جایگاه احساس و تخیل در نظام فکری دکارت

عزیزه زیرک باروقی؛ سید مصطفی شهر آیینی

دوره 10، شماره 40 ، دی 1393، ، صفحه 99-116

چکیده
  مبحث مربوط به احساس و تخیل در نظام فکری دکارت بسیار مهم است. او در «تأمل دوم» احساس و تخیل را به‌عنوان حالات آگاهی و بدون اینکه به متعلق خارجی مربوط شوند، ذیل حالات من اندیشنده طبقه‌بندی می‌کند. سپس در «تأمل ششم» برای اثبات من جسمانی از این دو قوه یاری می‌جوید و آن‌ها را به‌عنوان قوایی معرفی می‌کند که تحقق آن‌ها نیازمند ...  بیشتر

تعیّن مابعدالطبیعی دازاین نزد هایدگر

سید مسعود زمانی

دوره 14، شماره 55 ، مهر 1397، ، صفحه 99-124

https://doi.org/10.22054/wph.2018.9364

چکیده
  دازاین بنا بر تلقی رایج، عنوان فلسفی هایدگر است بر مفهوم کلی انسان؛ یعنی انسان مِن حیث هُو انسان. ولی بررسی دقیق‌تر آثار وی در سال‌های نزدیک به وجود و زمان نشان می‌دهد که او در حقیقت، نوع خاصی از انسان را در نظر دارد. از این ‌رو، هایدگر از راه‌های مختلفی می‌کوشد تعینات و تشخصات وجودی دازاین را روشن کند. یکی از راه‌های او، بررسی تشخصی ...  بیشتر

تبیین اَشکال هیچ‌انگاری و شرط رهایی از آن در اندیشه‌ نیچه-دلوز

داود معظمی گودرزی؛ احمدعلی حیدری

دوره 17، شماره 66 ، تیر 1400، ، صفحه 99-125

https://doi.org/10.22054/wph.2021.58931.1951

چکیده
  ما و جهان‌مان در آخرین مرحله‌ هیچ‌انگاری گیر افتاده‌ایم و امرِ قابل توجه، تداوم این وضعیت است چنانکه مشخص نیست این وضعیت تا کی ادامه خواهد داشت. مساله‌ مقاله‌ حاضر درک هیچ‌انگاری است به‌منظور فراهم آوردن امکان اندیشیدن به شرایط رهایی و خلاصی از آن. در این مقاله متمرکز خواهیم بود بر تفسیر دلوز از نیچه درخصوص مفهوم هیچ‌انگاری. ...  بیشتر

تأویل گرایی در اندیشة مولوی و غزالی

بتول واعظ؛ رقیه کاردل ایلواری

دوره 9، شماره 34 ، تیر 1392، ، صفحه 103-124

چکیده
  این پژوهش به بررسی دیدگاه غزالی و مولوی در مورد تأویل می­پردازد؛ نخست معنای لغوی و اصطلاحی تأویل و موارد آن در قرآن‌کریم مورد بررسی قرار گرفته، سپس قوانین تأویل، شرایط مؤول و مسألة تأویل مجاز و غیرمجاز و تفسیر به رأی به بحث گذاشته‌شده و نشان داده شده­است که غزالی ِبه‌رغم رساله­هایی که در رد باطنیه و اسماعیلیه نوشته، در فهم متون ...  بیشتر

تحلیلی از شهودگروی اخلاقی هِنری سیجویک و نقدی بر آن

علی اکبر عبدل آبادی

دوره 7، شماره 26 ، تیر 1390، ، صفحه 103-118

https://doi.org/10.22054/wph.2011.5825

چکیده
  در این مقاله خواهم کوشید که با روشی تحلیلی ـ انتقادی، ابتدا با تکیه بر تحلیل انتقادی هنری سیجویک از اخلاق مبتنی بر فهم عرفی ــ که وی آن را «شهودگروی جزمی‌نگرانه» نامیده است ــ و نیز با بیان اصول اخلاقی‌ای که وی آن‌ها را بدیهی و کاملاً معتبر دانسته است، تحلیلی از مفاد شهودگروی اخلاقی وی به دست دهم و سپس با تأمّلاتی انتقادی در ...  بیشتر

نظریه ذات‌گرایانه ابتنا و چالش مبناگرایی

میثم زندی گوهرریزی؛ داود حسینی

دوره 18، شماره 71 ، مهر 1401، ، صفحه 103-126

https://doi.org/10.22054/wph.2022.66573.2057

چکیده
  نظریه ابتنا ساختاری لایه‌بندی شده از واقعیات ارائه می‌دهد. اگر واقعیت‌های شامل رابطه ابتنا را در نظریه وارد کنیم، وضعیت آن‌ها در سلسله‌مراتب واقعیت‌ها چیست؟ طبق اصل خلوص این واقعیت‌ها نمی‌توانند بنیادین باشند چرا که شامل بخش غیربنیادین هستند. آن‌ها ناگزیر باید بر واقعیتی دیگر مبتنی باشند. غیربنیادین بودن این واقعیت‌ها، به ...  بیشتر

بررسی انتقادی معرفت‌شناسی فضیلت ناب زگزبسکی

عباس خسروی بیژائم؛ محمد سعیدی مهر؛ سید علی علم الهدا؛ غلامحسین خدری

دوره 18، شماره 69 ، فروردین 1401، ، صفحه 105-137

https://doi.org/10.22054/wph.2022.50067.1816

چکیده
  در ارزیابی معرفت از منظر معرفت‌شناسی از یک سو نظریه‌هایی مانند مبناگرایی، انسجام گرایی و اعتمادگرایی و از سوی دیگر درون‌گرایی و برون‌گرایی مطرح شده است. معرفت‌شناسی فضیلت ناب، نظریه‌ای است که توسط لیندا زگزبسکی ارائه گردیده است. به نظر ایشان نظریه‌های معرفت‌شناسی هر دوره‌ای از نظریه‌های اخلاقی همان دوره متأثر است وی با الگوگیری ...  بیشتر

بررسی نقدهگل موسوم به صورت گرایی تهی به اخلاق کانتی

مهدی محمدی اصل؛ علی اکبر احمدی افرمجانی

دوره 15، شماره 58 ، تیر 1398، ، صفحه 107-137

https://doi.org/10.22054/wph.2019.40085.1693

چکیده
  هگل هر سه نقد عقل نظری، عملی و قوۀ حکم را با نگاهی انتقادی مطالعه کرد. نقد موسوم به صورت‌گرایی تهی، به شکل‌های مختلف در آثار هگل، از دوران جوانی تا پایان عمر، حضور دارد، گاه در ضمن نقدهای دیگر پنهان است و گاه خود چنان آشکار است که نقدهای دیگر را در ضمن خود پنهان دارد. اما نهایتاً بنیان این نقد بر این تصور استوار است که اخلاق کانتی غیرتاریخی، ...  بیشتر

ارزیابی دیدگاه لوئیس در مسئلۀ تمایز روابط علّی از غیر علّی

مریم حیدری؛ حمیدرضا آیت اللهی

دوره 15، شماره 59 ، مهر 1398، ، صفحه 109-135

https://doi.org/10.22054/wph.2019.41331.1715

چکیده
  مسائل علّیت طبیعی، به‌ویژه مسئلۀ تمایز روابط علّی از غیرعلّی، یکی از پرمناقشه‌ترین مسائل فلسفی در میان فیزیکدانان و فیلسوفان سدۀ اخیر می‌باشد. لوئیس، در پاسخ به این مسئلۀ بنیادی، از دو رویکرد مختلف هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی بهره ‌می­گیرد. او ابتدا با یک رویکرد هستی‌شناسانه شاخصۀ وابستگی علّی را به‌عنوان فصل ممیز روابط علّی ...  بیشتر

مبادی نفس‌شناسی با ابتنا بر نسبت نظر و عمل نزد مشّاء و سانکهیا

محمد کریمی؛ جبّار امینی؛ جمشید جلالی شیجانی

دوره 18، شماره 70 ، تیر 1401، ، صفحه 109-138

https://doi.org/10.22054/wph.2022.52189.1852

چکیده
  در میان مکاتب یونان باستان، تفکّر ارسطویی نظام‌مندترین مکتب فلسفی به شمار می‌آید و ازجمله شاخصه‌های مهم آن، توجّه ویژه به حوزة عمل است. امّا به‌موازات آن، در مشرق زمین نیز، برخی مکاتب هندی با بهره‌مندی از منابع معرفتی متنوّع ازجمله وداها و اوپانیشادها فعّال بودند. از این میان، مکتب سانکهیه با طرح مبانی هستی شناختی خاص به‌ویژه ...  بیشتر

فلسفه
واکاوی تلقی هوسرل از وجـود

سید محمد تقی شاکری

دوره 19، شماره 73 ، فروردین 1402، ، صفحه 109-128

https://doi.org/10.22054/wph.2023.71052.2129

چکیده
  بحث وجودشناسی و چگونه عیان شدن وجود بر آدمی، از مهم‌ترین و بنیادی‌ترین مباحث فلسفی بوده است اما در دورۀ جدید به‌دست فراموشی سپرده می‌شود و محور اصلی فلسفه از وجودشناسی به معرفت‌شناسی تبدیل می‌گردد. سئوال اصلی این مقاله آن است که هوسرل، بنیانگذار پدیدارشناسی در دورۀ معاصر که عصر غفلت از وجود است، چه تلقی و برداشتی از وجود دارد؟ ...  بیشتر

مقایسه آراء فروید و هایدگر در باب هنر همراه با تأکید بر نگاهی انتقادی به تفسیر روانکاوانه از هنر از منظر تفکر هایدگر

منیره نادری؛ محمد جواد صافیان؛ حسین اردلانی

دوره 17، شماره 65 ، فروردین 1400، ، صفحه 113-133

https://doi.org/10.22054/wph.2021.55263.1892

چکیده
  رویکرد فروید نسبت به درک هنر به عواملی محدود است؛ وی بر جنبه‌های عصبی تجربة هنری بیش از حد تأکید می‌کرد، تحلیل او از هنرمندان تا حد زیادی به نیاز او برای معرفی و توسعة نظریة روانکاوی که در آن زمان با آن کار می‌کرد، وابسته است. او اعتراف کرد که نتوانسته است با جنبه‌های رسمی و فنی هنر مقابله کند، و روانکاوی هنوز نتوانسته به "راز" درونی ...  بیشتر

تعارض درونی در رئالیسم درونی

حامد قدیری

دوره 17، شماره 67 ، مهر 1400، ، صفحه 113-133

https://doi.org/10.22054/wph.2021.47209.1771

چکیده
  اواخر دهۀ 70 میلادی تا اوایل دهۀ 90 میلادی، پاتنم نظریه‌ای پروراند که به رئالیسم درونی مشهور بود و شعارش از این قرار بود: «ذهن و جهان در کنار یک‌دیگر به ذهن و جهان سروشکل می‌دهند». رئالیسم درونی دو مؤلفۀ اصلی داشت: نسبیت مفهومی و وابستگی صدق به اظهارپذیری عقلانی در شرایط ایده‌آل. در این مقاله استدلال خواهد شد که در مؤلفۀ دوم؛ یعنی ...  بیشتر

عقل منفی و ضد عقل: عقل‌گرایی انتقادی پوپر و ساختارزدایی دریدا

مهدی خبازی کناری

دوره 15، شماره 57 ، فروردین 1398، ، صفحه 117-140

https://doi.org/10.22054/wph.2019.21396.1363

چکیده
  به لحاظ معرفت شناسی، پوپر متعلق به نحلۀ عقل‌گرایی انتقادی و دریدا به رویکرد ساختارزدایی است. هر دوی این جریان‌ها بر آن هستند که هر گونه بنیادگرایی فلسفی، اجتماعی، سیاسی، زبانی... را به پرسش بگیرند. آن‌ها می‌خواهند بر فراز دوگانه رئالیسم و ایده آلیسم بایستند، اما در این مسیر هر کدام تعریف مختص خود را از ماهیت عقل و قلمرو آن ارائه می‌دهند. ...  بیشتر

تأملی بر مسأله ذهن و بدن از دیدگاه پراگماتیستی ریچارد رورتی

سعیده کوکب

دوره 16، شماره 62 ، تیر 1399، ، صفحه 119-146

https://doi.org/10.22054/wph.2021.52479.1858

چکیده
  مقالۀ حاضر در صدد طرح رویکرد و ایدۀ پراگماتیستی ریچارد رورتی دربارۀ مسئلۀ ذهن-بدن است. این طرح دارای دو محور اصلی است: رویکرد انتقادی رورتی نسبت به تلقیِ دکارتی از ذهن به عنوان آئینه طبیعت و ایدۀ پراگماتیستی او دربارۀ انسان تحت عنوان ماتریالیسم بدون این ‌همانی ذهن و بدن. او برمبنای تاریخ‌باوری، از طرفی گسست معرفتی بین پارادایم‌های ...  بیشتر

فلسفه
آدورنو و نقد ایدۀ پیشرفت

علی سلطان زاده؛ سید حسن حسینی سروری

دوره 18، شماره 72 ، دی 1401، ، صفحه 119-141

https://doi.org/10.22054/wph.2023.66080.2050

چکیده
  طرفداران فلسفی ایدۀ پیشرفت معتقدند که وضعیت انسان در طول تاریخ و تا به امروز، درمجموع بهتر شده است و در آینده نیز بهتر خواهد شد. آدورنو در نوشتههای خود آورده که انسان تا به امروز پیشرفتی نکرده، اما امکان پیشرفت در آینده وجود دارد. بهاینترتیب موضع آدورنو به این صورت میشود که او با ایدۀ پیشرفت مخالف نیست، بلکه با این ادعا مخالف است ...  بیشتر

لزوم و ضرورت در تفکر ابن‌سینا

میلاد عمرانی؛ فرشته نباتی

دوره 14، شماره 54 ، تیر 1397، ، صفحه 122-148

https://doi.org/10.22054/wph.2018.9167

چکیده
  در تفکر ابن‌سینا مادۀ قضایا سه نوع است: امکان، ضرورت و امتناع. در یک تقسیم‌بندی صرفاً ساختاری با ضرورت منطقی و ضرورت فلسفی مواجه‌ایم، ملاک این تقسیم‌بندی، محمول بکار گرفته شده در قضایا است. اگر به ضرورت با ملاکی ساختاری نگریسته نشود، باز دو نوع ضرورت خواهیم داشت. ضرورت منطقی‌ای که ملاک آن اصل امتناع تناقض است. محمولاتی که چنین خاصیتی ...  بیشتر

مقایسۀ «حکمت» در کتاب حکمت با «دِه» در دائو‌ده‌جینگ

حامد نظرپور

دوره 16، شماره 61 ، فروردین 1399، ، صفحه 123-147

https://doi.org/10.22054/wph.2020.44920.1748

چکیده
  یکی از موضوعات محوری در متون مقدس، حکمت است. یکی از کتب قانون ثانی در کتاب‌مقدس، کتاب حکمت (یا حکمت سلیمان) است. توصیف حکمت در این کتاب بسیار شبیه توصیف کتاب دائو‌ده‌جینگ از «دِه» است. هدف این مقاله بررسی حکمت در کتاب حکمت و ده در دائو‌ده‌جینگ و مقایسۀ آن‌ها است. این پژوهش به روش اسنادی و توصیفی-تحلیلی انجام می‌شود. حکمت و ده ...  بیشتر

پاتنم؛ دوگانه‌ی واقعیت/ارزش و برساخت‌انگاری واقعیت

احمد عبادی؛ محمد امدادی ماسوله

دوره 17، شماره 68 ، دی 1400، ، صفحه 123-153

https://doi.org/10.22054/wph.2021.53089.1867

چکیده
  هیلاری پاتنم یکی از فلسفه‌دانان معاصر است که به ردّ دوگانگی واقعیت/ارزش می‌پردازد. در اندیشه‌ی او این دو درهم‌تنیده‌اند و حتی به‌لحاظ مفهومی نیز از یکدیگر تفکیک‌ناپذیرند، دیدگاهی که او آن را آموزه‌ای پراگماتیستی می‌داند. وی موافقان این دوگانگی را متهم به جزم‌اندیشی می‌کند و معتقد است وقتی آن‌ها می‌گویند اخلاق از واقعیت‌ها ...  بیشتر

بررسی نقشِ «ماشین» بر تغییر معنای «مکان» در اتوپیاهای مدرن

سید سجاد شریعتی؛ محمدرضا عرب بافرانی

دوره 15، شماره 60 ، دی 1398، ، صفحه 125-157

https://doi.org/10.22054/wph.2019.43752.1738

چکیده
  اتوپیاها، نقشی اساسی در شکل دادن به تصاویر ذهنی بازیگران و ساخت آیندۀ بشر دارند و شاید اندیشیدن به یک آیندۀ مطلوب عمری به قدمت تاریخ بشر داشته باشد. با این حال پس از مور، دوران مدرن اتوپیانویسی با ویژگی‌‌های خاص خود آغاز گردید. یکی از مهم‌‌ترین تحولات اتوپیاها از زمان مور تاکنون تغییر در معنای «مکان» و بالتبع «زمان» در ...  بیشتر

فلسفه
تحلیل هستی‌شناسی «متاورس» و نحوه ادراک در آن بر اساس دیدگاه ملاصدرا

جلیله صالحی؛ محمدعلی وطن دوست

دوره 19، شماره 76 ، دی 1402

https://doi.org/10.22054/wph.2023.70701.2120

چکیده
  متاورس می‌تواند افق‌های جدیدی را در تعامل انسان با فناوری روشن نماید. در این دنیا انسان‌ها از اینترنت دیگر استفاده نمی‌کنند بلکه در آن، زندگی می‌کنند و با هویت‌های جدید خود‌ساخته؛ انواع تعاملات را فعالانه‌تر از دنیای واقعی، تجربه می‌کنند. این فناوری برای کاربران خود تجربه زیست جدیدی را می‌سازد که می‌تواند برخی از مفاهیم دنیای ...  بیشتر

مروری بر زبان دین با تفسیر نمادین

حسن جعفری

دوره 4، شماره 14 ، تیر 1387، ، صفحه 23-30

https://doi.org/10.22054/wph.2008.6111

چکیده
  فلسفۀ دین تفسیری معقول و منطقی از تجربه و زبان دینی است. فلسفۀ دین تا آنجا که به اندیشه دربارۀ دین مربوط می‌شود، با فلسفه درهم آمیخته است. تفکر فلسفی همواره خردگرا و به طرزی ژرف معقول بوده است. فلسفۀ دین تحلیلی عقلانی از تجربۀ دینی و مسئلۀ زبان دین است. در فلسفۀ دین، همچنان‌که در تفکر غربی و الهیات مسیحی بسط یافته است، ممکن است دو پرسش ...  بیشتر

انسانی شدن یقین در تفکر فلسفی مدرن

قدرت الله قربانی

دوره 8، شماره 32 ، دی 1391، ، صفحه 23-44

https://doi.org/10.22054/wph.2013.6139

چکیده
  اهمیت فلسفه مدرن در آن است که در آن نسبت جدیدی میان انسان و حقیقت تعریف گردید که در نتیجه آن انسان اساس و محور هرگونه حقیقت و یقینی، بالاخص خدا و جهان گردید. حاصل این تغییر جایگاه، وابستگی وجودی و معرفتی این حقایق بر انسانی شد که او خود دارای نقایص گوناگون معرفتی، وجودی، اخلاقی و غیره در ذات خودش است. در نتیجه انسان که در دنیای مادی زندگی ...  بیشتر