) میسر خواهد بود؛ این تأویل باطنی ...  بیشتر

علم دینی با رویکرد متافیزیک‌گرایانه: بررسی امکان و معناداری آن

سید هدایت سجادی

دوره 15، شماره 60 ، دی 1398، ، صفحه 69-98

https://doi.org/10.22054/wph.2020.35918.1621

چکیده
  هدف از این نوشتار بررسی معناداری و امکان علم دینی از منظر سازگاری میان متافیزیک دو حوزۀ علم و دین است. سعی شده است از دو روش تاریخی و تحلیل فلسفی به بررسی این پرسش پرداخته شود که آیا علم دینی علی‌الاصول امکان‌پذیر و معنادار است؟ در پاسخ به این پرسش ضمن تمایز قائل شدن میان ساحت علوم طبیعی از ساحت تکنولوژی از یک طرف و نیز از علوم انسانی ...  بیشتر

اصل قاعدۀ زرین در علم اخلاق افریقایی و امر مطلق کانت: مطالعۀ تطبیقی بنیاد اخلاق

گادوین آزنابور

دوره 4، شماره 14 ، تیر 1387، ، صفحه 79-90

https://doi.org/10.22054/wph.2008.6108

چکیده
  تحقیق حاضر با بررسی بنیان علم اخلاق و اخلاقیات در دو نظام مختلف، سعی در بررسی و نشان دادن شباهت‌ها و تفاوت‌های بنیادین میان مفاهیم اخلاقی در تفکر افریقایی و غربی دارد، و بدین منظور از اصل قاعدۀ زرین در علم اخلاق افریقایی و امر مطلق کانت در اخلاق غربی به مثابه ابزارهایی برای تحلیلی تطبیقی استفاده می‌کند. اخلاق بومیِ افریقایی حول «اصل ...  بیشتر

ماهیِّّّت هنر در اندیشه فارابی

نادیا مفتونی

دوره 8، شماره 32 ، دی 1391، ، صفحه 81-88

https://doi.org/10.22054/wph.2013.6136

چکیده
  فارابی پیرامون هنردر دو سطح سخن می گوید. هنری که در جامعه محقق می شود، مشتمل بر هنرهای محمود و هنرهای پلید است. البته هنر فاضله و هنری که به دست هنرمند مدینه فاضله تولید می شود، صرفا هنر محمود است. هنر محمود یا هنر فاضله، خیر و سعادت معقول را در قوای خیالی مجسم می کند و در صدد ایجاد اعتدال در عواطف و احساسات است. در حالی که هنر پلید،درست ...  بیشتر

معرفت و واقعیت در مکتب ودانتا با تاکید بر آراء شانکارا

علی نقی باقر شاهی

دوره 7، شماره 28 ، دی 1390، ، صفحه 99-115

https://doi.org/10.22054/wph.2012.6129

چکیده
  از میان متفکران مکتب ودانتا دیدگاه شانکارا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و بیش‌ترین تفاسیر و مقالات نیز به آراء او اختصاص یافته است. از این رو، بی‌مناسبت نیست که او را متنفذترین حکیم هندی مکتب ودانتا خواند. مقالة حاضر نیز می‌کوشد به آراء متافیزیکی و معرفت‌شناختی وی در مکتب ودانتا بپردازد. مکتب ودانتا بیش‌تر با نام شانکارا عجین ...  بیشتر

تحلیلی بر ضرورت تعامل میان مابعدالطبیعه و علوم

علی مرادخانی

دوره 5، شماره 18 ، تیر 1388، ، صفحه 121-132

https://doi.org/10.22054/wph.2009.6114

چکیده
  این مقاله تأملی است در باب تعامل میان مابعدالطبیعه و علوم که نمونهای از آن در عصر پیشمدرن، در نظام ارسطو تحقق یافت. با این حال، این تعامل به تدریج با ظهور انقلاب علمی، به ویژه علم کلاسیک، در قرن هفده و هجده، در عصر مدرن تضعیف شد. در قرن نوزده، پیدایش پوزیتیویسم موجب شد تا مابعدالطبیعه معناداری خود را از دست بدهد و بیرون از حوزه شناخت ...  بیشتر

تکثرگرایی منطقی: اختلاف نظر حقیقتا بر سر چیست

محمدمحسن حائری؛ داوود حسینی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 شهریور 1398

https://doi.org/10.22054/wph.2019.36309.1628

چکیده
  در سالهای اخیر توجه خاصی به مساله تکثرگرایی منطقی شده است؛ عمده این مباحث در عکسل العمل به نظریه بیل و رستال درباره چگونگی تحقق بیش از یک منطق بوده است. نظریه ایشان این است که عدم تعین معنای اعتبار منطقی فراتر از تمایز میان اعتبار استنتاجی و اعتبار استقرایی است. مفهوم اعتبار استنتاجی نیر نامتعین است. این عدم تعین ریشه در عدم تعین امر ...  بیشتر

فلسفه
بنیادهای ارسطویی درمان منطق‌محور کوهن

مهدی بهنیافر؛ فائزه خوش طینت

دوره 19، شماره 76 ، دی 1402

https://doi.org/10.22054/wph.2023.73418.2151

چکیده
  زمینۀ اصلی این پژوهش مشاورۀ فلسفی با تمرکز بر درمان منطق‌محور کوهن (روش ال. بی.تی) است و هدف آن مطالعۀ جایگاه فلسفۀ ارسطو به‌ویژه منطق و فلسفۀ اخلاق او در درمان منطق‌محور است. پرسش اصلی این است که درمان منطق‌محور به چه معنایی ارسطویی به‌حساب می‌آید و تعالیم ارسطو چه سهمی در اعتبار این رویکرد و تبدیل آن به پارادایمی مستقل در مشاورۀ ...  بیشتر

Review of the Effect of Non-Epistemic Factors on Religious Belief from the Perspective of William James

نجم السادات الحسینی؛ اعلی تورانی؛ نرگس نظر نژاد

دوره 11، شماره 42 ، تیر 1394، ، صفحه 5-22

چکیده
  یکی از مباحث مهمّی که امروزه در حوزة معرفت‌شناسی مطرح است، بحث میزان تأثیر عوامل غیرمعرفتی بر باور دینی انسان می‌باشد. بررسی امکان تأثیر عوامل غیرمعرفتی بر معرفت، به عهدة معرفت‌شناسان است و در این مقاله می‌کوشیم تا دریابیم که آیا فرایند تکوین باورهای انسان در مسیری جدای از ساحت غیرعقیدتی شکل می‌گیرد یا آنکه ساحت‌های وجودی انسان ...  بیشتر