«مبانی منطق و روش شناسی»

غلامرضا ذکیانی

دوره 1، شماره 4 ، دی 1384، ، صفحه 29-35

https://doi.org/10.22054/wph.2006.6667

چکیده
  کتاب «مبانی منطق و روش شناسی» را به‌عنوان مقدمه‌ای لازم و عام برای همه رشته‌ها و مقدمه‌ای خاص برای فراگیری منطق جدید (به‌ویژه کتاب‌های پیش گفته) بشمار می‌آورند. این کتاب از دو مبحث اصلی شامل شش بخش فرعی به ترتیب زیر تشکیل یافته است: مبحث اول: علم منطق بخش اول، منطق در زبان: 1- مطالعات زبانشناختی، 2- تعریف منطقی بخش دوم، منطق ...  بیشتر

تطبیقی پیرامون قضایای کلی و جزئی در منطق جدید و قدیم

موسی ملایری

دوره 2، شماره 8 ، دی 1385، ، صفحه 31-42

https://doi.org/10.22054/wph.2007.6680

چکیده
  در این مقاله دو مدعای منطق ریاضی، مبنی بر: 1) وجودی بودن همه قضایای جزئیه. 2) شرطی بودن همه قضایای کلیه، نخست مورد بررسی و نقد قرار گرفته، سپس موضع منطق قدیم در این باب مطرح شده است. نتیجه به‌دست آمده آن است که هیچ یک از دو مدعای فوق به صورت موجبه کلیه درست نیست.  بیشتر

حس مشترک و نقش‌های ادراکی آن نزد ارسطو و ابن‌سینا

فاطمه صادق زاده قمصری

دوره 5، شماره 20 ، دی 1388، ، صفحه 33-51

https://doi.org/10.22054/wph.2010.5781

چکیده
  در میان قوای ادراکی نفس، حس مشترک وضعیت ویژه‌ای دارد. ارسطو بی‌آنکه از آن تصویری ارائه دهد، کارکرد‌هایی چون ادراک محسوسات مشترک و بالعرض و تشخیص وجوه تمایز میان اشیا و ادراک احساس را به آن نسبت می‌دهد. در حالی که ارسطو به صراحت تلقی از حس مشترک را به عنوان قوه‌ای در کنار حواس پنج‌گانه رد کرده است، ابن‌سینا و پیروان او آن را به عنوان ...  بیشتر

«هنر» و «حقیقت» در نظریة زیباشناختی آدورنو

نوشین شاهنده؛ حسینعلی نوذری

دوره 9، شماره 35 ، مهر 1392، ، صفحه 35-60

چکیده
  باور "آدورنو" به نقش­هایی که هنر می­تواند در بسترهای مختلف زندگی انسان ایفا کند، متفاوت از جزم‌اندیشی­هایی است که فرهنگ و فلسفة سنتی تاکنون آن را به‌مثابه کارکردهایی برای هنر در نظر گرفته است. به اعتقاد آدورنو، مهم­ترین کارکرد و نقشی که هنر می­تواند داشته باشد، کارکرد «انتقادی» و نقش «رهایی­بخشی» آن در راستای ...  بیشتر

ساختار نمودیابیِ ادبیّت در متون ادبی؛ رهیافت زیبایی‌شناسیک

حسام حاج مومن؛ مجید صالح بک

دوره 11، شماره 42 ، تیر 1394، ، صفحه 37-54

چکیده
  ادبیّات به معنای مجموعة متون ادبی، مفهومی متعارف در فهم عمومی دارد. امّا پرسش‌هایی از این دست که چه چیز متن ادبی را از متن غیرادبی جدا می‌کند؟ چگونه گسترة ناهمگونی از متون با عنوان ادبیّات گرد هم می‌آیند؟ ادبیّت متن ادبی وابسته به چیست؟ ادبیّت را چگونه می‌توان تحلیل کرد؟ نشان می‌دهند که رویاروی شناخت ادبیّات چالش‌های بسیاری قرار ...  بیشتر

وَلایت به مثابۀ باطن و بنیاد وِلایت و امامت

رضا سلیمان حشمت

دوره 12، شماره 46 ، تیر 1395، ، صفحه 37-50

https://doi.org/10.22054/wph.2016.6748

چکیده
  در این نوشتة مختصر، مقصود نشان دادن لزوم لحاظ دو معنای وَلایت (با فتح واو) و وِلایت (با کسر واو) در نسبت با هم به عنوان بطون و ظهور یکدیگر و نه جدای از هم است. زیرا چنانکه خواهد آمد منشأ بسیاری از کج فهمی‌ها در این باب به همین جدایی میان این دو معنا و مشترک لفظی گرفتن کلمه ولیّ باز می‌گردد و اگر این دو معنا را مرتبط با هم لحاظ کنیم چنانکه ...  بیشتر

رد واجب الوجود در فلسفه‌ی سارتر (یک بررسی انتقادی)

هدایت علوی تبار

دوره 1، شماره 2 ، تیر 1384، ، صفحه 39-48

https://doi.org/10.22054/wph.2005.6660

چکیده
  سارتر وجود را کاملاً غیرضروری می‌داند و معتقد است که هیچ موجودی از هیچ ضرورتی برخوردار نیست. بنابراین خدا، که در تفکر دینی موجودی ضروری و واجب دانسته می‌شود، نمی‌تواند وجود داشته باشد. او دو استدلال در رد وجود خدا، به‌عنوان واجب الوجود، مطرح می‌کند. در استدلال اول ضرورت علّی وجود خدا و در استدلال دوم ضرورت منطقی وجود او را رد می‌کند. ...  بیشتر

تفسیری درباره‌ی تصویر کانت از عقل در نقد اول

محمدرضا عبدالله نژاد

دوره 2، شماره 5 ، فروردین 1385، ، صفحه 39-55

https://doi.org/10.22054/wph.2006.6670

چکیده
  تحلیل مفهوم عقل و ارتباط آن با نظام معرفتی کانت از اهمیت بالایی برخوردار است. به عبارت دیگر، کانت شناخت را به شناختن قوای آن منوط می‌کند و در این میان توجه به معانی عقل و ارتباط آن با قوای دیگر ذهن ضرورت دارد. از نظر کانت، در عین وجود تمایز بین سه قوه (حس، فاهمه و عقل)، توافقی نیز میان آنها وجود دارد و این یک توافق استعلایی است. بنابراین، ...  بیشتر

والای اخلاقی و زیباشناختی کانت

عقیل فولادی

دوره 3، شماره 9 ، فروردین 1386، ، صفحه 39-53

https://doi.org/10.22054/wph.2007.6684

چکیده
  امر «والا» نه فقط در زیبایی شناسی کانت (نقد قوه حکم) دارای اهمیت فراوان است، بلکه پیشتر در حوزه اخلاق (نقد عقل عملی) است که مورد توجه او قرار می‌گیرد. با توجه به اهمیتی که این موضوع در فلسفه کانت دارد و تأثیری که بر اخلاف وی گذاشته است، این مقاله سعی دارد تا به بررسی «والا» در حوزه اخلاق و زیبایی شناسی کانت و ارتباط میان آن دو ...  بیشتر

ملاحظاتی نقادانه درباره‌ی دو مفهوم علم دینی و علم بومی

علی پایا

دوره 3، شماره 11.10 ، تیر 1386، ، صفحه 39-76

https://doi.org/10.22054/wph.2007.6689

چکیده
  مقاله حاضر متشکل از سه بخش اصلی است. در بخش نخست با بهره‌گیری از شماری از تفکیک‌های فلسفی، منطقی و تجربی، دیدگاه‌های پوزیتیویستی و هرمنیوتیستی درباره علم و فناوری که طی دو قرن اخیر از دامنه تأثیر زیادی برخوردار بوده‌اند مورد نقادی قرار می‌گیرند. از رهگذر این نقادی توضیح داده می‌شود که برخلاف نظر پوزیتویست‌ها، اولاً همه علوم به ...  بیشتر

هوسرل، مرلوپونتی و مفهوم تن

محمد شکری

دوره 8، شماره 30 ، تیر 1391، ، صفحه 41-56

https://doi.org/10.22054/wph.2012.5844

چکیده
  بی‌تردید مرلوپونتی در تألیف کتاب پدیدارشناسی ادراک از آثار مختلف هوسرل، به‌ویژه کتاب ایده‌ها ... ІІ و تأملات دکارتی بهرۀ فراوانی برده است. اما تأمل در نوع نگرش مرلوپونتی دربارۀ ثنویت تن‌ـ‌سوژۀ دکارتی و مقایسۀ آن با دیدگاه هوسرل، تمایز میان این دو نوع نگرش را آشکار می‌سازد. اگرچه هوسرل در برخی آثارش بر پیوند نزدیک تن و سوژه تأکید ...  بیشتر

اسطوره شناسی یونانی در نگاهی فرا تاریخی

مریم صانع پور

دوره 8، شماره 31 ، مهر 1391، ، صفحه 41-54

https://doi.org/10.22054/wph.2012.5851

چکیده
  تمدن هر ملتی در بردارنده تمامی عناصر فرهنگی آن ملت است و اسطوره ها نخستین بن مایه های فرهنگی آن هستند. کارل گوستاو یونگ معتقد است اسطوره ها در روان جمعی هر ملتی حضور دارند و ویکو نیز عقیده دارد اندیشمندان هر عصری می توانند با بررسی اسطوره های ملت ها به اکتشاف دوباره تاریخ نائل شوند. اسطوره های باستانی به علت فرا تاریخی بودنشان نمونه ...  بیشتر

انسان در جهان یا جهان در انسان«جستاری در خصوص رابطه انسان با جهان از نگاه صدرالمتألهین»

فاطمه سلیمانی

دوره 11، شماره 44 ، دی 1394، ، صفحه 41-60

https://doi.org/10.22054/wph.2016.6730

چکیده
  فیلسوفان اسلامی در خصوص رابطۀ انسان با جهان بر این باورند که انسان، عالم صغیر است و جهان، انسان کبیر.در این نگاه انسان عصاره و چکیدۀ جهان محسوب می­شودوجامعیت او به واسطۀ روح الهی و ملکوتی است که در او دمیده شده است.از بین فلاسفه ملاصدرا معتقد است که هنگامی که بدن انسان با حرکت جوهری به مرحلۀ «تسویه»رسید،استعداد و قابلیت لازم ...  بیشتر

فضیلت، علم و سعادت مبنای اخلاق دکارت

حمزه حجت حاتم پوری؛ محمدرضا اسدی

دوره 12، شماره 47 ، مهر 1395، ، صفحه 41-60

https://doi.org/10.22054/wph.2016.7293

چکیده
  این مقاله دربارۀ نظام اخلاقی در منظومۀ فکری دکارت است. در مرحلۀ اول این نوشتار می‌خواهیم نشان دهیم که حتی اگر بپذیریم دکارت یک نظریۀ منسجم و نظام‌مند اخلاقی پرورش نداده و به‌طور خاص‌تر کتابی مستقل و صریح  درخصوص فلسفۀ اخلاق ننوشته است، اما دغدغه‌های اخلاقی دارد و میان انواع سبک‌های زندگی و رفتارهای مختلف تفاوت جدی می‌نهد. او ...  بیشتر

سخنوری در گزارندگی فلسفی

احمد علی حیدری

دوره 13، شماره 50 ، تیر 1396، ، صفحه 41-64

https://doi.org/10.22054/wph.2017.7707

چکیده
  گزارندگی با سنت سخنوری نسبتی نزدیک دارد. از همان روزگار افلاطون و تکوّن اندیشة فلسفی، بر تمایز و استقلال برهان و سخنوری به منزلة دو صورت متفاوت از قیاس تأکید می‌شد. در عین حال به یمن تدقیق ارسطو در مناسبات میان این رهیافت‌ها، مواردی از مشابهت زمینه‌های قرابت این دو عرصه فراهم شد. گزارندگی فلسفی در سدة بیستم ضمن توجه به اهمیت خطابه ...  بیشتر

تحلیل وبررسی فایده‌گرایی عمل محور اسمارت

محمد حسین ارشدی؛ سحر کاوندی؛ محسن جاهد

دوره 11، شماره 43 ، مهر 1394، ، صفحه 43-70

چکیده
  مسائل اخلاقی در سه حوزة: فرااخلاق، اخلاق هنجاری و اخلاق کاربردی مورد بحث و بررسی قرار می­گیرد. فایده­گرایی یکی از دیدگاه­های مهم در حوزة اخلاق هنجاری است. جی. جی. سی. اسمارت یکی از برجسته­ترین فایده­گرایان عمل­محور بوده و اندیشه­ی وی تا حدّ زیادی متأثر از آراء سیجویک است. اسمارت بیشتر کوشیده است که به دو اشکال رایج علیه فایده­گرایی ...  بیشتر

معیار تمایز معقولات‌ سه‌گانه (تحلیل نقدهای استاد مطهری بر آرای صدرالمتألّهین و حاجی سبزواری)

سیاوش اسدی؛ محمد سعیدی مهر

دوره 9، شماره 33 ، فروردین 1392، ، صفحه 43-62

https://doi.org/10.22054/wph.2013.5859

چکیده
  مفاهیم کلی (معقولات) به سه دستة اولی، ثانی فلسفی و ثانی منطقی تقسیم می‌شوند. "صدرالمتألّهین"، انتزاع مفاهیم‌کلی از امور عینی و نیز نحوة وجود این مفاهیم در ذهن را ملاک تمایز معقولات قرار می‌دهد و "حاجی‌سبزواری"، معیار تمایز معقولات را در ذهنی یا عینی بودن ظرف عروض و اتصاف می‌داند. از طرفی، "مطهری" برمبنای نظریة وجود رابط و نفسی در دیدگاه ...  بیشتر

مسئله دشوار شعور و ثنوی گرایی ذاتی

رضا اکبری

دوره 2، شماره 7 ، مهر 1385، ، صفحه 43-54

https://doi.org/10.22054/wph.2006.6676

چکیده
  استدلال‌های تصورپذیری، تبیینی و معرفت، سه استدلالی هستند که با رویکرد اول شخص به مسئله شعور، نخست شکافی معرفت شناختی و در پی آن شکافی وجود شناختی و در پی آن شکافی وجود شناختی را میان تجربه ذهنی و امور مادی به اثبات می‌رسانند که به تعبیری نادرست عبارت است از نظریان ماده گرایانه در باب شعور و تمایز مسئله دشوار از مسائل آسان آن. استراتژی ...  بیشتر

تفکر فلسفی در ایران معاصر

علی اصغر مصلح

دوره 1، شماره 3 ، مهر 1384، ، صفحه 43-60

https://doi.org/10.22054/wph.2005.6696

چکیده
  پرسش از تفکر فلسفی در ایران معاصر را باید پر اهمیت تلقی کرد از ذهن و روح ایرانی که در طول تاریخ مأنوس با اندیشه حکمی و فلسفی و منشأ پیدایش نظام‌های بزرگ فلسفی بوده است انتظار می‌رود که در طول دوره تلاقی با عالم مدرن نیز از اندیشیدن باز نایستاده باشد. تحقیق در وضع تفکر فلسفی در ایران دوره جدید علاوه بر اهمیت فی‌نفسه، ما را با فضاهای ...  بیشتر

فارابی، الحروف و فراهست‎شناسی

احمد عسگری؛ سینا سالاری خرم

دوره 13، شماره 49 ، فروردین 1396، ، صفحه 43-64

https://doi.org/10.22054/wph.2017.7618

چکیده
  فارغ از باب دوم کتاب‌الحروف که به سیر تکوین زبان و صنایع قیاسی می‎پردازد، دو باب اول و سوم عمدتا به توضیح در خصوص معانی حروف فلسفی اختصاص یافته است. به نظر می‎رسد این ساختار اتفاقی نبوده و حکایت از برنامه فراهست‎شناختی الحروف دارد. ابتدا با طرح مسئله‎ای فراهست‎شناسانه در خصوص نسبت میان جهان، تمثل جهان و زبان، نشان می‎دهیم ...  بیشتر

علیه دیدگاه وزن دهی برابر در معرف‌شناسی اختلاف نظر

امید کریم زاده

دوره 14، شماره 56 ، دی 1397، ، صفحه 43-59

https://doi.org/10.22054/wph.2019.27680.1481

چکیده
  در این مقاله علیه دیدگاه مصالحه‌گرایی در معرفت‌شناسی اختلافِ نظر استدلالی عرضه می‌کنم. یکی از مهم‌ترین دلایل مؤید دیدگاه مصالحه‌گرایی این فرض است که وضعیت معرفتی دراختلافِ نظر بین دو همتای معرفتی متقارن است. چنین تقارنی می‌تواند دیدگاه مصالحه‌گرایی را موجه کند. اگر چنین باشد اثبات نامتقارن بودن وضعیت معرفتی میان دو همتا را می‌توان ...  بیشتر

فلسفه
بررسی عینیت و فرا عقلانی‌بودن امر مینوی و نسبت آن با وحی در ادیان ابراهیمی ازنظر رودولف اتو

سید مرتضی حسینی؛ پروین نبیان

دوره 19، شماره 75 ، مهر 1402، ، صفحه 43-64

https://doi.org/10.22054/wph.2023.69475.2096

چکیده
  هدف این مقاله بررسی معرفت‌شناختی تجربه دینی از دیدگاه رودولف اتو است که در آن، با روش توصیفی - تحلیلی به بررسی عینیت و فرا عقلانی بودن تجربه دینی پرداخته‌ شده است. اتو با رویکردی پدیدارشناسانه و تفکیک نومن از فنومن و ابداع واژه‌ای به نام امر مینوی (The numinous)، بر فرا عقلانی بودن این تجربه تأکید می‌کند. او با بیان عناصر موجود در تجربه ...  بیشتر

روح «معنا» در تفکر ابن‌عربی

مسعود حاجی ربیع؛ محمد فنایی اشکوری

دوره 10، شماره 38 ، تیر 1393، ، صفحه 45-60

چکیده
  «معنا» در اندیشة "ابن‌عربی"، حقیقتی کلی و مشترک میان مراتب معنایی یک واژه است. هر واژه مراتبی را از معنا دارا است که به صورت حقیقی بر همة آنها صدق می‌کند. این حقیقت مشترک، روح واحد حاکم بر معانی یک واژه را شکل می‌دهد. این نظریه، بر آیات الاهیاتی قرآن (آیات ناظر به اوصاف خدا) تطبیق می‌کند و براساس آن، نسبت محمولات این آیات به موضوع ...  بیشتر

چالش گادامر و هرش بر سر معیار درستی تفسیر

حمیده ایزدی نیا؛ اصغر واعظی

دوره 10، شماره 39 ، مهر 1393، ، صفحه 45-58

چکیده
  چکیده "هرش"بر این باور است کهنظریه‌ هرمنوتیکی "گادامر" به پلورالیسم و نسبیت‌انگاری می‌انجامد. هرش به پیروی از عالمان هرمنوتیکی رمانتیک هدف خوانش متن را دستیابی به قصد مؤلف می‌داند، اما در نظر گادامر، فهم عبارت‌است‌از تفاهم و توافق با دیگری، نه کشف قصد و نیت دیگری. بنابراین هرش معتقد است معنای متن از قبل تعین‌یافته است و هدف از ...  بیشتر

نسبت نظریه عدالت راولز با فلسفه حق هگل

میثم سفید خوش؛ یوسف شاقول

دوره 3، شماره 12 ، دی 1386، ، صفحه 45-64

https://doi.org/10.22054/wph.2008.5741

چکیده
  جان راولز نظریه عدالت خویش را اساسا در تقابل مستقیم با نظریه فایده گرایی شکل داده است زیرا معتقد است فایده گرایی آماده است تا آزادی و عدالت را برای تامین منفعت و سعادت افراد جامعه قربانی کند. راولز به منظور ارائه نظریه ای که از آفات فایده گرایی و به ویژه فردگرایی افراطی آن بری باشد ضروری می بیند تا راهکارها و مفاهیم اساسی فلسفه حق هگل ...  بیشتر