حمیدرضا محبوبی آرانی
چکیده
با وجود تفاوت‌های بسیار میان کار فلسفی کانت و نیچه، شباهت‌های جالبی نیز در دیباچه‌های آنها بر دو کتاب اصلی‌شان نیز به چشم می‌آید: فراسوی خیر و شر نیچه و نقد عقل محض کانت. در این دیباچه‌ها، این دو فیلسوف نقدهای خود از جزم‌باوری و متافیزیک را عرضه می‌کنند و از امیدهای خود برای فلسفة آینده سخن می‌گویند. این یک فلسفة آینده از نظر ...
بیشتر
با وجود تفاوت‌های بسیار میان کار فلسفی کانت و نیچه، شباهت‌های جالبی نیز در دیباچه‌های آنها بر دو کتاب اصلی‌شان نیز به چشم می‌آید: فراسوی خیر و شر نیچه و نقد عقل محض کانت. در این دیباچه‌ها، این دو فیلسوف نقدهای خود از جزم‌باوری و متافیزیک را عرضه می‌کنند و از امیدهای خود برای فلسفة آینده سخن می‌گویند. این یک فلسفة آینده از نظر هر دو، از جزم‌باوری فاصله خواهد داشت. کانت اثر خود را در واقع تمهیدی بر این فلسفه میشمارد، در حالی که نیچه همچنان امید ظهور این فلسفه را در سر میپروراند. در این مقاله سعی شده است در سه بخش این مضامین بیان و شرح شود. در درآمد، صحنة شباهت‌های میان این دو دیباچه را ترسیم خواهیم کرد. در بخش دوم، منظور و مراد کانت و نیچه از جزم‌باوری را شرح داده، نشان می‌دهیم چرا آنها از افول و مرگ جزم‌باوری سخن می‌گویند. بخش پایانی، نشان می‌دهد که چرا نیچه و کانت هر دو سودای یک فلسفة آینده را در سر دارند، فلسفة آیندهای که آثار خود را همچون تمهیدی بر آن تلقی می‌کنند.
محمد باقر قمی؛ محمد رضا ریخته گران
دوره 10، شماره 39 ، مهر 1393، ، صفحه 27-44
چکیده
چکیده
هنگامی که "نیچه" ضمن ایجاد تقابل میان فلسفه "هراکلیتوس" و سنت فلسفی آن را بر مبنای بازی تفسیر می‌کند و به تحسین آن میپردازد باید منتظر نقش آفرینی این مفهوم در فلسفه خود نیچه نیز باشیم. پس از این مقدمه، به برخی اندیشه‌های نیچه اشاره می‌کنیم که او بر مبنای آنها خود را در مقابل سنت متافیزیکی قرار می‌دهد و نشان می‌دهیم که چگونه ...
بیشتر
چکیده
هنگامی که "نیچه" ضمن ایجاد تقابل میان فلسفه "هراکلیتوس" و سنت فلسفی آن را بر مبنای بازی تفسیر می‌کند و به تحسین آن میپردازد باید منتظر نقش آفرینی این مفهوم در فلسفه خود نیچه نیز باشیم. پس از این مقدمه، به برخی اندیشه‌های نیچه اشاره می‌کنیم که او بر مبنای آنها خود را در مقابل سنت متافیزیکی قرار می‌دهد و نشان می‌دهیم که چگونه این اندیشه‌ها با بازی ارتباط می‌یابند. شدن و صیرورت به جای بودن، نگاه بازی‌گونه به جهان، اندیشه به مثابه بازی، مواجهه با نگاه متافیزیکی به ضرورت بر مبنای بازی تاس و نیز نگاه مبتنی بر معصومیت بازی در اخلاقی فراسوی خیر و شر، همگی گواه استفاده نیچه از این مفهوم برای مواجهه با متافیزیک است. همچنین شاهد حضور مفهوم بازی در اندیشه‌های بنیادینی چون «اراده قدرت» و «بازگشت جاودانه همان» هستیم. از طرف دیگر مسئله تفسیر فلسفه نیچه و فهم آن همچنان چون معمایی ناگشوده است؛ تفسیر متافیزیکی "هایدگر" از نیچه از مفهوم بازی در اندیشه او غفلت کرده است و "یاسپرس" نیز هرگونه تفسیر نهایی نیچه را غیرممکن میداند. اما این "دریدا" است که تحت «بازی نشانه‌ها» به تفسیر نیچه میپردازد. در پایان تلاش می‌کنیم نشان دهیم چگونه درک نقش مفهوم بازی در فلسفه نیچه پرتو جدیدی بر فهم کلیت اندیشه او می‌افکند.
مهدی طاهریان
چکیده
تصور غالب بر این است که کانت بحث زمان را فقط در حسیات استعلائی و در تحلیل استعلائی در بحث شاکله مطرح کرده است، ولی این تصور چندان درست نیست، حقیقت این است که سراسر فلسفه نقادی کانت به خصوص نقد عقل محض، بحث زمان است. در واقع کانت در نقد عقل محض نوعی خاص از مابعدالطبیعه را بنیان می‌گذارد که می‌توان آن را مابعدالطبیعه زمان نامید و بدین‌گونه ...
بیشتر
تصور غالب بر این است که کانت بحث زمان را فقط در حسیات استعلائی و در تحلیل استعلائی در بحث شاکله مطرح کرده است، ولی این تصور چندان درست نیست، حقیقت این است که سراسر فلسفه نقادی کانت به خصوص نقد عقل محض، بحث زمان است. در واقع کانت در نقد عقل محض نوعی خاص از مابعدالطبیعه را بنیان می‌گذارد که می‌توان آن را مابعدالطبیعه زمان نامید و بدین‌گونه او موضوع مابعدالطبیعه را از وجود به زمان تغییر می‌دهد. در واقع کانت معتقد است که انسان موجودی زمانی است و بر این اساس، فقط میتواند در امور زمانی و به نحو زمانی فکر کند.
علی پایا
چکیده
چارچوب‌های مفهومی کنشگران بر نوع شناخت آنان از امور تأثیرگذار است. در خصوص پدیدار علم تجربی (اعم از علوم فیزیکی، زیستی، انسانی، و اجتماعی)، هر یک از دو رهیافت رئالیستی و ضد رئالیستی تصویر متفاوتی از معرفت علمی را ترویج می‌کنند. این دو گروه دربارۀ معیارهای معرفت مرتبه دوم و چارچوب‌های مفهومی نظریه‌هایی که می‌باید برای ارزیابی علم ...
بیشتر
چارچوب‌های مفهومی کنشگران بر نوع شناخت آنان از امور تأثیرگذار است. در خصوص پدیدار علم تجربی (اعم از علوم فیزیکی، زیستی، انسانی، و اجتماعی)، هر یک از دو رهیافت رئالیستی و ضد رئالیستی تصویر متفاوتی از معرفت علمی را ترویج می‌کنند. این دو گروه دربارۀ معیارهای معرفت مرتبه دوم و چارچوب‌های مفهومی نظریه‌هایی که می‌باید برای ارزیابی علم مورد استفاده قرار گیرد، با یکدیگر اختلاف نظرهای اساسی دارند. شماری از رئالیست‌ها که می‌توان آنها را به اعتبار دعاوی‌شان رئالیست‌های متواضع یا حداقلی نامید، بر این نکته تأکید می‌ورزند که هر نظریۀ معتبر دربارۀ علم تجربی می‌باید اولاً، شماری از اهداف بنیادی و اساسی را برای علم تجربی و فعالیت علمی تعریف کند. ثانیاً، مجموعه‌ای از قواعد متدولوژیک را پیشنهاد دهد که به شیوه‌ای مؤثر راه را برای رسیدن به اهداف تعریف‌شده هموار کند. و ثالثاً، استدلال‌های معتبری ارائه دهد که روشن سازد اهداف تعریف‌شده و قواعد متدولوژیک پیشنهادی از بدیل‌هایی که در این زمینه عرضه شده‌اند برترند. ضد رئالیست‌ها مدعی‌اند که رویکرد آنان در قبال علم تجربی از رویکرد مورد نظر رئالیست‌ها موفق‌تر است و تصویر دقیق‌تری از علم و فعالیت علمی ارائه می‌دهد. به اعتقاد شماری از ضد رئالیست‌ها، هدف علم می‌باید عبارت باشد از دستیابی به کفایت و توانایی تجربی. این گروه تأکید می‌ورزند که نقش اصلی نظریه‌های علمی، بر خلاف آنچه رئالیست‌ها ادعا می‌کنند، دستیابی به معرفت دربارۀ امور زیرین‌بنیاد نیست بلکه نقش نظریه‌های علمی، سازماندهی و انتظام بخشیدن به داده‌های تجربی و کسب معرفت در تراز پدیدارهای مشهود است. در داوری میان دو اردوگاه رقیبِ رئالیسم و ضد رئالیسم در علم می‌باید به سه پرسش اساسی توجه کرد: نخست، عالَم می‌باید چگونه باشد تا معرفت علمی نه تنها امکان‌پذیر گردد که از بالاترین شانس پیشرفت برخوردار شود؟ دوم، هدف و ساختار علم چگونه باید باشد تا آن را به فعالیتی موفق بدل سازد، یعنی معرفت مربوط به پدیدارها و امور زیرین را در اختیار آدمی قرار دهد؟ و سوم، متدولوژی چگونه باید باشد تا شانس موفقیت علم را به حداکثر برساند؟ در مقالۀ حاضر با بهره‌گیری از آراء شماری از فیلسوفان علم و محققانی که به جنبه‌های اجتماعی علم توجه داشته‌اند، کوشش خواهد شد تا پاسخ‌هایی خرسندکننده برای پرسش‌های فوق ارائه شود. نکتۀ اصلی مورد تأکید در استدلال‌های مقاله آن خواهد بود که نوعی رهیافت رئالیستی، که عقل‌گراییِ نقّاد را با تجربه‌گراییِ هدفمند ترکیب می‌کند نه‌تنها به دانشمندان و افراد عادی در درک بهتر علم کمک می‌کند بلکه برنامۀ تحقیقاتی قدرتمندی برای پیشبرد بهینۀ علم نیز در اختیار محققان قرار می‌دهد.
حمیدرضا آیت الهی
چکیده
با توجه به گسترش اندیشه پسامدرن در تمامی ابعاد زندگی انسان غربی، نگرش‌های الهیاتی پسامدن نیز بروز یافته و اندیشمندان بسیاری را به طرح دیدگاه‌هایی متفاوت نسبت به این نگرش واداشته است. در این مقاله، پس از بررسی خاستگاه اصلی اندیشه پسامدرن در دیدگاه کسانی همچون نیچه، هایدگر و دریدا و کلیدهای اصلی فکر آنها، نگرش‌های مختلف و متنوع الهیات ...
بیشتر
با توجه به گسترش اندیشه پسامدرن در تمامی ابعاد زندگی انسان غربی، نگرش‌های الهیاتی پسامدن نیز بروز یافته و اندیشمندان بسیاری را به طرح دیدگاه‌هایی متفاوت نسبت به این نگرش واداشته است. در این مقاله، پس از بررسی خاستگاه اصلی اندیشه پسامدرن در دیدگاه کسانی همچون نیچه، هایدگر و دریدا و کلیدهای اصلی فکر آنها، نگرش‌های مختلف و متنوع الهیات پسامدرن در چهار جریان عمده که متأثر از خاستگاههای متفاوت هستند باز نمود و ارائه شده است. این چهار جریان متعلق به تایلور، گریفین، ماریون و الهیات سلبی عرفانی مورد توجه هارت هستند که سایر نگرشها را به نحوی در خود منطوی دارند. سپس با ارزیابی بنیادهای فکری الهیات پسامدرن، خاستگاه غربی و پیشینه مسیحی آن بازنموده شده و در پژوهش نهایی، نسبت این نگرش با الهیات اسلامی بررسی شده است.
